॥ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਭਗਵਦ੍ਗੀਤਾ ਪਦਚ੍ਛੇਦ॥
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਪ੍ਰਥਮਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਅਰ੍ਜੁਨ-ਵਿਸ਼ਾਦ ਯੋਗਃ ।
ਧਤਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰਃ ਉਵਾਚ ।
ਧਰ੍ਮ-ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰੇ ਕੁਰੁ-ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰੇ ਸਮਵੇਤਾਃ ਯੁਯੁਤ੍ਸਵਃ ।
ਮਾਮਕਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਚ ਏਵ ਕਿਮ੍ ਅਕੁਰ੍ਵਤ ਸਞ੍ਜਯ ॥੧॥
ਸਞ੍ਜਯਃ ਉਵਾਚ ।
ਦਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵ-ਅਨੀਕਮ੍ ਵ੍ਯੂਢਮ੍ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਤਦਾ ।
ਆਚਾਰ੍ਯਮ੍ ਉਪਸਙ੍ਗਮ੍ਯ ਰਾਜਾ ਵਚਨਮ੍ ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥੨॥
ਪਸ਼੍ਯ ਏਤਾਮ੍ ਪਾਣ੍ਡੁ-ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਮ੍ ਆਚਾਰ੍ਯ ਮਹਤੀਮ੍ ਚਮੂਮ੍ ।
ਵ੍ਯੂਢਾਮ੍ ਦ੍ਰੁਪਦ-ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਤਵ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯੇਣ ਧੀਮਤਾ ॥੩॥
ਅਤ੍ਰ ਸ਼ੂਰਾਃ ਮਹਾ-ਇਸ਼ੁ-ਆਸਾਃ ਭੀਮ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਮਾਃ ਯੁਧਿ ।
ਯੁਯੁਧਾਨਃ ਵਿਰਾਟਃ ਚ ਦ੍ਰੁਪਦਃ ਚ ਮਹਾਰਥਃ ॥੪॥
ਧਸ਼੍ਟਕੇਤੁਃ ਚੇਕਿਤਾਨਃ ਕਾਸ਼ਿਰਾਜਃ ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ।
ਪੁਰੁਜਿਤ੍ ਕੁਨ੍ਤਿਭੋਜਃ ਚ ਸ਼ੈਬ੍ਯਃ ਚ ਨਰ-ਪੁਙ੍ਗਵਃ ॥੫॥
ਯੁਧਾਮਨ੍ਯੁਃ ਚ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਉਤ੍ਤਮੌਜਾਃ ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ।
ਸੌਭਦ੍ਰਃ ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਃ ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਏਵ ਮਹਾਰਥਾਃ ॥੬॥
ਅਸ੍ਮਾਕਮ੍ ਤੁ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾਃ ਯੇ ਤਾਨ੍ ਨਿਬੋਧ ਦ੍ਵਿਜ-ਉਤ੍ਤਮ ।
ਨਾਯਕਾਃ ਮਮ ਸੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਸਂਜ੍ਞਾਰ੍ਥਂ ਤਾਨ੍ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥੭॥
ਭਵਾਨ੍ ਭੀਸ਼੍ਮਃ ਚ ਕਰ੍ਣਃ ਚ ਕਪਃ ਚ ਸਮਿਤਿਞ੍ਜਯਃ ।
ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮਾ ਵਿਕਰ੍ਣਃ ਚ ਸੌਮਦਤ੍ਤਿਃ ਤਥਾ ਏਵ ਚ ॥੮॥
ਅਨ੍ਯੇ ਚ ਬਹਵਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਮਦਰ੍ਥੇ ਤ੍ਯਕ੍ਤ-ਜੀਵਿਤਾਃ ।
ਨਾਨਾ-ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰ-ਪ੍ਰਹਰਣਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਯੁਦ੍ਧ-ਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ ॥੯॥
ਅਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਮ੍ ਤਤ੍ ਅਸ੍ਮਾਕਮ੍ ਬਲਮ੍ ਭੀਸ਼੍ਮ-ਅਭਿਰਕ੍ਸ਼ਿਤਮ੍ ।
ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਮ੍ ਤੁ ਇਦਮ੍ ਏਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਬਲਮ੍ ਭੀਮ-ਅਭਿਰਕ੍ਸ਼ਿਤਮ੍ ॥੧੦॥
ਅਯਨੇਸ਼ੁ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼ੁ ਯਥਾ-ਭਾਗਮ੍ ਅਵਸ੍ਥਿਤਾਃ ।
ਭੀਸ਼੍ਮਮ੍ ਏਵ ਅਭਿਰਕ੍ਸ਼ਨ੍ਤੁ ਭਵਨ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਏਵ ਹਿ ॥੧੧॥
ਤਸ੍ਯ ਸਞ੍ਜਨਯਨ੍ ਹਰ੍ਸ਼ਮ੍ ਕੁਰੁ-ਵਦ੍ਧਃ ਪਿਤਾਮਹਃ ।
ਸਿਂਹਨਾਦਮ੍ ਵਿਨਦ੍ਯ ਉਚ੍ਚੈਃ ਸ਼ਙ੍ਖਮ੍ ਦਧ੍ਮੌ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ॥੧੨॥
ਤਤਃ ਸ਼ਙ੍ਖਾਃ ਚ ਭੇਰ੍ਯਃ ਚ ਪਣਵ-ਆਨਕ-ਗੋਮੁਖਾਃ ।
ਸਹਸਾ ਏਵ ਅਭ੍ਯਹਨ੍ਯਨ੍ਤ ਸਃ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਤੁਮੁਲਃ ਅਭਵਤ੍ ॥੧੩॥
ਤਤਃ ਸ਼੍ਵੇਤੈਃ ਹਯੈਃ ਯੁਕ੍ਤੇ ਮਹਤਿ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨੇ ਸ੍ਥਿਤੌ ।
ਮਾਧਵਃ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ਚ ਏਵ ਦਿਵ੍ਯੌ ਸ਼ਙ੍ਖੌ ਪ੍ਰਦਧ੍ਮਤੁਃ ॥੧੪॥
ਪਾਞ੍ਚਜਨ੍ਯਮ੍ ਹਸ਼ੀਕੇਸ਼ਃ ਦੇਵਦਤ੍ਤਮ੍ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ।
ਪੌਣ੍ਡ੍ਰਮ੍ ਦਧ੍ਮੌ ਮਹਾ-ਸ਼ਙ੍ਖਮ੍ ਭੀਮ-ਕਰ੍ਮਾ ਵਕ-ਉਦਰਃ ॥੧੫॥
ਅਨਨ੍ਤਵਿਜਯਮ੍ ਰਾਜਾ ਕੁਨ੍ਤੀ-ਪੁਤ੍ਰਃ ਯੁਧਿਸ਼੍ਠਿਰਃ ।
ਨਕੁਲਃ ਸਹਦੇਵਃ ਚ ਸੁਘੋਸ਼-ਮਣਿ-ਪੁਸ਼੍ਪਕੌ ॥੧੬॥
ਕਾਸ਼੍ਯਃ ਚ ਪਰਮ-ਇਸ਼ੁ-ਆਸਃ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਚ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਧਸ਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ਵਿਰਾਟਃ ਚ ਸਾਤ੍ਯਕਿਃ ਚ ਅਪਰਾਜਿਤਃ ॥੧੭॥
ਦ੍ਰੁਪਦਃ ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਃ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ਪਥਿਵੀ-ਪਤੇ ।
ਸੌਭਦ੍ਰਃ ਚ ਮਹਾ-ਬਾਹੁਃ ਸ਼ਙ੍ਖਾਨ੍ ਦਧ੍ਮੁਃ ਪਥਕ੍ ਪਥਕ੍ ॥੧੮॥
ਸਃ ਘੋਸ਼ਃ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਮ੍ ਹਦਯਾਨਿ ਵ੍ਯਦਾਰਯਤ੍ ।
ਨਭਃ ਚ ਪਥਿਵੀਮ੍ ਚ ਏਵ ਤੁਮੁਲਃ ਅਭ੍ਯਨੁਨਾਦਯਨ੍ ॥੧੯॥
ਅਥ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ਦਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ਧਾਰ੍ਤ੍ਰਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ ਕਪਿ-ਧ੍ਵਜਃ ।
ਪ੍ਰਵਤ੍ਤੇ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰ-ਸਮ੍ਪਾਤੇ ਧਨੁਃ ਉਦ੍ਯਮ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥੨੦॥
ਹਸ਼ੀਕੇਸ਼ਮ੍ ਤਦਾ ਵਾਕ੍ਯਮ੍ ਇਦਮ੍ ਆਹ ਮਹੀਪਤੇ ।
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਸੇਨਯੋਃ ਉਭਯੋਃ ਮਧ੍ਯੇ ਰਥਮ੍ ਸ੍ਥਾਪਯ ਮੇ ਅਚ੍ਯੁਤ ॥੨੧॥
ਯਾਵਤ੍ ਏਤਾਨ੍ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼ੇ ਅਹਮ੍ ਯੋਦ੍ਧੁ-ਕਾਮਾਨ੍ ਅਵਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ।
ਕੈਃ ਮਯਾ ਸਹ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯਮ੍ ਅਸ੍ਮਿਨ੍ ਰਣ-ਸਮੁਦ੍ਯਮੇ ॥੨੨॥
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਮਾਨਾਨ੍ ਅਵੇਕ੍ਸ਼ੇ ਅਹਮ੍ ਯੇ ਏਤੇ ਅਤ੍ਰ ਸਮਾਗਤਾਃ ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇਃ ਯੁਦ੍ਧੇ ਪ੍ਰਿਯ-ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼ਵਃ ॥੨੩॥
ਸਞ੍ਜਯਃ ਉਵਾਚ ।
ਏਵਮ੍ ਉਕ੍ਤਃ ਹਸ਼ੀਕੇਸ਼ਃ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ੇਨ ਭਾਰਤ ।
ਸੇਨਯੋਃ ਉਭਯੋਃ ਮਧ੍ਯੇ ਸ੍ਥਾਪਯਿਤ੍ਵਾ ਰਥ-ਉਤ੍ਤਮਮ੍ ॥੨੪॥
ਭੀਸ਼੍ਮ-ਦ੍ਰੋਣ-ਪ੍ਰਮੁਖਤਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼ਾਮ੍ ਚ ਮਹੀ-ਕ੍ਸ਼ਿਤਾਮ੍ ।
ਉਵਾਚ ਪਾਰ੍ਥ ਪਸ਼੍ਯ ਏਤਾਨ੍ ਸਮਵੇਤਾਨ੍ ਕੁਰੂਨ੍ ਇਤਿ ॥੨੫॥
ਤਤ੍ਰ ਅਪਸ਼੍ਯਤ੍ ਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ਪਾਰ੍ਥਃ ਪਿਤਨ੍ ਅਥ ਪਿਤਾਮਹਾਨ੍ ।
ਆਚਾਰ੍ਯਾਨ੍ ਮਾਤੁਲਾਨ੍ ਭ੍ਰਾਤਨ੍ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ ਪੌਤ੍ਰਾਨ੍ ਸਖੀਨ੍ ਤਥਾ ॥੨੬॥
ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਾਨ੍ ਸੁਹਦਃ ਚ ਏਵ ਸੇਨਯੋਃ ਉਭਯੋਃ ਅਪਿ ।
ਤਾਨ੍ ਸਮੀਕ੍ਸ਼੍ਯ ਸਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ ਬਨ੍ਧੂਨ੍ ਅਵਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ॥੨੭॥
ਕਪਯਾ ਪਰਯਾਵਿਸ਼੍ਟੋ ਵਿਸ਼ੀਦਨ੍ ਇਦਮ੍ ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਦਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ਇਮਮ੍ ਸ੍ਵਜਨਮ੍ ਕਸ਼੍ਣ ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਮ੍ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥੨੮॥
ਸੀਦਨ੍ਤਿ ਮਮ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਮੁਖਮ੍ ਚ ਪਰਿਸ਼ੁਸ਼੍ਯਤਿ ।
ਵੇਪਥੁਃ ਚ ਸ਼ਰੀਰੇ ਮੇ ਰੋਮ-ਹਰ੍ਸ਼ਃ ਚ ਜਾਯਤੇ ॥੨੯॥
ਗਾਣ੍ਡੀਵਮ੍ ਸ੍ਰਂਸਤੇ ਹਸ੍ਤਾਤ੍ ਤ੍ਵਕ੍ ਚ ਏਵ ਪਰਿਦਹ੍ਯਤੇ ।
ਨ ਚ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਅਵਸ੍ਥਾਤੁਮ੍ ਭ੍ਰਮਤਿ ਇਵ ਚ ਮੇ ਮਨਃ ॥੩੦॥
ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਪਰੀਤਾਨਿ ਕੇਸ਼ਵ ।
ਨ ਚ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਅਨੁਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਹਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਜਨਮ੍ ਆਹਵੇ ॥੩੧॥
ਨ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ੇ ਵਿਜਯਮ੍ ਕਸ਼੍ਣ ਨ ਚ ਰਾਜ੍ਯਮ੍ ਸੁਖਾਨਿ ਚ ।
ਕਿਮ੍ ਨਃ ਰਾਜ੍ਯੇਨ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਕਿਮ੍ ਭੋਗੈਃ ਜੀਵਿਤੇਨ ਵਾ ॥੩੨॥
ਯੇਸ਼ਾਮ੍ ਅਰ੍ਥੇ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਿਤਮ੍ ਨਃ ਰਾਜ੍ਯਮ੍ ਭੋਗਾਃ ਸੁਖਾਨਿ ਚ ।
ਤੇ ਇਮੇ ਅਵਸ੍ਥਿਤਾਃ ਯੁਦ੍ਧੇ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਧਨਾਨਿ ਚ ॥੩੩॥
ਆਚਾਰ੍ਯਾਃ ਪਿਤਰਃ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਤਥਾ ਏਵ ਚ ਪਿਤਾਮਹਾਃ ।
ਮਾਤੁਲਾਃ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਾਃ ਪੌਤ੍ਰਾਃ ਸ਼੍ਯਾਲਾਃ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਨਃ ਤਥਾ ॥੩੪॥
ਏਤਾਨ੍ ਨ ਹਨ੍ਤੁਮ੍ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਘ੍ਨਤਃ ਅਪਿ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਅਪਿ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯ-ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਹੇਤੋਃ ਕਿਮ੍ ਨੁ ਮਹੀਕਤੇ ॥੩੫॥
ਨਿਹਤ੍ਯ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ ਨਃ ਕਾ ਪ੍ਰੀਤਿਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਪਾਪਮ੍ ਏਵ ਆਸ਼੍ਰਯੇਤ੍ ਅਸ੍ਮਾਨ੍ ਹਤ੍ਵਾ ਏਤਾਨ੍ ਆਤਤਾਯਿਨਃ ॥੩੬॥
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਨ ਅਰ੍ਹਾਃ ਵਯਮ੍ ਹਨ੍ਤੁਮ੍ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ ਸ੍ਵਬਾਨ੍ਧਵਾਨ੍ ।
ਸ੍ਵਜਨਮ੍ ਹਿ ਕਥਮ੍ ਹਤ੍ਵਾ ਸੁਖਿਨਃ ਸ੍ਯਾਮ ਮਾਧਵ ॥੩੭॥
ਯਦਿ ਅਪਿ ਏਤੇ ਨ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਲੋਭ-ਉਪਹਤ-ਚੇਤਸਃ ।
ਕੁਲ-ਕ੍ਸ਼ਯ-ਕਤਮ੍ ਦੋਸ਼ਮ੍ ਮਿਤ੍ਰ-ਦ੍ਰੋਹੇ ਚ ਪਾਤਕਮ੍ ॥੩੮॥
ਕਥਮ੍ ਨ ਜ੍ਞੇਯਮ੍ ਅਸ੍ਮਾਭਿਃ ਪਾਪਾਤ੍ ਅਸ੍ਮਾਨ੍ ਨਿਵਰ੍ਤਿਤੁਮ੍ ।
ਕੁਲ-ਕ੍ਸ਼ਯ-ਕਤਮ੍ ਦੋਸ਼ਮ੍ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਦ੍ਭਿਃ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥੩੯॥
ਕੁਲ-ਕ੍ਸ਼ਯੇ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੁਲ-ਧਰ੍ਮਾਃ ਸਨਾਤਨਾਃ ।
ਧਰ੍ਮੇ ਨਸ਼੍ਟੇ ਕੁਲਮ੍ ਕਤ੍ਸ੍ਨਮ੍ ਅਧਰ੍ਮਃ ਅਭਿਭਵਤਿ ਉਤ ॥੪੦॥
ਅਧਰ੍ਮ-ਅਭਿਭਵਾਤ੍ ਕਸ਼੍ਣ ਪ੍ਰਦੁਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੁਲ-ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ।
ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼ੁ ਦੁਸ਼੍ਟਾਸੁ ਵਾਰ੍ਸ਼੍ਣੇਯ ਜਾਯਤੇ ਵਰ੍ਣ-ਸਙ੍ਕਰਃ ॥੪੧॥
ਸਙ੍ਕਰਃ ਨਰਕਾਯ ਏਵ ਕੁਲ-ਘ੍ਨਾਨਾਮ੍ ਕੁਲਸ੍ਯ ਚ ।
ਪਤਨ੍ਤਿ ਪਿਤਰਃ ਹਿ ਏਸ਼ਾਮ੍ ਲੁਪ੍ਤ-ਪਿਣ੍ਡ-ਉਦਕ-ਕ੍ਰਿਯਾਃ ॥੪੨॥
ਦੋਸ਼ੈਃ ਏਤੈਃ ਕੁਲ-ਘ੍ਨਾਨਾਮ੍ ਵਰ੍ਣ-ਸਙ੍ਕਰ-ਕਾਰਕੈਃ ।
ਉਤ੍ਸਾਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਜਾਤਿ-ਧਰ੍ਮਾਃ ਕੁਲ-ਧਰ੍ਮਾਃ ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਃ ॥੪੩॥
ਉਤ੍ਸਨ੍ਨ-ਕੁਲ-ਧਰ੍ਮਾਣਾਮ੍ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਣਾਮ੍ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਨਰਕੇ ਅਨਿਯਤਮ੍ ਵਾਸਃ ਭਵਤਿ ਇਤਿ ਅਨੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ ॥੪੪॥
ਅਹੋ ਬਤ ਮਹਤ੍ ਪਾਪਮ੍ ਕਰ੍ਤੁਮ੍ ਵ੍ਯਵਸਿਤਾ ਵਯਮ੍ ।
ਯਤ੍ ਰਾਜ੍ਯ-ਸੁਖ-ਲੋਭੇਨ ਹਨ੍ਤੁਮ੍ ਸ੍ਵਜਨਮ੍ ਉਦ੍ਯਤਾਃ ॥੪੫॥
ਯਦਿ ਮਾਮ੍ ਅਪ੍ਰਤੀਕਾਰਮ੍ ਅਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਮ੍ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰ-ਪਾਣਯਃ ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਰਣੇ ਹਨ੍ਯੁਃ ਤਤ੍ ਮੇ ਕ੍ਸ਼ੇਮਤਰਮ੍ ਭਵੇਤ੍ ॥੪੬॥
ਸਞ੍ਜਯਃ ਉਵਾਚ ।
ਏਵਮ੍ ਉਕ੍ਤ੍ਵਾ ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਰਥ-ਉਪਸ੍ਥੇ ਉਪਾਵਿਸ਼ਤ੍ ।
ਵਿਸਜ੍ਯ ਸਸ਼ਰਮ੍ ਚਾਪਮ੍ ਸ਼ੋਕ-ਸਂਵਿਗ੍ਨ-ਮਾਨਸਃ ॥੪੭॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ
ਅਰ੍ਜੁਨ-ਵਿਸ਼ਾਦ ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਪ੍ਰਥਮਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਦ੍ਵਿਤੀਯਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਸਾਙ੍ਖ੍ਯ-ਯੋਗਃ ।
ਸਞ੍ਜਯਃ ਉਵਾਚ ।
ਤਮ੍ ਤਥਾ ਕਪਯਾ ਆਵਿਸ਼੍ਟਮ੍ ਅਸ਼੍ਰੁ-ਪੂਰ੍ਣ-ਆਕੁਲ-ਈਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ।
ਵਿਸ਼ੀਦਨ੍ਤਮ੍ ਇਦਮ੍ ਵਾਕ੍ਯਮ੍ ਉਵਾਚ ਮਧੁਸੂਦਨਃ ॥੧॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਕੁਤਃ ਤ੍ਵਾ ਕਸ਼੍ਮਲਮ੍ ਇਦਮ੍ ਵਿਸ਼ਮੇ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ ।
ਅਨਾਰ੍ਯ-ਜੁਸ਼੍ਟਮ੍ ਅਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯਮ੍ ਅਕੀਰ੍ਤਿਕਰਮ੍ ਅਰ੍ਜੁਨ ॥੨॥
ਕ੍ਲੈਬ੍ਯਮ੍ ਮਾ ਸ੍ਮ ਗਮਃ ਪਾਰ੍ਥ ਨ ਏਤਤ੍ ਤ੍ਵਯਿ ਉਪਪਦ੍ਯਤੇ ।
ਕ੍ਸ਼ੁਦ੍ਰਮ੍ ਹਦਯ-ਦੌਰ੍ਬਲ੍ਯਮ੍ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਿਸ਼੍ਠ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥੩॥
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਕਥਮ੍ ਭੀਸ਼੍ਮਮ੍ ਅਹਮ੍ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਦ੍ਰੋਣਮ੍ ਚ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਇਸ਼ੁਭਿਃ ਪ੍ਰਤਿਯੋਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਪੂਜਾ-ਅਰ੍ਹੌ ਅਰਿ-ਸੂਦਨ ॥੪॥
ਗੁਰੂਨ੍ ਅਹਤ੍ਵਾ ਹਿ ਮਹਾਨੁਭਾਵਾਨ੍ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਭੋਕ੍ਤੁਮ੍ ਭੈਕ੍ਸ਼੍ਯਮ੍ ਅਪਿ ਇਹ ਲੋਕੇ ।
ਹਤ੍ਵਾ ਅਰ੍ਥਕਾਮਾਨ੍ ਤੁ ਗੁਰੂਨ੍ ਇਹ ਏਵ ਭੁਞ੍ਜੀਯ ਭੋਗਾਨ੍ ਰੁਧਿਰਪ੍ਰਦਿਗ੍ਧਾਨ੍ ॥੫॥
ਨ ਚ ਏਤਤ੍ ਵਿਦ੍ਮਃ ਕਤਰਤ੍ ਨਃ ਗਰੀਯਃ ਯਦ੍ਵਾ ਜਯੇਮ ਯਦਿ ਵਾ ਨਃ ਜਯੇਯੁਃ ।
ਯਾਨ੍ ਏਵ ਹਤ੍ਵਾ ਨ ਜਿਜੀਵਿਸ਼ਾਮਃ ਤੇ ਅਵਸ੍ਥਿਤਾਃ ਪ੍ਰਮੁਖੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰਾਃ ॥੬॥
ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯ-ਦੋਸ਼-ਉਪਹਤ-ਸ੍ਵਭਾਵਃ ਪਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਾਮ੍ ਧਰ੍ਮ-ਸਮ੍ਮੂਢ-ਚੇਤਾਃ ।
ਯਚ੍ਛ੍ਰੇਯਃਸ੍ਯਾਤ੍ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮ੍ ਬ੍ਰੂਹਿ ਤਨ੍ਮੇ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਸ੍ਤੇऽਹਂ ਸ਼ਾਧਿ ਮਾਂ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਪਨ੍ਨਮ੍ ॥੭॥
ਨ ਹਿ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਮਮ ਅਪਨੁਦ੍ਯਾਤ੍ ਯਤ੍ ਸ਼ੋਕਮ੍ ਉਚ੍ਛੋਸ਼ਣਮ੍ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਮ੍ ।
ਅਵਾਪ੍ਯਭੂਮੌਅਸਪਤ੍ਨਮ੍ ऋਦ੍ਧਮ੍ ਰਾਜ੍ਯਮ੍ ਸੁਰਾਣਾਮ੍ਅਪਿ ਚਆਧਿਪਤ੍ਯਮ੍ ॥੮॥
ਸਞ੍ਜਯਃ ਉਵਾਚ ।
ਏਵਮ੍ ਉਕ੍ਤ੍ਵਾ ਹਸ਼ੀਕੇਸ਼ਮ੍ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ਃ ਪਰਨ੍ਤਪਃ ।
ਨ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯੇ ਇਤਿ ਗੋਵਿਨ੍ਦਮ੍ ਉਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੂਸ਼੍ਣੀਮ੍ ਬਭੂਵ ਹ ॥੯॥
ਤਮ੍ ਉਵਾਚ ਹਸ਼ੀਕੇਸ਼ਃ ਪ੍ਰਹਸਨ੍ ਇਵ ਭਾਰਤ ।
ਸੇਨਯੋਃ ਉਭਯੋਃ ਮਧ੍ਯੇ ਵਿਸ਼ੀਦਨ੍ਤਮ੍ ਇਦਮ੍ ਵਚਃ ॥੧੦॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਅਸ਼ੋਚ੍ਯਾਨ੍ ਅਨ੍ਵਸ਼ੋਚਃ ਤ੍ਵਮ੍ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ-ਵਾਦਾਨ੍ ਚ ਭਾਸ਼ਸੇ ।
ਗਤਾਸੂਨ੍ ਅਗਤਾਸੂਨ੍ ਚ ਨ ਅਨੁਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਃ ॥੧੧॥
ਨ ਤੁ ਏਵ ਅਹਮ੍ ਜਾਤੁ ਨ ਆਸਮ੍ ਨ ਤ੍ਵਮ੍ ਨ ਇਮੇ ਜਨਾਧਿਪਾਃ ।
ਨ ਚ ਏਵ ਨ ਭਵਿਸ਼੍ਯਾਮਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਯਮ੍ ਅਤਃ ਪਰਮ੍ ॥੧੨॥
ਦੇਹਿਨਃ ਅਸ੍ਮਿਨ੍ ਯਥਾ ਦੇਹੇ ਕੌਮਾਰਮ੍ ਯੌਵਨਮ੍ ਜਰਾ ।
ਤਥਾ ਦੇਹਾਨ੍ਤਰ-ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਃ ਧੀਰਃ ਤਤ੍ਰ ਨ ਮੁਹ੍ਯਤਿ ॥੧੩॥
ਮਾਤ੍ਰਾ-ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਃ ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ਼ੀਤ-ਉਸ਼੍ਣ-ਸੁਖ-ਦੁਃਖ-ਦਾਃ ।
ਆਗਮ ਅਪਾਯਿਨਃ ਅਨਿਤ੍ਯਾਃ ਤਾਨ੍ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼ਸ੍ਵ ਭਾਰਤ ॥੧੪॥
ਯਮ੍ ਹਿ ਨ ਵ੍ਯਥਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇ ਪੁਰੁਸ਼ਮ੍ ਪੁਰੁਸ਼-ऋਸ਼ਭ ।
ਸਮ-ਦੁਃਖ-ਸੁਖਮ੍ ਧੀਰਮ੍ ਸਃ ਅਮਤਤ੍ਵਾਯ ਕਲ੍ਪਤੇ ॥੧੫॥
ਨ ਅਸਤਃ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਭਾਵਃ ਨ ਅਭਾਵਃ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਸਤਃ ।
ਉਭਯੋਃ ਅਪਿ ਦਸ਼੍ਟਃ ਅਨ੍ਤਃ ਤੁ ਅਨਯੋਃ ਤਤ੍ਤ੍ਵ-ਦਰ੍ਸ਼ਿਭਿਃ ॥੧੬॥
ਅਵਿਨਾਸ਼ਿ ਤੁ ਤਤ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਯੇਨ ਸਰ੍ਵਮ੍ ਇਦਮ੍ ਤਤਮ੍ ।
ਵਿਨਾਸ਼ਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਸ੍ਯ ਅਸ੍ਯ ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਕਰ੍ਤੁਮ੍ ਅਰ੍ਹਤਿ ॥੧੭॥
ਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਃ ਇਮੇ ਦੇਹਾਃ ਨਿਤ੍ਯਸ੍ਯ ਉਕ੍ਤਾਃ ਸ਼ਰੀਰਿਣਃ ।
ਅਨਾਸ਼ਿਨਃ ਅਪ੍ਰਮੇਯਸ੍ਯ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਭਾਰਤ ॥੧੮॥
ਯਃ ਏਨਮ੍ ਵੇਤ੍ਤਿ ਹਨ੍ਤਾਰਮ੍ ਯਃ ਚ ਏਨਮ੍ ਮਨ੍ਯਤੇ ਹਤਮ੍
ਉਭੌ ਤੌ ਨ ਵਿਜਾਨੀਤਃ ਨ ਅਯਮ੍ ਹਨ੍ਤਿ ਨ ਹਨ੍ਯਤੇ ॥੧੯॥
ਨ ਜਾਯਤੇ ਮ੍ਰਿਯਤੇ ਵਾ ਕਦਾਚਿਤ੍ ਨ ਅਯਮ੍ ਭੂਤ੍ਵਾ ਭਵਿਤਾ ਵਾ ਨ ਭੂਯਃ ।
ਅਜਃ ਨਿਤ੍ਯਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਃ ਅਯਮ੍ ਪੁਰਾਣਃ ਨ ਹਨ੍ਯਤੇ ਹਨ੍ਯਮਾਨੇ ਸ਼ਰੀਰੇ ॥੨੦॥
ਵੇਦ ਅਵਿਨਾਸ਼ਿਨਮ੍ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ਯਃ ਏਨਮ੍ ਅਜਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ।
ਕਥਮ੍ ਸਃ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਪਾਰ੍ਥ ਕਮ੍ ਘਾਤਯਤਿ ਹਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ ॥੨੧॥
ਵਾਸਾਂਸਿ ਜੀਰ੍ਣਾਨਿ ਯਥਾ ਵਿਹਾਯ ਨਵਾਨਿ ਗਹ੍ਣਾਤਿ ਨਰਃ ਅਪਰਾਣਿ ।
ਤਥਾ ਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਵਿਹਾਯ ਜੀਰ੍ਣਾਨਿ ਅਨ੍ਯਾਨਿ ਸਂਯਾਤਿ ਨਵਾਨਿ ਦੇਹੀ ॥੨੨॥
ਨ ਏਨਮ੍ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਨ ਏਨਮ੍ ਦਹਤਿ ਪਾਵਕਃ ।
ਨ ਚ ਏਨਮ੍ ਕ੍ਲੇਦਯਨ੍ਤਿ ਆਪਃ ਨ ਸ਼ੋਸ਼ਯਤਿ ਮਾਰੁਤਃ ॥੨੩॥
ਅਚ੍ਛੇਦ੍ਯਃ ਅਯਮ੍ ਅਦਾਹ੍ਯਃ ਅਯਮ੍ ਅਕ੍ਲੇਦ੍ਯਃ ਅਸ਼ੋਸ਼੍ਯਃ ਏਵ ਚ ।
ਨਿਤ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਗਤਃ ਸ੍ਥਾਣੁਃ ਅਚਲਃ ਅਯਮ੍ ਸਨਾਤਨਃ ॥੨੪॥
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਃ ਅਯਮ੍ ਅਚਿਨ੍ਤ੍ਯਃ ਅਯਮ੍ ਅਵਿਕਾਰ੍ਯਃ ਅਯਮ੍ ਉਚ੍ਯਤੇ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਏਵਮ੍ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਏਨਮ੍ ਨ ਅਨੁਸ਼ੋਚਿਤੁਮ੍ ਅਰ੍ਹਸਿ ॥੨੫॥
ਅਥ ਚ ਏਨਮ੍ ਨਿਤ੍ਯ-ਜਾਤਮ੍ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ਵਾ ਮਨ੍ਯਸੇ ਮਤਮ੍ ।
ਤਥਾ ਅਪਿ ਤ੍ਵਮ੍ ਮਹਾ-ਬਾਹੋ ਨ ਏਨਮ੍ ਸ਼ੋਚਿਤੁਮ੍ ਅਰ੍ਹਸਿ ॥੨੬॥
ਜਾਤਸ੍ਯ ਹਿ ਧ੍ਰੁਵਃ ਮਤ੍ਯੁਃ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ਜਨ੍ਮ ਮਤਸ੍ਯ ਚ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਅਪਰਿਹਾਰ੍ਯੇ ਅਰ੍ਥੇ ਨ ਤ੍ਵਮ੍ ਸ਼ੋਚਿਤੁਮ੍ ਅਰ੍ਹਸਿ ॥੨੭॥
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤ-ਆਦੀਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਵ੍ਯਕ੍ਤ-ਮਧ੍ਯਾਨਿ ਭਾਰਤ ।
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤ-ਨਿਧਨਾਨਿ ਏਵ ਤਤ੍ਰ ਕਾ ਪਰਿਦੇਵਨਾ ॥੨੮॥
ਆਸ਼੍ਚਰ੍ਯਵਤ੍ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਏਨਮ੍ ਆਸ਼੍ਚਰ੍ਯਵਤ੍ ਵਦਤਿ ਤਥਾ ਏਵ ਚ ਅਨ੍ਯਃ ।
ਆਸ਼੍ਚਰ੍ਯਵਤ੍ ਚੈਨਂਅਨ੍ਯਃਸ਼ਣੋਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾਅਪਿਏਨਮ੍ ਵੇਦ ਨ ਚੈਵ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍॥੨੯॥
ਦੇਹੀ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ਅਵਧ੍ਯਃ ਅਯਮ੍ ਦੇਹੇ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਭੂਤਾਨਿ ਨ ਤ੍ਵਮ੍ ਸ਼ੋਚਿਤੁਮ੍ ਅਰ੍ਹਸਿ ॥੩੦॥
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮ੍ ਅਪਿ ਚ ਅਵੇਕ੍ਸ਼੍ਯ ਨ ਵਿਕਮ੍ਪਿਤੁਮ੍ ਅਰ੍ਹਸਿ ।
ਧਰ੍ਮ੍ਯਾਤ੍ ਹਿ ਯੁਦ੍ਧਾਤ੍ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਅਨ੍ਯਤ੍ ਕ੍ਸ਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥੩੧॥
ਯਤ੍ ऋਚ੍ਛਯਾ ਚ ਉਪਪਨ੍ਨਂ ਸ੍ਵਰ੍ਗ-ਦ੍ਵਾਰਮ੍ ਅਪਾਵਤਮ੍ ।
ਸੁਖਿਨਃ ਕ੍ਸ਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਪਾਰ੍ਥ ਲਭਨ੍ਤੇ ਯੁਦ੍ਧਮ੍ ਈਦਸ਼ਮ੍ ॥੩੨॥
ਅਥ ਚੇਤ੍ ਤ੍ਵਮ੍ ਇਮਮ੍ ਧਰ੍ਮ੍ਯਮ੍ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮਮ੍ ਨ ਕਰਿਸ਼੍ਯਸਿ ।
ਤਤਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮ੍ ਕੀਰ੍ਤਿਮ੍ ਚ ਹਿਤ੍ਵਾ ਪਾਪਮ੍ ਅਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥੩੩॥
ਅਕੀਰ੍ਤਿਮ੍ ਚ ਅਪਿ ਭੂਤਾਨਿ ਕਥਯਿਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ਅਵ੍ਯਯਾਮ੍ ।
ਸਮ੍ਭਾਵਿਤਸ੍ਯ ਚ ਅਕੀਰ੍ਤਿਃ ਮਰਣਾਤ੍ ਅਤਿਰਿਚ੍ਯਤੇ ॥੩੪॥
ਭਯਾਤ੍ ਰਣਾਤ੍ ਉਪਰਤਮ੍ ਮਂਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤ੍ਵਾਮ੍ ਮਹਾਰਥਾਃ ।
ਯੇਸ਼ਾਮ੍ ਚ ਤ੍ਵਮ੍ ਬਹੁ-ਮਤਃ ਭੂਤ੍ਵਾ ਯਾਸ੍ਯਸਿ ਲਾਘਵਮ੍ ॥੩੫॥
ਅਵਾਚ੍ਯ-ਵਾਦਾਨ੍ ਚ ਬਹੂਨ੍ ਵਦਿਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਵ ਅਹਿਤਾਃ ।
ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਃ ਤਵ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਮ੍ ਤਤਃ ਦੁਃਖਤਰਮ੍ ਨੁ ਕਿਮ੍ ॥੩੬॥
ਹਤਃ ਵਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮ੍ ਜਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਭੋਕ੍ਸ਼੍ਯਸੇ ਮਹੀਮ੍ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਉਤ੍ਤਿਸ਼੍ਠ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਕਤ-ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥੩੭॥
ਸੁਖ-ਦੁਃਖੇ ਸਮੇ ਕਤ੍ਵਾ ਲਾਭ-ਅਲਾਭੌ ਜਯ-ਅਜਯੌ ।
ਤਤਃ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਯੁਜ੍ਯਸ੍ਵ ਨ ਏਵਮ੍ ਪਾਪਮ੍ ਅਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥੩੮॥
ਏਸ਼ਾ ਤੇ ਅਭਿਹਿਤਾ ਸਾਙ੍ਖ੍ਯੇ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਯੋਗੇ ਤੁ ਇਮਾਮ੍ ਸ਼ਣੁ ।
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ਯਯਾ ਪਾਰ੍ਥ ਕਰ੍ਮ-ਬਨ੍ਧਮ੍ ਪ੍ਰਹਾਸ੍ਯਸਿ ॥੩੯॥
ਨ ਇਹ ਅਭਿਕ੍ਰਮ-ਨਾਸ਼ਃ ਅਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਾਯਃ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ।
ਸ੍ਵਲ੍ਪਮ੍ ਅਪਿ ਅਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਤ੍ਰਾਯਤੇ ਮਹਤਃ ਭਯਾਤ੍ ॥੪੦॥
ਵ੍ਯਵਸਾਯ-ਆਤ੍ਮਿਕਾ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਏਕਾ ਇਹ ਕੁਰੁ-ਨਨ੍ਦਨ ।
ਬਹੁ-ਸ਼ਾਖਾਃ ਹਿ ਅਨਨ੍ਤਾਃ ਚ ਬੁਦ੍ਧਯਃ ਅਵ੍ਯਵਸਾਯਿਨਾਮ੍ ॥੪੧॥
ਯਾਮ੍ ਇਮਾਮ੍ ਪੁਸ਼੍ਪਿਤਾਮ੍ ਵਾਚਮ੍ ਪ੍ਰਵਦਨ੍ਤਿ ਅਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਃ ।
ਵੇਦ-ਵਾਦ-ਰਤਾਃ ਪਾਰ੍ਥ ਨ ਅਨ੍ਯਤ੍ ਅਸ੍ਤਿ ਇਤਿ ਵਾਦਿਨਃ ॥੪੨॥
ਕਾਮ-ਆਤ੍ਮਾਨਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗ-ਪਰਾਃ ਜਨ੍ਮ-ਕਰ੍ਮ-ਫਲ-ਪ੍ਰਦਾਮ੍ ।
ਕ੍ਰਿਯਾ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼-ਬਹੁਲਾਮ੍ ਭੋਗ-ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯ-ਗਤਿਮ੍ ਪ੍ਰਤਿ ॥੪੩॥
ਭੋਗ-ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯ-ਪ੍ਰਸਕ੍ਤਾਨਾਮ੍ ਤਯਾ ਅਪਹਤ-ਚੇਤਸਾਮ੍ ।
ਵ੍ਯਵਸਾਯ-ਆਤ੍ਮਿਕਾ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸਮਾਧੌ ਨ ਵਿਧੀਯਤੇ ॥੪੪॥
ਤ੍ਰੈਗੁਣ੍ਯ-ਵਿਸ਼ਯਾਃ ਵੇਦਾਃ ਨਿਸ੍ਤ੍ਰੈਗੁਣ੍ਯਃ ਭਵਾਰ੍ਜੁਨ ।
ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਃ ਨਿਤ੍ਯ-ਸਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਥਃ ਨਿਰ੍ਯੋਗਕ੍ਸ਼ੇਮਃ ਆਤ੍ਮਵਾਨ੍ ॥੪੫॥
ਯਾਵਾਨ੍ ਅਰ੍ਥਃ ਉਦਪਾਨੇ ਸਰ੍ਵਤਃ ਸਮ੍ਪ੍ਲੁਤੋਦਕੇ ।
ਤਾਵਾਨ੍ ਸਰ੍ਵੇਸ਼ੁ ਵੇਦੇਸ਼ੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਵਿਜਾਨਤਃ ॥੪੬॥
ਕਰ੍ਮਣਿ ਏਵ ਅਧਿਕਾਰਃ ਤੇ ਮਾ ਫਲੇਸ਼ੁ ਕਦਾਚਨ ।
ਮਾ ਕਰ੍ਮ-ਫਲ-ਹੇਤੁਃ ਭੂਃ ਮਾ ਤੇ ਸਙ੍ਗਃ ਅਸ੍ਤੁ ਅਕਰ੍ਮਣਿ ॥੪੭॥
ਯੋਗਸ੍ਥਃ ਕੁਰੁ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸਙ੍ਗਮ੍ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਧਨਞ੍ਜਯ ।
ਸਿਦ੍ਧਿ ਅਸਿਦ੍ਧ੍ਯੋਃ ਸਮਃ ਭੂਤ੍ਵਾ ਸਮਤ੍ਵਮ੍ ਯੋਗਃ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੪੮॥
ਦੂਰੇਣ ਹਿ ਅਵਰਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਬੁਦ੍ਧਿ-ਯੋਗਾਤ੍ ਧਨਞ੍ਜਯ ।
ਬੁਦ੍ਧੌ ਸ਼ਰਣਮ੍ ਅਨ੍ਵਿਚ੍ਛ ਕਪਣਾਃ ਫਲ-ਹੇਤਵਃ ॥੪੯॥
ਬੁਦ੍ਧਿ-ਯੁਕ੍ਤਃ ਜਹਾਤਿ ਇਹ ਉਭੇ ਸੁਕਤ-ਦੁਸ਼੍ਕਤੇ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਯੋਗਾਯ ਯੁਜ੍ਯਸ੍ਵ ਯੋਗਃ ਕਰ੍ਮਸੁ ਕੌਸ਼ਲਮ੍ ॥੫੦॥
ਕਰ੍ਮਜਮ੍ ਬੁਦ੍ਧਿ-ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਹਿ ਫਲਮ੍ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਨੀਸ਼ਿਣਃ ।
ਜਨ੍ਮ-ਬਨ੍ਧ-ਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਾਃ ਪਦਮ੍ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਨਾਮਯਮ੍ ॥੫੧॥
ਯਦਾ ਤੇ ਮੋਹ-ਕਲਿਲਮ੍ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਵ੍ਯਤਿਤਰਿਸ਼੍ਯਤਿ ।
ਤਦਾ ਗਨ੍ਤਾਸਿ ਨਿਰ੍ਵੇਦਮ੍ ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁਤਸ੍ਯ ਚ ॥੫੨॥
ਸ਼੍ਰੁਤਿ-ਵਿਪ੍ਰਤਿਪਨ੍ਨਾ ਤੇ ਯਦਾ ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਲਾ ।
ਸਮਾਧੌ ਅਚਲਾ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਤਦਾ ਯੋਗਮ੍ ਅਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥੫੩॥
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਸ੍ਥਿਤਪ੍ਰਜ੍ਞਸ੍ਯ ਕਾ ਭਾਸ਼ਾ ਸਮਾਧਿਸ੍ਥਸ੍ਯ ਕੇਸ਼ਵ ।
ਸ੍ਥਿਤਧੀਃ ਕਿਮ੍ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ੇਤ ਕਿਮ੍ ਆਸੀਤ ਵ੍ਰਜੇਤ ਕਿਮ੍ ॥੫੪॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਪ੍ਰਜਹਾਤਿ ਯਦਾ ਕਾਮਾਨ੍ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ ਪਾਰ੍ਥ ਮਨੋਗਤਾਨ੍ ।
ਆਤ੍ਮਨਿ ਏਵ ਆਤ੍ਮਨਾ ਤੁਸ਼੍ਟਃ ਸ੍ਥਿਤਪ੍ਰਜ੍ਞਃ ਤਦਾ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੫੫॥
ਦੁਃਖੇਸ਼ੁ ਅਨੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨ-ਮਨਾਃ ਸੁਖੇਸ਼ੁ ਵਿਗਤ-ਸ੍ਪਹਃ ।
ਵੀਤ-ਰਾਗ-ਭਯ-ਕ੍ਰੋਧਃ ਸ੍ਥਿਤਧੀਃ ਮੁਨਿਃ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੫੬॥
ਯਃ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਅਨਭਿਸ੍ਨੇਹਃ ਤਤ੍ ਤਤ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸ਼ੁਭ-ਅਸ਼ੁਭਮ੍ ।
ਨ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨ ਦ੍ਵੇਸ਼੍ਟਿ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਿਤਾ ॥੫੭॥
ਯਦਾ ਸਂਹਰਤੇ ਚ ਅਯਮ੍ ਕੂਰ੍ਮਃ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਇਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਅਰ੍ਥੇਭ੍ਯਃ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਿਤਾ ॥੫੮॥
ਵਿਸ਼ਯਾਃ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਨਿਰਾਹਾਰਸ੍ਯ ਦੇਹਿਨਃ ।
ਰਸਵਰ੍ਜਮ੍ ਰਸਃ ਅਪਿ ਅਸ੍ਯ ਪਰਮ੍ ਦਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥੫੯॥
ਯਤਤਃ ਹਿ ਅਪਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਪੁਰੁਸ਼ਸ੍ਯ ਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਃ ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਪ੍ਰਮਾਥੀਨਿ ਹਰਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਸਭਂ ਮਨਃ ॥੬੦॥
ਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਸਂਯਮ੍ਯ ਯੁਕ੍ਤਃ ਆਸੀਤ ਮਤ੍ਪਰਃ ।
ਵਸ਼ੇ ਹਿ ਯਸ੍ਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਿਤਾ ॥੬੧॥
ਧ੍ਯਾਯਤਃ ਵਿਸ਼ਯਾਨ੍ ਪੁਂਸਃ ਸਙ੍ਗਃ ਤੇਸ਼ੁ ਉਪਜਾਯਤੇ ।
ਸਙ੍ਗਾਤ੍ ਸਞ੍ਜਾਯਤੇ ਕਾਮਃ ਕਾਮਾਤ੍ ਕ੍ਰੋਧਃ ਅਭਿਜਾਯਤੇ ॥੬੨॥
ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ ਭਵਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਃ ਸਮ੍ਮੋਹਾਤ੍ ਸ੍ਮਤਿ-ਵਿਭ੍ਰਮਃ ।
ਸ੍ਮਤਿ-ਭ੍ਰਂਸ਼ਾਤ੍ ਬੁਦ੍ਧਿ-ਨਾਸ਼ਃ ਬੁਦ੍ਧਿ-ਨਾਸ਼ਾਤ੍ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ ॥
ਰਾਗ-ਦ੍ਵੇਸ਼-ਵਿਮੁਕ੍ਤੈਃ ਤੁ ਵਿਸ਼ਯਾਨ੍ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਃ ਚਰਨ੍ ।
ਆਤ੍ਮ-ਵਸ਼੍ਯੈਃ ਵਿਧੇਯ-ਆਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਸਾਦਮ੍ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥੬੪॥
ਪ੍ਰਸਾਦੇ ਸਰ੍ਵ-ਦੁਃਖਾਨਾਮ੍ ਹਾਨਿਃ ਅਸ੍ਯ ਉਪਜਾਯਤੇ ।
ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ-ਚੇਤਸਃ ਹਿ ਆਸ਼ੁ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪਰ੍ਯਵਤਿਸ਼੍ਠਤੇ ॥੬੫॥
ਨ ਅਸ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਅਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਨ ਚ ਅਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਭਾਵਨਾ ।
ਨ ਚ ਅਭਾਵਯਤਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਃ ਅਸ਼ਾਨ੍ਤਸ੍ਯ ਕੁਤਃ ਸੁਖਮ੍ ॥੬੬॥
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਮ੍ ਹਿ ਚਰਤਾਮ੍ ਯਤ੍ ਮਨਃ ਅਨੁਵਿਧੀਯਤੇ ।
ਤਤ੍ ਅਸ੍ਯ ਹਰਤਿ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਮ੍ ਵਾਯੁਃ ਨਾਵਮ੍ ਇਵ ਅਮ੍ਭਸਿ ॥੬੭॥
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਯਸ੍ਯ ਮਹਾ-ਬਾਹੋ ਨਿਗਹੀਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਅਰ੍ਥੇਭ੍ਯਃ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਿਤਾ ॥੬੮॥
ਯਾ ਨਿਸ਼ਾ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤਾਨਾਮ੍ ਤਸ੍ਯਾਮ੍ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਸਂਯਮੀ ।
ਯਸ੍ਯਾਮ੍ ਜਾਗ੍ਰਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਸਾ ਨਿਸ਼ਾ ਪਸ਼੍ਯਤਃ ਮੁਨੇਃ ॥੬੯॥
ਆਪੂਰ੍ਯਮਾਣਮ੍ ਅਚਲ-ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਮ੍ ਸਮੁਦ੍ਰਮ੍ ਆਪਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਯਦ੍ਵਤ੍ ।
ਤਦ੍ਵਤ੍ਕਾਮਾਃ ਯਮ੍ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਸਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮ੍ਆਪ੍ਨੋਤਿ ਨ ਕਾਮਕਾਮੀ ॥੭੦॥
ਵਿਹਾਯ ਕਾਮਾਨ੍ ਯਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ ਪੁਮਾਨ੍ ਚਰਤਿ ਨਿਃਸ੍ਪਹਃ ।
ਨਿਰ੍ਮਮਃ ਨਿਰਹਙ੍ਕਾਰਃ ਸਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮ੍ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥੭੧॥
ਏਸ਼ਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੀ ਸ੍ਥਿਤਿਃ ਪਾਰ੍ਥ ਨ ਏਨਾਮ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵਿਮੁਹ੍ਯਤਿ ।
ਸ੍ਥਿਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਯਾਮ੍ ਅਨ੍ਤਕਾਲੇ ਅਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍ ऋਚ੍ਛਤਿ ॥੭੨॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਸਾਙ੍ਖ੍ਯ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਦ੍ਵਿਤੀਯਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਤਤੀਯਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਕਰ੍ਮ-ਯੋਗਃ ।
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਜ੍ਯਾਯਸੀ ਚੇਤ੍ ਕਰ੍ਮਣਃ ਤੇ ਮਤਾ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਤਤ੍ ਕਿਮ੍ ਕਰ੍ਮਣਿ ਘੋਰੇ ਮਾਮ੍ ਨਿਯੋਜਯਸਿ ਕੇਸ਼ਵ ॥੧॥
ਵ੍ਯਾਮਿਸ਼੍ਰੇਣ ਇਵ ਵਾਕ੍ਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧਿਂ ਮੋਹਯਸਿ ਇਵ ਮੇ ।
ਤਤ੍ ਏਕਂ ਵਦ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਯੇਨ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਅਹਮ੍ ਆਪ੍ਨੁਯਾਮ੍ ॥੨॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਲੋਕੇ ਅਸ੍ਮਿਨ੍ ਦ੍ਵਿਵਿਧਾ ਨਿਸ਼੍ਠਾ ਪੁਰਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਮਯਾ ਅਨਘ ।
ਜ੍ਞਾਨ-ਯੋਗੇਨ ਸਾਙ੍ਖ੍ਯਾਨਾਮ੍ ਕਰ੍ਮ-ਯੋਗੇਨ ਯੋਗਿਨਾਮ੍ ॥੩॥
ਨ ਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ਅਨਾਰਮ੍ਭਾਤ੍ ਨੈਸ਼੍ਕਰ੍ਮ੍ਯਂ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਅਸ਼੍ਨੁਤੇ ।
ਨ ਚ ਸਂਨ੍ਯਸਨਾਤ੍ ਏਵ ਸਿਦ੍ਧਿਮ੍ ਸਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥੪॥
ਨ ਹਿ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ਅਪਿ ਜਾਤੁ ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ਅਕਰ੍ਮਕਤ੍ ।
ਕਾਰ੍ਯਤੇ ਹਿ ਅਵਸ਼ਃ ਕਰ੍ਮ ਸਰ੍ਵਃ ਪ੍ਰਕਤਿਜੈਃ ਗੁਣੈਃ ॥੫॥
ਕਰ੍ਮ-ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਸਂਯਮ੍ਯ ਯਃ ਆਸ੍ਤੇ ਮਨਸਾ ਸ੍ਮਰਨ੍ ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥਾਨ੍ ਵਿਮੂਢਾਤ੍ਮਾ ਮਿਥ੍ਯਾਚਾਰਃ ਸਃ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੬॥
ਯਃ ਤੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਮਨਸਾ ਨਿਯਮ੍ਯ ਆਰਭਤੇ ਅਰ੍ਜੁਨ ।
ਕਰ੍ਮ-ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਃ ਕਰ੍ਮ-ਯੋਗਮ੍ ਅਸਕ੍ਤਃ ਸਃ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਯਤੇ ॥੭॥
ਨਿਯਤਮ੍ ਕੁਰੁ ਕਰ੍ਮ ਤ੍ਵਂ ਕਰ੍ਮ ਜ੍ਯਾਯਃ ਹਿ ਅਕਰ੍ਮਣਃ ।
ਸ਼ਰੀਰ-ਯਾਤ੍ਰਾ ਅਪਿ ਚ ਤੇ ਨ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ੍ਯੇਤ੍ ਅਕਰ੍ਮਣਃ ॥੮॥
ਯਜ੍ਞਾਰ੍ਥਾਤ੍ ਕਰ੍ਮਣਃ ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਲੋਕਃ ਅਯਮ੍ ਕਰ੍ਮ-ਬਨ੍ਧਨਃ ।
ਤਤ੍ ਅਰ੍ਥਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਮੁਕ੍ਤ-ਸਙ੍ਗਃ ਸਮਾਚਰ ॥੯॥
ਸਹ-ਯਜ੍ਞਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ਪੁਰਾ ਉਵਾਚ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ।
ਅਨੇਨ ਪ੍ਰਸਵਿਸ਼੍ਯਧ੍ਵਮ੍ ਏਸ਼ਃ ਵਃ ਅਸ੍ਤੁ ਇਸ਼੍ਟ-ਕਾਮਧੁਕ੍ ॥੧੦॥
ਦੇਵਾਨ੍ ਭਾਵਯਤ ਅਨੇਨ ਤੇ ਦੇਵਾਃ ਭਾਵਯਨ੍ਤੁ ਵਃ ।
ਪਰਸ੍ਪਰਂ ਭਾਵਯਨ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪਰਮ੍ ਅਵਾਪ੍ਸ੍ਯਥ ॥੧੧॥
ਇਸ਼੍ਟਾਨ੍ ਭੋਗਾਨ੍ ਹਿ ਵਃ ਦੇਵਾਃ ਦਾਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਯਜ੍ਞ-ਭਾਵਿਤਾਃ ।
ਤੈਃ ਦਤ੍ਤਾਨ੍ ਅਪ੍ਰਦਾਯ ਏਭ੍ਯਃ ਯਃ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਸ੍ਤੇਨਃ ਏਵ ਸਃ ॥੧੨॥
ਯਜ੍ਞ-ਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਆਸ਼ਿਨਃ ਸਨ੍ਤਃ ਮੁਚ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵ-ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼ੈਃ ।
ਭੁਞ੍ਜਤੇ ਤੇ ਤੁ ਅਘਂ ਪਾਪਾਃ ਯੇ ਪਚਨ੍ਤਿ ਆਤ੍ਮ-ਕਾਰਣਾਤ੍ ॥੧੩॥
ਅਨ੍ਨਾਤ੍ ਭਵਨ੍ਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਾਤ੍ ਅਨ੍ਨ-ਸਮ੍ਭਵਃ ।
ਯਜ੍ਞਾਤ੍ ਭਵਤਿ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਃ ਯਜ੍ਞਃ ਕਰ੍ਮ-ਸਮੁਦ੍ਭਵਃ ॥੧੪॥
ਕਰ੍ਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਉਦ੍ਭਵਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਕ੍ਸ਼ਰ-ਸਮੁਦ੍ਭਵਮ੍ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਸਰ੍ਵਗਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨਿਤ੍ਯਂ ਯਜ੍ਞੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਿਤਮ੍ ॥੧੫॥
ਏਵਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤਮ੍ ਚਕ੍ਰਮ੍ ਨ ਅਨੁਵਰ੍ਤਯਤਿ ਇਹ ਯਃ ।
ਅਘਾਯੁਃ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਆਰਾਮਃ ਮੋਘਮ੍ ਪਾਰ੍ਥ ਸਃ ਜੀਵਤਿ ॥੧੬॥
ਯਃ ਤੁ ਆਤ੍ਮ-ਰਤਿਃ ਏਵ ਸ੍ਯਾਤ੍ ਆਤ੍ਮ-ਤਪ੍ਤਃ ਚ ਮਾਨਵਃ ।
ਆਤ੍ਮਨਿ ਏਵ ਚ ਸਨ੍ਤੁਸ਼੍ਟਃ ਤਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਮ੍ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥੧੭॥
ਨ ਏਵ ਤਸ੍ਯ ਕਤੇਨ ਅਰ੍ਥਃ ਨ ਅਕਤੇਨ ਇਹ ਕਸ਼੍ਚਨ ।
ਨ ਚ ਅਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤੇਸ਼ੁ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਅਰ੍ਥ-ਵ੍ਯਪਾਸ਼੍ਰਯਃ ॥੧੮॥
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਅਸਕ੍ਤਃ ਸਤਤਮ੍ ਕਾਰ੍ਯਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਸਮਾਚਰ ।
ਅਸਕ੍ਤਃ ਹਿ ਆਚਰਨ੍ ਕਰ੍ਮ ਪਰਮ੍ ਆਪ੍ਨੋਤਿ ਪੂਰੁਸ਼ਃ ॥੧੯॥
ਕਰ੍ਮਣਾ ਏਵ ਹਿ ਸਂਸਿਦ੍ਧਿਮ੍ ਆਸ੍ਥਿਤਾਃ ਜਨਕ-ਆਦਯਃ ।
ਲੋਕ-ਸਂਗ੍ਰਹਮ੍ ਏਵ ਅਪਿ ਸਮ੍ਪਸ਼੍ਯਨ੍ ਕਰ੍ਤੁਮ੍ ਅਰ੍ਹਸਿ ॥੨੦॥
ਯਤ੍ ਯਤ੍ ਆਚਰਤਿ ਸ਼੍ਰੇਸ਼੍ਠਃ ਤਤ੍ ਤਤ੍ ਏਵ ਇਤਰਃ ਜਨਃ ।
ਸਃ ਯਤ੍ ਪ੍ਰਮਾਣਮ੍ ਕੁਰੁਤੇ ਲੋਕਃ ਤਤ੍ ਅਨੁਵਰ੍ਤਤੇ ॥੨੧॥
ਨ ਮੇ ਪਾਰ੍ਥ ਅਸ੍ਤਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮ੍ ਤ੍ਰਿਸ਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼ੁ ਕਿਞ੍ਚਨ ।
ਨ ਅਨਵਾਪ੍ਤਮ੍ ਅਵਾਪ੍ਤਵ੍ਯਮ੍ ਵਰ੍ਤੇ ਏਵ ਚ ਕਰ੍ਮਣਿ ॥੨੨॥
ਯਦਿ ਹਿ ਅਹਂ ਨ ਵਰ੍ਤੇਯਮ੍ ਜਾਤੁ ਕਰ੍ਮਣਿ ਅਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ ।
ਮਮ ਵਰ੍ਤ੍ਮ ਅਨੁਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਃ ਪਾਰ੍ਥ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥੨੩॥
ਉਤ੍ਸੀਦੇਯੁਃ ਇਮੇ ਲੋਕਾਃ ਨ ਕੁਰ੍ਯਾਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਚੇਤ੍ ਅਹਮ੍ ।
ਸਙ੍ਕਰਸ੍ਯ ਚ ਕਰ੍ਤਾ ਸ੍ਯਾਮ੍ ਉਪਹਨ੍ਯਾਮ੍ ਇਮਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥੨੪॥
ਸਕ੍ਤਾਃ ਕਰ੍ਮਣਿ ਅਵਿਦ੍ਵਾਂਸਃ ਯਥਾ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ ।
ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ ਤਥਾ ਅਸਕ੍ਤਃ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼ੁਃ ਲੋਕ-ਸਂਗ੍ਰਹਮ੍ ॥੨੫॥
ਨ ਬੁਦ੍ਧਿ-ਭੇਦਮ੍ ਜਨਯੇਤ੍ ਅਜ੍ਞਾਨਾਮ੍ ਕਰ੍ਮ-ਸਙ੍ਗਿਨਾਮ੍ ।
ਜੋਸ਼ਯੇਤ੍ ਸਰ੍ਵ-ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸਮਾਚਰਨ੍ ॥੨੬॥
ਪ੍ਰਕਤੇਃ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣਾਨਿ ਗੁਣੈਃ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ।
ਅਹਙ੍ਕਾਰ-ਵਿਮੂਢ-ਆਤ੍ਮਾ ਕਰ੍ਤਾ ਅਹਮ੍ ਇਤਿ ਮਨ੍ਯਤੇ ॥੨੭॥
ਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਤ੍ ਤੁ ਮਹਾਬਾਹੋ ਗੁਣ-ਕਰ੍ਮ-ਵਿਭਾਗਯੋਃ ।
ਗੁਣਾਃ ਗੁਣੇਸ਼ੁ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਇਤਿ ਮਤ੍ਵਾ ਨ ਸਜ੍ਜਤੇ ॥੨੮॥
ਪ੍ਰਕਤੇਃ ਗੁਣ-ਸਮ੍ਮੂਢਾਃ ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਗੁਣ-ਕਰ੍ਮਸੁ ।
ਤਾਨ੍ ਅਕਤ੍ਸ੍ਨਵਿਦਃ ਮਨ੍ਦਾਨ੍ ਕਤ੍ਸ੍ਨਵਿਤ੍ ਨ ਵਿਚਾਲਯੇਤ੍ ॥੨੯॥
ਮਯਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸਂਨ੍ਯਸ੍ਯ ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮ-ਚੇਤਸਾ ।
ਨਿਰਾਸ਼ੀਃ ਨਿਰ੍ਮਮਃ ਭੂਤ੍ਵਾ ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਵਿਗਤ-ਜ੍ਵਰਃ ॥੩੦॥
ਯੇ ਮੇ ਮਤਮ੍ ਇਦਮ੍ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ਅਨੁਤਿਸ਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ ।
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਵਨ੍ਤਃ ਅਨਸੂਯਨ੍ਤਃ ਮੁਚ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤੇ ਅਪਿ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ॥੩੧॥
ਯੇ ਤੁ ਏਤਤ੍ ਅਭ੍ਯਸੂਯਨ੍ਤਃ ਨ ਅਨੁਤਿਸ਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਮੇ ਮਤਮ੍ ।
ਸਰ੍ਵ-ਜ੍ਞਾਨ-ਵਿਮੂਢਾਨ੍ ਤਾਨ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਨਸ਼੍ਟਾਨ੍ ਅਚੇਤਸਃ ॥੩੨॥
ਸਦਸ਼ਮ੍ ਚੇਸ਼੍ਟਤੇ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਕਤੇਃ ਜ੍ਞਾਨਵਾਨ੍ ਅਪਿ ।
ਪ੍ਰਕਤਿਮ੍ ਯਾਨ੍ਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਨਿਗ੍ਰਹਃ ਕਿਮ੍ ਕਰਿਸ਼੍ਯਤਿ ॥੩੩॥
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਯ-ਅਰ੍ਥੇ ਰਾਗ-ਦ੍ਵੇਸ਼ੌ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤੌ ।
ਤਯੋਃ ਨ ਵਸ਼ਮ੍ ਆਗਚ੍ਛੇਤ੍ ਤੌ ਹਿ ਅਸ੍ਯ ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਨੌ ॥੩੪॥
ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਃ ਵਿਗੁਣਃ ਪਰਧਰ੍ਮਾਤ੍ ਸ੍ਵਨੁਸ਼੍ਠਿਤਾਤ੍ ।
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇ ਨਿਧਨਮ੍ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪਰਧਰ੍ਮਃ ਭਯ-ਆਵਹਃ ॥੩੫॥
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਅਥ ਕੇਨ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਃ ਅਯਂ ਪਾਪਮ੍ ਚਰਤਿ ਪੂਰੁਸ਼ਃ ।
ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ ਅਪਿ ਵਾਰ੍ਸ਼੍ਣੇਯ ਬਲਾਤ੍ ਇਵ ਨਿਯੋਜਿਤਃ ॥੩੬॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਕਾਮਃ ਏਸ਼ਃ ਕ੍ਰੋਧਃ ਏਸ਼ਃ ਰਜਃ ਗੁਣ-ਸਮੁਦ੍ਭਵਃ ।
ਮਹਾ-ਅਸ਼ਨਃ ਮਹਾ-ਪਾਪ੍ਮਾ ਵਿਦ੍ਧਿ ਏਨਮ੍ ਇਹ ਵੈਰਿਣਮ੍ ॥੩੭॥
ਧੂਮੇਨ ਆਵ੍ਰਿਯਤੇ ਵਹ੍ਨਿਃ ਯਥਾ ਆਦਰ੍ਸ਼ਃ ਮਲੇਨ ਚ ।
ਯਥਾ ਉਲ੍ਬੇਨ ਆਵਤਃ ਗਰ੍ਭਃ ਤਥਾ ਤੇਨ ਇਦਮ੍ ਆਵਤਮ੍ ॥੩੮॥
ਆਵਤਮ੍ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਏਤੇਨ ਜ੍ਞਾਨਿਨਃ ਨਿਤ੍ਯਵੈਰਿਣਾ ।
ਕਾਮਰੂਪੇਣ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਦੁਸ਼੍ਪੂਰੇਣ ਅਨਲੇਨ ਚ ॥੩੯॥
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਮਨਃ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਅਸ੍ਯ ਅਧਿਸ਼੍ਠਾਨਮ੍ ਉਚ੍ਯਤੇ ।
ਏਤੈਃ ਵਿਮੋਹਯਤਿ ਏਸ਼ਃ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਆਵਤ੍ਯ ਦੇਹਿਨਮ੍ ॥੪੦॥
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਤ੍ਵਮ੍ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਆਦੌ ਨਿਯਮ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼ਭ ।
ਪਾਪ੍ਮਾਨਮ੍ ਪ੍ਰਜਹਿ ਹਿ ਏਨਂ ਜ੍ਞਾਨ-ਵਿਜ੍ਞਾਨ-ਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥੪੧॥
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਪਰਾਣਿ ਆਹੁਃ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਭ੍ਯਃ ਪਰਮ੍ ਮਨਃ ।
ਮਨਸਃ ਤੁ ਪਰਾ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਯਃ ਬੁਦ੍ਧੇਃ ਪਰਤਃ ਤੁ ਸਃ ॥੪੨॥
ਏਵਮ੍ ਬੁਦ੍ਧੇਃ ਪਰਮ੍ ਬੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਸਂਸ੍ਤਭ੍ਯ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਆਤ੍ਮਨਾ ।
ਜਹਿ ਸ਼ਤ੍ਰੁਮ੍ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕਾਮ-ਰੂਪਮ੍ ਦੁਰਾਸਦਮ੍ ॥੪੩॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਕਰ੍ਮ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਤਤੀਯਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਚਤੁਰ੍ਥ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਜ੍ਞਾਨ-ਕਰ੍ਮ-ਸਂਨ੍ਯਾਸ-ਯੋਗਃ ।
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਇਮਮ੍ ਵਿਵਸ੍ਵਤੇ ਯੋਗਮ੍ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਵਾਨ੍ ਅਹਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ।
ਵਿਵਸ੍ਵਾਨ੍ ਮਨਵੇ ਪ੍ਰਾਹ ਮਨੁਃ ਇਕ੍ਸ਼੍ਵਾਕਵੇ ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥੧॥
ਏਵਮ੍ ਪਰਮ੍ਪਰਾ-ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮ੍ ਇਮਮ੍ ਰਾਜਰ੍ਸ਼ਯਃ ਵਿਦੁਃ ।
ਸਃ ਕਾਲੇਨ ਇਹ ਮਹਤਾ ਯੋਗਃ ਨਸ਼੍ਟਃ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥੨॥
ਸਃ ਏਵ ਅਯਮ੍ ਮਯਾ ਤੇ ਅਦ੍ਯ ਯੋਗਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਃ ਪੁਰਾਤਨਃ ।
ਭਕ੍ਤਃ ਅਸਿ ਮੇ ਸਖਾ ਚ ਇਤਿ ਰਹਸ੍ਯਮ੍ ਹਿ ਏਤਤ੍ ਉਤ੍ਤਮਮ੍ ॥੩॥
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਅਪਰਮ੍ ਭਵਤਃ ਜਨ੍ਮ ਪਰਮ੍ ਜਨ੍ਮ ਵਿਵਸ੍ਵਤਃ ।
ਕਥਮ੍ ਏਤਤ੍ ਵਿਜਾਨੀਯਾਮ੍ ਤ੍ਵਮ੍ ਆਦੌ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਵਾਨ੍ ਇਤਿ ॥੪॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਬਹੂਨਿ ਮੇ ਵ੍ਯਤੀਤਾਨਿ ਜਨ੍ਮਾਨਿ ਤਵ ਚ ਅਰ੍ਜੁਨ ।
ਤਾਨਿ ਅਹਮ੍ ਵੇਦ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਨ ਤ੍ਵਮ੍ ਵੇਤ੍ਥ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥੫॥
ਅਜਃ ਅਪਿ ਸਨ੍ ਅਵ੍ਯਯ-ਆਤ੍ਮਾ ਭੂਤਾਨਾਮ੍ ਈਸ਼੍ਵਰਃ ਅਪਿ ਸਨ੍ ।
ਪ੍ਰਕਤਿਮ੍ ਸ੍ਵਾਮ੍ ਅਧਿਸ਼੍ਠਾਯ ਸਮ੍ਭਵਾਮਿ ਆਤ੍ਮ-ਮਾਯਯਾ ॥੬॥
ਯਦਾ ਯਦਾ ਹਿ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਗ੍ਲਾਨਿਃ ਭਵਤਿ ਭਾਰਤ ।
ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਮ੍ ਅਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਤਦਾ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਸਜਾਮਿ ਅਹਮ੍ ॥੭॥
ਪਰਿਤ੍ਰਾਣਾਯ ਸਾਧੂਨਾਮ੍ ਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਚ ਦੁਸ਼੍ਕਤਾਮ੍ ।
ਧਰ੍ਮ-ਸਂਸ੍ਥਾਪਨ-ਅਰ੍ਥਾਯ ਸਮ੍ਭਵਾਮਿ ਯੁਗੇ ਯੁਗੇ ॥੮॥
ਜਨ੍ਮ ਕਰ੍ਮ ਚ ਮੇ ਦਿਵ੍ਯਮ੍ ਏਵਮ੍ ਯਃ ਵੇਤ੍ਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ।
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦੇਹਮ੍ ਪੁਨਃ ਜਨ੍ਮ ਨ ਏਤਿ ਮਾਮ੍ ਏਤਿ ਸਃ ਅਰ੍ਜੁਨ ॥੯॥
ਵੀਤ-ਰਾਗ-ਭਯ-ਕ੍ਰੋਧਾਃ ਮਨ੍ਮਯਾਃ ਮਾਮ੍ ਉਪਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ।
ਬਹਵਃ ਜ੍ਞਾਨ-ਤਪਸਾ ਪੂਤਾਃ ਮਦ੍ਭਾਵਮ੍ ਆਗਤਾਃ ॥੧੦॥
ਯੇ ਯਥਾ ਮਾਮ੍ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਾਨ੍ ਤਥਾ ਏਵ ਭਜਾਮਿ ਅਹਮ੍ ।
ਮਮ ਵਰ੍ਤ੍ਮ ਅਨੁਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਃ ਪਾਰ੍ਥ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥੧੧॥
ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਨ੍ਤਃ ਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ਸਿਦ੍ਧਿਮ੍ ਯਜਨ੍ਤੇ ਇਹ ਦੇਵਤਾਃ ।
ਕ੍ਸ਼ਿਪ੍ਰਮ੍ ਹਿ ਮਾਨੁਸ਼ੇ ਲੋਕੇ ਸਿਦ੍ਧਿਃ ਭਵਤਿ ਕਰ੍ਮਜਾ ॥੧੨॥
ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਮ੍ ਮਯਾ ਸਸ਼੍ਟਮ੍ ਗੁਣ-ਕਰ੍ਮ-ਵਿਭਾਗਸ਼ਃ ।
ਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤਾਰਮ੍ ਅਪਿ ਮਾਮ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਅਕਰ੍ਤਾਰਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ॥੧੩॥
ਨ ਮਾਮ੍ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਲਿਮ੍ਪਨ੍ਤਿ ਨ ਮੇ ਕਰ੍ਮ-ਫਲੇ ਸ੍ਪਹਾ ।
ਇਤਿ ਮਾਮ੍ ਯਃ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ਨ ਸ ਬਧ੍ਯਤੇ ॥੧੪॥
ਏਵਮ੍ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਕਤਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਪੂਰ੍ਵੈਃ ਅਪਿ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਭਿਃ ।
ਕੁਰੁ ਕਰ੍ਮ ਏਵ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਤ੍ਵਮ੍ ਪੂਰ੍ਵੈਃ ਪੂਰ੍ਵਤਰਮ੍ ਕਤਮ੍ ॥੧੫॥
ਕਿਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਕਿਮ੍ ਅਕਰ੍ਮ ਇਤਿ ਕਵਯਃ ਅਪਿ ਅਤ੍ਰ ਮੋਹਿਤਾਃ ।
ਤਤ੍ ਤੇ ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯਤ੍ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਮੋਕ੍ਸ਼੍ਯਸੇ ਅਸ਼ੁਭਾਤ੍ ॥੧੬॥
ਕਰ੍ਮਣਃ ਹਿ ਅਪਿ ਬੋਦ੍ਧਵ੍ਯਮ੍ ਬੋਦ੍ਧਵ੍ਯਮ੍ ਚ ਵਿਕਰ੍ਮਣਃ ।
ਅਕਰ੍ਮਣਃ ਚ ਬੋਦ੍ਧਵ੍ਯਮ੍ ਗਹਨਾ ਕਰ੍ਮਣਃ ਗਤਿਃ ॥੧੭॥
ਕਰ੍ਮਣਿ ਅਕਰ੍ਮ ਯਃ ਪਸ਼੍ਯੇਤ੍ ਅਕਰ੍ਮਣਿ ਚ ਕਰ੍ਮ ਯਃ ।
ਸਃ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍ ਮਨੁਸ਼੍ਯੇਸ਼ੁ ਸਃ ਯੁਕ੍ਤਃ ਕਤ੍ਸ੍ਨ-ਕਰ੍ਮ-ਕਤ੍ ॥੧੮॥
ਯਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮਾਰਮ੍ਭਾਃ ਕਾਮ-ਸਙ੍ਕਲ੍ਪ-ਵਰ੍ਜਿਤਾਃ ।
ਜ੍ਞਾਨ-ਅਗ੍ਨਿ-ਦਗ੍ਧ-ਕਰ੍ਮਾਣਮ੍ ਤਮ੍ ਆਹੁਃ ਪਣ੍ਡਿਤਮ੍ ਬੁਧਾਃ ॥੧੯॥
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮ-ਫਲ-ਆਸਙ੍ਗਮ੍ ਨਿਤ੍ਯ-ਤਪ੍ਤਃ ਨਿਰਾਸ਼੍ਰਯਃ ।
ਕਰ੍ਮਣਿ ਅਭਿਪ੍ਰਵਤ੍ਤਃ ਅਪਿ ਨ ਏਵ ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ ਕਰੋਤਿ ਸਃ ॥੨੦॥
ਨਿਰਾਸ਼ੀਃ ਯਤ-ਚਿਤ੍ਤ-ਆਤ੍ਮਾ ਤ੍ਯਕ੍ਤ-ਸਰ੍ਵ-ਪਰਿਗ੍ਰਹਃ ।
ਸ਼ਾਰੀਰਮ੍ ਕੇਵਲਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ ਨ ਆਪ੍ਨੋਤਿ ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼ਮ੍ ॥੨੧॥
ਯਦਚ੍ਛਾ-ਲਾਭ-ਸਨ੍ਤੁਸ਼੍ਟਃ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵ-ਅਤੀਤਃ ਵਿਮਤ੍ਸਰਃ ।
ਸਮਃ ਸਿਦ੍ਧੌ ਅਸਿਦ੍ਧੌ ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਪਿ ਨ ਨਿਬਧ੍ਯਤੇ ॥੨੨॥
ਗਤ-ਸਙ੍ਗਸ੍ਯ ਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਜ੍ਞਾਨ-ਅਵਸ੍ਥਿਤ-ਚੇਤਸਃ ।
ਯਜ੍ਞਾਯ ਆਚਰਤਃ ਕਰ੍ਮ ਸਮਗ੍ਰਮ੍ ਪ੍ਰਵਿਲੀਯਤੇ ॥੨੩॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਅਰ੍ਪਣਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਹਵਿਃ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਅਗ੍ਨੌ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਹੁਤਮ੍ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਏਵ ਤੇਨ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯਮ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਕਰ੍ਮ-ਸਮਾਧਿਨਾ ॥੨੪॥
ਦੈਵਮ੍ ਏਵ ਅਪਰੇ ਯਜ੍ਞਮ੍ ਯੋਗਿਨਃ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਤੇ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਅਗ੍ਨੌ ਅਪਰੇ ਯਜ੍ਞਂ ਯਜ੍ਞੇਨ ਏਵ ਉਪਜੁਹ੍ਵਤਿ ॥੨੫॥
ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰ-ਆਦੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਅਨ੍ਯੇ ਸਂਯਮ-ਅਗ੍ਨਿਸ਼ੁ ਜੁਹ੍ਵਤਿ ।
ਸ਼ਬ੍ਦ-ਆਦੀਨ੍ ਵਿਸ਼ਯਾਨ੍ ਅਨ੍ਯੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਅਗ੍ਨਿਸ਼ੁ ਜੁਹ੍ਵਤਿ ॥੨੬॥
ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਪ੍ਰਾਣ-ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਚ ਅਪਰੇ ।
ਆਤ੍ਮ-ਸਂਯਮ-ਯੋਗ-ਅਗ੍ਨੌ ਜੁਹ੍ਵਤਿ ਜ੍ਞਾਨ-ਦੀਪਿਤੇ ॥੨੭॥
ਦ੍ਰਵ੍ਯ-ਯਜ੍ਞਾਃ ਤਪੋ-ਯਜ੍ਞਾਃ ਯੋਗ-ਯਜ੍ਞਾਃ ਤਥਾ ਅਪਰੇ ।
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯ-ਜ੍ਞਾਨ-ਯਜ੍ਞਾਃ ਚ ਯਤਯਃ ਸਂਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਾਃ ॥੨੮॥
ਅਪਾਨੇ ਜੁਹ੍ਵਤਿ ਪ੍ਰਾਣਮ੍ ਪ੍ਰਾਣੇ ਅਪਾਨਮ੍ ਤਥਾ ਅਪਰੇ ।
ਪ੍ਰਾਣ-ਅਪਾਨ-ਗਤੀ ਰੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ-ਪਰਾਯਣਾਃ ॥੨੯॥
ਅਪਰੇ ਨਿਯਤ-ਆਹਾਰਾਃ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ ਪ੍ਰਾਣੇਸ਼ੁ ਜੁਹ੍ਵਤਿ ।
ਸਰ੍ਵੇ ਅਪਿ ਏਤੇ ਯਜ੍ਞਵਿਦਃ ਯਜ੍ਞ-ਕ੍ਸ਼ਪਿਤ-ਕਲ੍ਮਸ਼ਾਃ ॥੩੦॥
ਯਜ੍ਞ-ਸ਼ਿਸ਼੍ਟ-ਅਮਤ-ਭੁਜਃ ਯਾਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਨਾਤਨਮ੍ ।
ਨਾਯਮ੍ ਲੋਕਃ ਅਸ੍ਤਿ ਅਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਕੁਤਃ ਅਨ੍ਯਃ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ ॥੩੧॥
ਏਵਮ੍ ਬਹੁਵਿਧਾਃ ਯਜ੍ਞਾਃ ਵਿਤਤਾਃ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਮੁਖੇ ।
ਕਰ੍ਮਜਾਨ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਤਾਨ੍ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ ਏਵਮ੍ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼੍ਯਸੇ ॥੩੨॥
ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਯਾਤ੍ ਯਜ੍ਞਾਤ੍ ਜ੍ਞਾਨ-ਯਜ੍ਞਃ ਪਰਨ੍ਤਪ ।
ਸਰ੍ਵਮ੍ ਕਰ੍ਮ-ਅਖਿਲਮ੍ ਪਾਰ੍ਥ ਜ੍ਞਾਨੇ ਪਰਿਸਮਾਪ੍ਯਤੇ ॥੩੩॥
ਤਤ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਪ੍ਰਣਿਪਾਤੇਨ ਪਰਿਪ੍ਰਸ਼੍ਨੇਨ ਸੇਵਯਾ ।
ਉਪਦੇਕ੍ਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਜ੍ਞਾਨਿਨਃ ਤਤ੍ਤ੍ਵ-ਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ॥੩੪॥
ਯਤ੍ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਨ ਪੁਨਃ ਮੋਹਮ੍ ਏਵਮ੍ ਯਾਸ੍ਯਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ।
ਯੇਨ ਭੂਤਾਨਿ ਅਸ਼ੇਸ਼ੇਣ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼੍ਯਸਿ ਆਤ੍ਮਨਿ ਅਥੋ ਮਯਿ ॥੩੫॥
ਅਪਿ ਚੇਤ੍ ਅਸਿ ਪਾਪੇਭ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵੇਭ੍ਯਃ ਪਾਪ-ਕਤ੍ਤਮਃ ।
ਸਰ੍ਵਮ੍ ਜ੍ਞਾਨ-ਪ੍ਲਵੇਨ ਏਵ ਵਜਿਨਮ੍ ਸਨ੍ਤਰਿਸ਼੍ਯਸਿ ॥੩੬॥
ਯਥਾ ਏਧਾਂਸਿ ਸਮਿਦ੍ਧਃ ਅਗ੍ਨਿਃ ਭਸ੍ਮਸਾਤ੍ ਕੁਰੁਤੇ ਅਰ੍ਜੁਨ ।
ਜ੍ਞਾਨ-ਅਗ੍ਨਿਃ ਸਰ੍ਵ-ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਭਸ੍ਮਸਾਤ੍ ਕੁਰੁਤੇ ਤਥਾ ॥੩੭॥
ਨ ਹਿ ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਸਦਸ਼ਮ੍ ਪਵਿਤ੍ਰਮ੍ ਇਹ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ।
ਤਤ੍ ਸ੍ਵਯਂ ਯੋਗ-ਸਂਸਿਦ੍ਧਃ ਕਾਲੇਨ ਆਤ੍ਮਨਿ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥੩੮॥
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਵਾਨ੍ ਲਭਤੇ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਤਤ੍ਪਰਃ ਸਂਯਤ-ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ।
ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਪਰਾਮ੍ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮ੍ ਅਚਿਰੇਣਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥੩੯॥
ਅਜ੍ਞਃ ਚ ਅਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਃ ਚ ਸਂਸ਼ਯ-ਆਤ੍ਮਾ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ ।
ਨ ਅਯਂ ਲੋਕਃ ਅਸ੍ਤਿ ਨ ਪਰਃ ਨ ਸੁਖਂ ਸਂਸ਼ਯਾਤ੍ਮਨਃ ॥੪੦॥
ਯੋਗ-ਸਂਨ੍ਯਸ੍ਤਕਰ੍ਮਾਣਂ ਜ੍ਞਾਨਸਞ੍ਛਿਨ੍ਨਸਂਸ਼ਯਮ੍ ।
ਆਤ੍ਮਵਨ੍ਤਂ ਨ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਨਿਬਧ੍ਨਨ੍ਤਿ ਧਨਞ੍ਜਯ ॥੪੧॥
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਅਜ੍ਞਾਨ-ਸਮ੍ਭੂਤਮ੍ ਹਤ੍ਸ੍ਥਮ੍ ਜ੍ਞਾਨ-ਅਸਿਨਾ-ਆਤ੍ਮਨਃ ।
ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਏਨਮ੍ ਸਂਸ਼ਯਮ੍ ਯੋਗਮ੍ ਆਤਿਸ਼੍ਠ ਉਤ੍ਤਿਸ਼੍ਠ ਭਾਰਤ ॥੪੨॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਜ੍ਞਾਨ-ਕਰ੍ਮ-ਸਂਨ੍ਯਾਸ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਚਤੁਰ੍ਥ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਪਞ੍ਚਮਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਸਂਨ੍ਯਾਸ-ਯੋਗਃ ।
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਸਂਨ੍ਯਾਸਮ੍ ਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ਕਸ਼੍ਣ ਪੁਨਃ ਯੋਗਮ੍ ਚ ਸ਼ਂਸਸਿ ।
ਯਤ੍ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਏਤਯੋਃ ਏਕਮ੍ ਤਤ੍ ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਸੁਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮ੍ ॥੧॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਸਂਨ੍ਯਾਸਃ ਕਰ੍ਮ-ਯੋਗਃ ਚ ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸਕਰੌ ਉਭੌ ।
ਤਯੋਃ ਤੁ ਕਰ੍ਮ-ਸਂਨ੍ਯਾਸਾਤ੍ ਕਰ੍ਮ-ਯੋਗਃ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਯਤੇ ॥੨॥
ਜ੍ਞੇਯਃ ਸਃ ਨਿਤ੍ਯ-ਸਂਨ੍ਯਾਸੀ ਯਃ ਨ ਦ੍ਵੇਸ਼੍ਟਿ ਨ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਤਿ ।
ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਃ ਹਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸੁਖਮ੍ ਬਨ੍ਧਾਤ੍ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥੩॥
ਸਾਙ੍ਖ੍ਯ-ਯੋਗੌ ਪਥਕ੍ ਬਾਲਾਃ ਪ੍ਰਵਦਨ੍ਤਿ ਨ ਪਣ੍ਡਿਤਾਃ ।
ਏਕਮ੍ ਅਪਿ ਆਸ੍ਥਿਤਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਉਭਯੋਃ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਫਲਮ੍ ॥੪॥
ਯਤ੍ ਸਾਙ੍ਖ੍ਯੈਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਤੇ ਸ੍ਥਾਨਮ੍ ਤਤ੍ ਯੋਗੈਃ ਅਪਿ ਗਮ੍ਯਤੇ ।
ਏਕਮ੍ ਸਾਙ੍ਖ੍ਯਮ੍ ਚ ਯੋਗਮ੍ ਚ ਯਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਸ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥੫॥
ਸਂਨ੍ਯਾਸਃ ਤੁ ਮਹਾਬਾਹੋ ਦੁਃਖਮ੍ ਆਪ੍ਤੁਮ੍ ਅਯੋਗਤਃ ।
ਯੋਗ-ਯੁਕ੍ਤਃ ਮੁਨਿਃ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨਚਿਰੇਣ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥੬॥
ਯੋਗ-ਯੁਕ੍ਤਃ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ-ਆਤ੍ਮਾ ਵਿਜਿਤ-ਆਤ੍ਮਾ ਜਿਤ-ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ।
ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤ-ਆਤ੍ਮ-ਭੂਤ-ਆਤ੍ਮਾ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ ਅਪਿ ਨ ਲਿਪ੍ਯਤੇ ॥੭॥
ਨ ਏਵ ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ ਕਰੋਮਿ ਇਤਿ ਯੁਕ੍ਤਃ ਮਨ੍ਯੇਤ ਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਤ੍ ।
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ ਸ਼ਣ੍ਵਨ੍ ਸ੍ਪਸ਼ਨ੍ ਜਿਘ੍ਰਨ੍ ਅਸ਼੍ਨਨ੍ ਗਚ੍ਛਨ੍ ਸ੍ਵਪਞ੍ ਸ਼੍ਵਸਨ੍ ॥੮॥
ਪ੍ਰਲਪਨ੍ ਵਿਸਜਨ੍ ਗਹ੍ਣਨ੍ ਉਨ੍ਮਿਸ਼ਨ੍ ਨਿਮਿਸ਼ਨ੍ ਅਪਿ ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਅਰ੍ਥੇਸ਼ੁ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਇਤਿ ਧਾਰਯਨ੍ ॥੯॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਆਧਾਯ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸਙ੍ਗਮ੍ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕਰੋਤਿ ਯਃ ।
ਲਿਪ੍ਯਤੇ ਨ ਸਃ ਪਾਪੇਨ ਪਦ੍ਮ-ਪਤ੍ਰਮ੍ ਇਵ ਅਮ੍ਭਸਾ ॥੧੦॥
ਕਾਯੇਨ ਮਨਸਾ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਕੇਵਲੈਃ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਃ ਅਪਿ ।
ਯੋਗਿਨਃ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗਮ੍ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਆਤ੍ਮ-ਸ਼ੁਦ੍ਧਯੇ ॥੧੧॥
ਯੁਕ੍ਤਃ ਕਰ੍ਮ-ਫਲਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮ੍ ਆਪ੍ਨੋਤਿ ਨੈਸ਼੍ਠਿਕੀਮ੍ ।
ਅਯੁਕ੍ਤਃ ਕਾਮਕਾਰੇਣ ਫਲੇ ਸਕ੍ਤਃ ਨਿਬਧ੍ਯਤੇ ॥੧੨॥
ਸਰ੍ਵ-ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਮਨਸਾ ਸਂਨ੍ਯਸ੍ਯ ਆਸ੍ਤੇ ਸੁਖਮ੍ ਵਸ਼ੀ ।
ਨਵ-ਦ੍ਵਾਰੇ ਪੁਰੇ ਦੇਹੀ ਨ ਏਵ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ ਨ ਕਾਰਯਨ੍ ॥੧੩॥
ਨ ਕਰ੍ਤਤ੍ਵਮ੍ ਨ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਲੋਕਸ੍ਯ ਸਜਤਿ ਪ੍ਰਭੁਃ ।
ਨ ਕਰ੍ਮ-ਫਲ-ਸਂਯੋਗਮ੍ ਸ੍ਵਭਾਵਃ ਤੁ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥੧੪॥
ਨ ਆਦਤ੍ਤੇ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ ਪਾਪਂ ਨ ਚ ਏਵ ਸੁਕਤਂ ਵਿਭੁਃ ।
ਅਜ੍ਞਾਨੇਨ ਆਵਤਮ੍ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਤੇਨ ਮੁਹ੍ਯਨ੍ਤਿ ਜਨ੍ਤਵਃ ॥੧੫॥
ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਤੁ ਤਤ੍ ਅਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਯੇਸ਼ਾਮ੍ ਨਾਸ਼ਿਤਮ੍ ਆਤ੍ਮਨਃ ।
ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਆਦਿਤ੍ਯਵਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯਤਿ ਤਤ੍ ਪਰਮ੍ ॥੧੬॥
ਤਤ੍ ਬੁਦ੍ਧਯਃ ਤਤ੍ ਆਤ੍ਮਾਨਃ ਤਤ੍ ਨਿਸ਼੍ਠਾਃ ਤਤ੍ ਪਰਾਯਣਾਃ ।
ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਪੁਨਰਾਵਤ੍ਤਿਮ੍ ਜ੍ਞਾਨ-ਨਿਰ੍ਧੂਤ-ਕਲ੍ਮਸ਼ਾਃ ॥੧੭॥
ਵਿਦ੍ਯਾ-ਵਿਨਯ-ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਗਵਿ ਹਸ੍ਤਿਨਿ ।
ਸ਼ੁਨਿ ਚ ਏਵ ਸ਼੍ਵਪਾਕੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਾਃ ਸਮ-ਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ॥੧੮॥
ਇਹ ਏਵ ਤੈਃ ਜਿਤਃ ਸਰ੍ਗਃ ਯੇਸ਼ਾਮ੍ ਸਾਮ੍ਯੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ਮਨਃ ।
ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼ਮ੍ ਹਿ ਸਮਮ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਤੇ ਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥੧੯॥
ਨ ਪ੍ਰਹਸ਼੍ਯੇਤ੍ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨ ਉਦ੍ਵਿਜੇਤ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਚ ਅਪ੍ਰਿਯਮ੍ ।
ਸ੍ਥਿਰ-ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਅਸਮ੍ਮੂਢਃ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥੨੦॥
ਬਾਹ੍ਯ-ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੇਸ਼ੁ ਅਸਕ੍ਤ-ਆਤ੍ਮਾ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ਆਤ੍ਮਨਿ ਯਤ੍ ਸੁਖਮ੍ ।
ਸਃ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਯੋਗ-ਯੁਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਸੁਖਮ੍ ਅਕ੍ਸ਼ਯਮ੍ ਅਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥੨੧॥
ਯੇ ਹਿ ਸਂਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਜਾਃ ਭੋਗਾਃ ਦੁਃਖ-ਯੋਨਯਃ ਏਵ ਤੇ ।
ਆਦਿ ਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਨ ਤੇਸ਼ੁ ਰਮਤੇ ਬੁਧਃ ॥੨੨॥
ਸ਼ਕ੍ਨੋਤਿ ਇਹ ਏਵ ਯਃ ਸੋਢੁਮ੍ ਪ੍ਰਾਕ੍ ਸ਼ਰੀਰ-ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼ਣਾਤ੍ ।
ਕਾਮ-ਕ੍ਰੋਧ-ਉਦ੍ਭਵਮ੍ ਵੇਗਮ੍ ਸਃ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸਃ ਸੁਖੀ ਨਰਃ ॥੨੩॥
ਯਃ ਅਨ੍ਤਃ-ਸੁਖਃ ਅਨ੍ਤਰ-ਆਰਾਮਃ ਤਥਾ ਅਨ੍ਤਰ੍-ਜ੍ਯੋਤਿਃ ਏਵ ਯਃ ।
ਸਃ ਯੋਗੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਭੂਤਃ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥੨੪॥
ਲਭਨ੍ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍ ऋਸ਼ਯਃ ਕ੍ਸ਼ੀਣ-ਕਲ੍ਮਸ਼ਾਃ ।
ਛਿਨ੍ਨ-ਦ੍ਵੈਧਾਃ ਯਤ-ਆਤ੍ਮਾਨਃ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤਹਿਤੇ ਰਤਾਃ ॥੨੫॥
ਕਾਮ-ਕ੍ਰੋਧ-ਵਿਯੁਕ੍ਤਾਨਾਮ੍ ਯਤੀਨਾਮ੍ ਯਤ-ਚੇਤਸਾਮ੍ ।
ਅਭਿਤਃ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਨਿਰ੍ਵਾਣਂ ਵਰ੍ਤਤੇ ਵਿਦਿਤ-ਆਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥੨੬॥
ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਨ੍ ਕਤ੍ਵਾ ਬਹਿਃ ਬਾਹ੍ਯਾਨ੍ ਚਕ੍ਸ਼ੁਃ ਚ ਏਵ ਅਨ੍ਤਰੇ ਭ੍ਰੁਵੋਃ ।
ਪ੍ਰਾਣ-ਅਪਾਨੌ ਸਮੌ ਕਤ੍ਵਾ ਨਾਸ-ਅਭ੍ਯਨ੍ਤਰ-ਚਾਰਿਣੌ ॥੨੭॥
ਯਤ-ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਮਨਃ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਮੁਨਿਃ ਮੋਕ੍ਸ਼-ਪਰਾਯਣਃ ।
ਵਿਗਤ-ਇਚ੍ਛਾ-ਭਯ-ਕ੍ਰੋਧਃ ਯਃ ਸਦਾ ਮੁਕ੍ਤਃ ਏਵ ਸਃ ॥੨੮॥
ਭੋਕ੍ਤਾਰਮ੍ ਯਜ੍ਞ-ਤਪਸਾਮ੍ ਸਰ੍ਵ-ਲੋਕ-ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ।
ਸੁਹਦਮ੍ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤਾਨਾਮ੍ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਮਾਂ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮ੍ ऋਚ੍ਛਤਿ ॥੨੯॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਸਂਨ੍ਯਾਸ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਮਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਸ਼ਸ਼੍ਠਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਆਤ੍ਮ-ਸਂਯਮ-ਯੋਗਃ ।
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਅਨਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ਕਰ੍ਮ-ਫਲਮ੍ ਕਾਰ੍ਯਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਕਰੋਤਿ ਯਃ ।
ਸਃ ਸਂਨ੍ਯਾਸੀ ਚ ਯੋਗੀ ਚ ਨ ਨਿਰਗ੍ਨਿਃ ਨ ਚ ਅਕ੍ਰਿਯਃ ॥੧॥
ਯਮ੍ ਸਂਨ੍ਯਾਸਮ੍ ਇਤਿ ਪ੍ਰਾਹੁਃ ਯੋਗਮ੍ ਤਮ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ।
ਨ ਹਿ ਅਸਂਨ੍ਯਸ੍ਤ-ਸਙ੍ਕਲ੍ਪਃ ਯੋਗੀ ਭਵਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥੨॥
ਆਰੁਰੁਕ੍ਸ਼ੋਃ ਮੁਨੇਃ ਯੋਗਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਕਾਰਣਮ੍ ਉਚ੍ਯਤੇ ।
ਯੋਗ-ਆਰੂਢਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਏਵ ਸ਼ਮਃ ਕਾਰਣਮ੍ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੩॥
ਯਦਾ ਹਿ ਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਅਰ੍ਥੇਸ਼ੁ ਨ ਕਰ੍ਮਸੁ ਅਨੁਸ਼ਜ੍ਜਤੇ ।
ਸਰ੍ਵ-ਸਙ੍ਕਲ੍ਪ-ਸਂਨ੍ਯਾਸੀ ਯੋਗ-ਆਰੂਢਃ ਤਦਾ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੪॥
ਉਦ੍ਧਰੇਤ੍ ਆਤ੍ਮਨਾ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਨ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਅਵਸਾਦਯੇਤ੍ ।
ਆਤ੍ਮਾ ਏਵ ਹਿ ਆਤ੍ਮਨਃ ਬਨ੍ਧੁਃ ਆਤ੍ਮਾ ਏਵ ਰਿਪੁਃ ਆਤ੍ਮਨਃ ॥੫॥
ਬਨ੍ਧੁਃ ਆਤ੍ਮਾ ਆਤ੍ਮਨਃ ਤਸ੍ਯ ਯੇਨ ਆਤ੍ਮਾ ਏਵ ਆਤ੍ਮਨਾ ਜਿਤਃ ।
ਅਨਾਤ੍ਮਨਃ ਤੁ ਸ਼ਤ੍ਰੁਤ੍ਵੇ ਵਰ੍ਤੇਤ ਆਤ੍ਮਾ ਏਵ ਸ਼ਤ੍ਰੁਵਤ੍ ॥੬॥
ਜਿਤ-ਆਤ੍ਮਨਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਸ੍ਯ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਸਮਾਹਿਤਃ ।
ਸ਼ੀਤ-ਉਸ਼੍ਣ-ਸੁਖ-ਦੁਃਖੇਸ਼ੁ ਤਥਾ ਮਾਨ-ਅਪਮਾਨਯੋਃ ॥੭॥
ਜ੍ਞਾਨ-ਵਿਜ੍ਞਾਨ-ਤਪ੍ਤ-ਆਤ੍ਮਾ ਕੂਟਸ੍ਥਃ ਵਿਜਿਤ-ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ।
ਯੁਕ੍ਤਃ ਇਤਿ ਉਚ੍ਯਤੇ ਯੋਗੀ ਸਮ-ਲੋਸ਼੍ਟ-ਅਸ਼੍ਮ-ਕਾਞ੍ਚਨਃ ॥੮॥
ਸੁਹਤ੍ ਮਿਤ੍ਰ-ਅਰਿ-ਉਦਾਸੀਨ-ਮਧ੍ਯਸ੍ਥ-ਦ੍ਵੇਸ਼੍ਯ-ਬਨ੍ਧੁਸ਼ੁ ।
ਸਾਧੁਸ਼ੁ ਅਪਿ ਚ ਪਾਪੇਸ਼ੁ ਸਮ-ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਯਤੇ ॥੯॥
ਯੋਗੀ ਯੁਞ੍ਜੀਤ ਸਤਤਮ੍ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਰਹਸਿ ਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਏਕਾਕੀ ਯਤ-ਚਿਤ੍ਤ-ਆਤ੍ਮਾ ਨਿਰਾਸ਼ੀਃ ਅਪਰਿਗ੍ਰਹਃ ॥੧੦॥
ਸ਼ੁਚੌ ਦੇਸ਼ੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਾਪ੍ਯ ਸ੍ਥਿਰਮ੍ ਆਸਨਮ੍ ਆਤ੍ਮਨਃ ।
ਨ ਅਤਿ-ਉਚ੍ਛ੍ਰਿਤਮ੍ ਨ ਅਤਿ-ਨੀਚਮ੍ ਚੈਲ-ਅਜਿਨ-ਕੁਸ਼-ਉਤ੍ਤਰਮ੍ ॥੧੧॥
ਤਤ੍ਰ ਏਕਾਗ੍ਰਮ੍ ਮਨਃ ਕਤ੍ਵਾ ਯਤ-ਚਿਤ੍ਤ-ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਕ੍ਰਿਯਃ ।
ਉਪਵਿਸ਼੍ਯ ਆਸਨੇ ਯੁਞ੍ਜ੍ਯਾਤ੍ ਯੋਗਮ੍ ਆਤ੍ਮ-ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਯੇ ॥੧੨॥
ਸਮਮ੍ ਕਾਯ-ਸ਼ਿਰਃ-ਗ੍ਰੀਵਮ੍ ਧਾਰਯਨ੍ ਅਚਲਮ੍ ਸ੍ਥਿਰਃ ।
ਸਮ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼੍ਯ ਨਾਸਿਕ-ਅਗ੍ਰਂ ਸ੍ਵਮ੍ ਦਿਸ਼ਃ ਚ ਅਨਵਲੋਕਯਨ੍ ॥੧੩॥
ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤ-ਆਤ੍ਮਾ ਵਿਗਤ-ਭੀਃ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿ-ਵ੍ਰਤੇ ਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਮਨਃ ਸਂਯਮ੍ਯ ਮਤ੍-ਚਿਤ੍ਤਃ ਯੁਕ੍ਤਃ ਆਸੀਤ ਮਤ੍-ਪਰਃ ॥੧੪॥
ਯੁਞ੍ਜਨ੍ ਏਵਂ ਸਦਾ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਯੋਗੀ ਨਿਯਤ-ਮਾਨਸਃ ।
ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮ੍ ਨਿਰ੍ਵਾਣ-ਪਰਮਾਮ੍ ਮਤ੍-ਸਂਸ੍ਥਾਮ੍ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥੧੫॥
ਨ ਅਤਿ ਅਸ਼੍ਨਤਃ ਤੁ ਯੋਗਃ ਅਸ੍ਤਿ ਨ ਚ ਏਕਾਨ੍ਤਮ੍ ਅਨਸ਼੍ਨਤਃ ।
ਨ ਚ ਅਤਿ-ਸ੍ਵਪ੍ਨ-ਸ਼ੀਲਸ੍ਯ ਜਾਗ੍ਰਤਃ ਨ ਏਵ ਚ ਅਰ੍ਜੁਨ ॥੧੬॥
ਯੁਕ੍ਤ-ਆਹਾਰ-ਵਿਹਾਰਸ੍ਯ ਯੁਕ੍ਤ-ਚੇਸ਼੍ਟਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਸੁ ।
ਯੁਕ੍ਤ-ਸ੍ਵਪ੍ਨ-ਅਵਬੋਧਸ੍ਯ ਯੋਗਃ ਭਵਤਿ ਦੁਃਖਹਾ ॥੧੭॥
ਯਦਾ ਵਿਨਿਯਤਮ੍ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ ਆਤ੍ਮਨਿ ਏਵ ਅਵਤਿਸ਼੍ਠਤੇ ।
ਨਿਃਸ੍ਪਹਃ ਸਰ੍ਵ-ਕਾਮੇਭ੍ਯਃ ਯੁਕ੍ਤਃ ਇਤਿ ਉਚ੍ਯਤੇ ਤਦਾ ॥੧੮॥
ਯਥਾ ਦੀਪਃ ਨਿਵਾਤਸ੍ਥਃ ਨੇਙ੍ਗਤੇ ਸੋਪਮਾ ਸ੍ਮਤਾ ।
ਯੋਗਿਨਃ ਯਤ-ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਯੁਞ੍ਜਤਃ ਯੋਗਮ੍ ਆਤ੍ਮਨਃ ॥੧੯॥
ਯਤ੍ਰ ਉਪਰਮਤੇ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ ਨਿਰੁਦ੍ਧਮ੍ ਯੋਗ-ਸੇਵਯਾ ।
ਯਤ੍ਰ ਚ ਏਵ ਆਤ੍ਮਨਾ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ ਆਤ੍ਮਨਿ ਤੁਸ਼੍ਯਤਿ ॥੨੦॥
ਸੁਖਮ੍ ਆਤ੍ਯਨ੍ਤਿਕਮ੍ ਯਤ੍ ਤਤ੍ ਬੁਦ੍ਧਿ-ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਮ੍-ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮ੍ ।
ਵੇਤ੍ਤਿ ਯਤ੍ਰ ਨ ਚ ਏਵ ਅਯਮ੍ ਸ੍ਥਿਤਃ ਚਲਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ॥੨੧॥
ਯਮ੍ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਚ ਅਪਰਮ੍ ਲਾਭਮ੍ ਮਨ੍ਯਤੇ ਨ ਅਧਿਕਮ੍ ਤਤਃ ।
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ ਸ੍ਥਿਤਃ ਨ ਦੁਃਖੇਨ ਗੁਰੁਣਾ ਅਪਿ ਵਿਚਾਲ੍ਯਤੇ ॥੨੨॥
ਤਮ੍ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ ਦੁਃਖ-ਸਂਯੋਗ-ਵਿਯੋਗਮ੍ ਯੋਗ-ਸਂਜ੍ਞਿਤਮ੍ ।
ਸਃ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯਃ ਯੋਗਃ ਅਨਿਰ੍ਵਿਣ੍ਣ-ਚੇਤਸਾ ॥੨੩॥
ਸਙ੍ਕਲ੍ਪ-ਪ੍ਰਭਵਾਨ੍ ਕਾਮਾਨ੍ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ ਅਸ਼ੇਸ਼ਤਃ ।
ਮਨਸਾ ਏਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਗ੍ਰਾਮਮ੍ ਵਿਨਿਯਮ੍ਯ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥੨੪॥
ਸ਼ਨੈਃ ਸ਼ਨੈਃ ਉਪਰਮੇਤ੍ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਧਤਿ-ਗਹੀਤਯਾ ।
ਆਤ੍ਮ-ਸਂਸ੍ਥਮ੍ ਮਨਃ ਕਤ੍ਵਾ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ ਅਪਿ ਚਿਨ੍ਤਯੇਤ੍ ॥੨੫॥
ਯਤਃ ਯਤਃ ਨਿਸ਼੍ਚਰਤਿ ਮਨਃ ਚਞ੍ਚਲਮ੍ ਅਸ੍ਥਿਰਮ੍ ।
ਤਤਃ ਤਤਃ ਨਿਯਮ੍ਯ ਏਤਤ੍ ਆਤ੍ਮਨਿ ਏਵ ਵਸ਼ਂ ਨਯੇਤ੍ ॥੨੬॥
ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤ-ਮਨਸਮ੍ ਹਿ ਏਨਮ੍ ਯੋਗਿਨਮ੍ ਸੁਖਮ੍ ਉਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਉਪੈਤਿ ਸ਼ਾਨ੍ਤ-ਰਜਸਮ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਭੂਤਮ੍ ਅਕਲ੍ਮਸ਼ਮ੍ ॥੨੭॥
ਯੁਞ੍ਜਨ੍ ਏਵਮ੍ ਸਦਾ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਯੋਗੀ ਵਿਗਤ-ਕਲ੍ਮਸ਼ਃ ।
ਸੁਖੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਸਂਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਮ੍ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਮ੍ ਸੁਖਮ੍ ਅਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥੨੮॥
ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤਸ੍ਥਮ੍ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤਾਨਿ ਚ ਆਤ੍ਮਨਿ ।
ਈਕ੍ਸ਼ਤੇ ਯੋਗ-ਯੁਕ੍ਤ-ਆਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸਮ-ਦਰ੍ਸ਼ਨਃ ॥੨੯॥
ਯੋ ਮਾਮ੍ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵਮ੍ ਚ ਮਯਿ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ।
ਤਸ੍ਯ ਅਹਂ ਨ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸਃ ਚ ਮੇ ਨ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ ॥੩੦॥
ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤ-ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ਯਃ ਮਾਮ੍ ਭਜਤਿ ਏਕਤ੍ਵਮ੍ ਆਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਸਰ੍ਵਥਾ ਵਰ੍ਤਮਾਨਃ ਅਪਿ ਸਃ ਯੋਗੀ ਮਯਿ ਵਰ੍ਤਤੇ ॥੩੧॥
ਆਤ੍ਮਾ-ਉਪਮ੍ਯੇਨ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸਮਮ੍ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਯਃ ਅਰ੍ਜੁਨ ।
ਸੁਖਮ੍ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਦੁਃਖਮ੍ ਸਃ ਯੋਗੀ ਪਰਮਃ ਮਤਃ ॥੩੨॥
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਯਃ ਅਯਂ ਯੋਗਃ ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਃ ਸਾਮ੍ਯੇਨ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਏਤਸ੍ਯ ਅਹਂ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਚਞ੍ਚਲਤ੍ਵਾਤ੍ ਸ੍ਥਿਤਿਮ੍ ਸ੍ਥਿਰਾਮ੍ ॥੩੩
ਚਞ੍ਚਲਮ੍ ਹਿ ਮਨਃ ਕਸ਼੍ਣ ਪ੍ਰਮਾਥਿ ਬਲਵਤ੍ ਦਢਮ੍ ।
ਤਸ੍ਯ ਅਹਮ੍ ਨਿਗ੍ਰਹਮ੍ ਮਨ੍ਯੇ ਵਾਯੋਃ ਇਵ ਸੁਦੁਸ਼੍ਕਰਮ੍ ॥੩੪॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਅਸਂਸ਼ਯਮ੍ ਮਹਾਬਾਹੋ ਮਨਃ ਦੁਰ੍ਨਿਗ੍ਰਹਮ੍ ਚਲਮ੍ ।
ਅਭ੍ਯਾਸੇਨ ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਵੈਰਾਗ੍ਯੇਣ ਚ ਗਹ੍ਯਤੇ ॥੩੫॥
ਅਸਂਯਤ-ਆਤ੍ਮਨਾ ਯੋਗਃ ਦੁਸ਼੍ਪ੍ਰਾਪਃ ਇਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ।
ਵਸ਼੍ਯ-ਆਤ੍ਮਨਾ ਤੁ ਯਤਤਾ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਅਵਾਪ੍ਤੁਮ੍ ਉਪਾਯਤਃ ॥੩੬॥
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਅਯਤਿਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਉਪੇਤਃ ਯੋਗਾਤ੍ ਚਲਿਤ-ਮਾਨਸਃ ।
ਅਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਯੋਗ-ਸਂਸਿਦ੍ਧਿਮ੍ ਕਾਮ੍ ਗਤਿਮ੍ ਕਸ਼੍ਣ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥੩੭॥
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ ਨ ਉਭਯ-ਵਿਭ੍ਰਸ਼੍ਟਃ ਛਿਨ੍ਨ-ਅਭ੍ਰਮ੍ ਇਵ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ।
ਅਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਃ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਿਮੂਢਃ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪਥਿ ॥੩੮॥
ਏਤਤ੍ ਮੇ ਸਂਸ਼ਯਮ੍ ਕਸ਼੍ਣ ਛੇਤ੍ਤੁਮ੍ ਅਰ੍ਹਸਿ ਅਸ਼ੇਸ਼ਤਃ ।
ਤ੍ਵਤ੍ ਅਨ੍ਯਃ ਸਂਸ਼ਯਸ੍ਯ ਅਸ੍ਯ ਛੇਤ੍ਤਾ ਨ ਹਿ ਉਪਪਦ੍ਯਤੇ ॥੩੯॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਪਾਰ੍ਥ ਨ ਏਵ ਇਹ ਨ ਅਮੁਤ੍ਰ ਵਿਨਾਸ਼ਃ ਤਸ੍ਯ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ।
ਨ ਹਿ ਕਲ੍ਯਾਣ-ਕਤ੍ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮ੍ ਤਾਤ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥੪੦॥
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯ-ਕਤਾਮ੍ ਲੋਕਾਨ੍ ਉਸ਼ਿਤ੍ਵਾ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਃ ਸਮਾਃ ।
ਸ਼ੁਚੀਨਾਮ੍ ਸ਼੍ਰੀਮਤਾਮ੍ ਗੇਹੇ ਯੋਗ-ਭ੍ਰਸ਼੍ਟਃ ਅਭਿਜਾਯਤੇ ॥੪੧॥
ਅਥਵਾ ਯੋਗਿਨਾਮ੍ ਏਵ ਕੁਲੇ ਭਵਤਿ ਧੀਮਤਾਮ੍ ।
ਏਤਤ੍ ਹਿ ਦੁਰ੍ਲਭਤਰਂ ਲੋਕੇ ਜਨ੍ਮ ਯਤ੍ ਈਦਸ਼ਮ੍ ॥੪੨॥
ਤਤ੍ਰ ਤਮ੍ ਬੁਦ੍ਧਿ-ਸਂਯੋਗਮ੍ ਲਭਤੇ ਪੌਰ੍ਵ-ਦੇਹਿਕਮ੍ ।
ਯਤਤੇ ਚ ਤਤਃ ਭੂਯਃ ਸਂਸਿਦ੍ਧੌ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥੪੩॥
ਪੂਰ੍ਵ-ਅਭ੍ਯਾਸੇਨ ਤੇਨ ਏਵ ਹ੍ਰਿਯਤੇ ਹਿ ਅਵਸ਼ਃ ਅਪਿ ਸਃ ।
ਜਿਜ੍ਞਾਸੁਃ ਅਪਿ ਯੋਗਸ੍ਯ ਸ਼ਬ੍ਦ-ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਤਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥੪੪॥
ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਾਤ੍ ਯਤਮਾਨਃ ਤੁ ਯੋਗੀ ਸਂਸ਼ੁਦ੍ਧ-ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼ਃ ।
ਅਨੇਕ-ਜਨ੍ਮ-ਸਂਸਿਦ੍ਧਃ ਤਤਃ ਯਾਤਿ ਪਰਾਮ੍ ਗਤਿਮ੍ ॥੪੫॥
ਤਪਸ੍ਵਿਭ੍ਯਃ ਅਧਿਕਃ ਯੋਗੀ ਜ੍ਞਾਨਿਭ੍ਯਃ ਅਪਿ ਮਤਃ ਅਧਿਕਃ ।
ਕਰ੍ਮਿਭ੍ਯਃ ਚ ਅਧਿਕਃ ਯੋਗੀ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਯੋਗੀ ਭਵ ਅਰ੍ਜੁਨ ॥੪੬॥
ਯੋਗਿਨਾਮ੍ ਅਪਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼ਾਮ੍ ਮਤ੍ ਗਤੇਨ ਅਨ੍ਤਰ-ਆਤ੍ਮਨਾ ।
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਵਾਨ੍ ਭਜਤੇ ਯਃ ਮਾਮ੍ ਸਃ ਮੇ ਯੁਕ੍ਤਤਮਃ ਮਤਃ ॥੪੭॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਆਤ੍ਮ-ਸਂਯਮ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਸ਼ਸ਼੍ਠਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਸਪ੍ਤਮਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਜ੍ਞਾਨ-ਵਿਜ੍ਞਾਨ-ਯੋਗਃ ।
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਮਯਿ ਆਸਕ੍ਤ-ਮਨਾਃ ਪਾਰ੍ਥ ਯੋਗਮ੍ ਯੁਞ੍ਜਨ੍ ਮਤ੍ ਆਸ਼੍ਰਯਃ ।
ਅਸਂਸ਼ਯਮ੍ ਸਮਗ੍ਰਮ੍ ਮਾਮ੍ ਯਥਾ ਜ੍ਞਾਸ੍ਯਸਿ ਤਤ੍ ਸ਼ਣੁ ॥੧॥
ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਤੇ ਅਹਮ੍ ਸਵਿਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਇਦਮ੍ ਵਕ੍ਸ਼੍ਯਾਮਿ ਅਸ਼ੇਸ਼ਤਃ ।
ਯਤ੍ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਨ ਇਹ ਭੂਯਃ ਅਨ੍ਯਤ੍ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਮ੍ ਅਵਸ਼ਿਸ਼੍ਯਤੇ ॥੨॥
ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਣਾਮ੍ ਸਹਸ੍ਰੇਸ਼ੁ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਯਤਤਿ ਸਿਦ੍ਧਯੇ ।
ਯਤਤਾਮ੍ ਅਪਿ ਸਿਦ੍ਧਾਨਾਮ੍ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਮਾਮ੍ ਵੇਤ੍ਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ॥੩॥
ਭੂਮਿਃ ਆਪਃ ਅਨਲਃ ਵਾਯੁਃ ਖਮ੍ ਮਨਃ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਏਵ ਚ ।
ਅਹਂਕਾਰਃ ਇਤਿ ਇਯਮ੍ ਮੇ ਭਿਨ੍ਨਾ ਪ੍ਰਕਤਿਃ ਅਸ਼੍ਟਧਾ ॥੪॥
ਅਪਰਾ ਇਯਮ੍ ਇਤਃ ਤੁ ਅਨ੍ਯਾਮ੍ ਪ੍ਰਕਤਿਮ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮੇ ਪਰਾਮ੍ ।
ਜੀਵ-ਭੂਤਾਮ੍ ਮਹਾਬਾਹੋ ਯਯਾ ਇਦਮ੍ ਧਾਰ੍ਯਤੇ ਜਗਤ੍ ॥੫॥
ਏਤਤ੍ ਯੋਨੀਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਇਤਿ ਉਪਧਾਰਯ ।
ਅਹਮ੍ ਕਤ੍ਸ੍ਨਸ੍ਯ ਜਗਤਃ ਪ੍ਰਭਵਃ ਪ੍ਰਲਯਃ ਤਥਾ ॥੬॥
ਮਤ੍ਤਃ ਪਰਤਰਂ ਨ ਅਨ੍ਯਤ੍ ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ ਅਸ੍ਤਿ ਧਨਞ੍ਜਯ ।
ਮਯਿ ਸਰ੍ਵਮ੍ ਇਦਮ੍ ਪ੍ਰੋਤਮ੍ ਸੂਤ੍ਰੇ ਮਣਿਗਣਾਃ ਇਵ ॥੭॥
ਰਸਃ ਅਹਮ੍ ਅਪ੍ਸੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਪ੍ਰਭਾ ਅਸ੍ਮਿ ਸ਼ਸ਼ਿ-ਸੂਰ੍ਯਯੋਃ ।
ਪ੍ਰਣਵਃ ਸਰ੍ਵ-ਵੇਦੇਸ਼ੁ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਖੇ ਪੌਰੁਸ਼ਮ੍ ਨਸ਼ੁ ॥੮॥
ਪੁਣ੍ਯਃ ਗਨ੍ਧਃ ਪਥਿਵ੍ਯਾਮ੍ ਚ ਤੇਜਃ ਚ ਅਸ੍ਮਿ ਵਿਭਾਵਸੌ ।
ਜੀਵਨਮ੍ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤੇਸ਼ੁ ਤਪਃ ਚ ਅਸ੍ਮਿ ਤਪਸ੍ਵਿਸ਼ੁ ॥੯॥
ਬੀਜਮ੍ ਮਾਮ੍ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤਾਨਾਮ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਪਾਰ੍ਥ ਸਨਾਤਨਮ੍ ।
ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਬੁਦ੍ਧਿਮਤਾਮ੍ ਅਸ੍ਮਿ ਤੇਜਃ ਤੇਜਸ੍ਵਿਨਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ॥੧੦॥
ਬਲਮ੍ ਬਲਵਤਾਮ੍ ਚ ਅਹਮ੍ ਕਾਮ-ਰਾਗ-ਵਿਵਰ੍ਜਿਤਮ੍ ।
ਧਰ੍ਮ-ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਃ ਭੂਤੇਸ਼ੁ ਕਾਮਃ ਅਸ੍ਮਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼ਭ ॥੧੧-
ਯੇ ਚ ਏਵ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕਾਃ ਭਾਵਾਃ ਰਾਜਸਾਃ ਤਾਮਸਾਃ ਚ ਯੇ ।
ਮਤ੍ਤਃ ਏਵ ਇਤਿ ਤਾਨ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਨ ਤੁ ਅਹਂ ਤੇਸ਼ੁ ਤੇ ਮਯਿ ॥੧੨॥
ਤ੍ਰਿਭਿਃ ਗੁਣਮਯੈਃ ਭਾਵੈਃ ਏਭਿਃ ਸਰ੍ਵਮ੍ਮ੍ ਇਦਮ੍ ਜਗਤ੍ ।
ਮੋਹਿਤਮ੍ ਨ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ ਮਾਮ੍ ਏਭ੍ਯਃ ਪਰਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ॥੧੩॥
ਦੈਵੀ ਹਿ ਏਸ਼ਾ ਗੁਣਮਯੀ ਮਮ ਮਾਯਾ ਦੁਰਤ੍ਯਯਾ ।
ਮਾਮ੍ ਏਵ ਯੇ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਮਾਯਾਮ੍ ਏਤਾਮ੍ ਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ ॥੧੪॥
ਨ ਮਾਮ੍ ਦੁਸ਼੍ਕਤਿਨਃ ਮੂਢਾਃ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨਰ-ਅਧਮਾਃ ।
ਮਾਯਯਾ ਅਪਹਤ-ਜ੍ਞਾਨਾਃ ਆਸੁਰਮ੍ ਭਾਵਮ੍ ਆਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ॥੧੫॥
ਚਤੁਃ-ਵਿਧਾਃ ਭਜਨ੍ਤੇ ਮਾਮ੍ ਜਨਾਃ ਸੁਕਤਿਨਃ ਅਰ੍ਜੁਨ ।
ਆਰ੍ਤਃ ਜਿਜ੍ਞਾਸੁਃ ਅਰ੍ਥਾਰ੍ਥੀ ਜ੍ਞਾਨੀ ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼ਭ ॥੧੬॥
ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਜ੍ਞਾਨੀ ਨਿਤ੍ਯ-ਯੁਕ੍ਤਃ ਏਕ-ਭਕ੍ਤਿਃ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਯਤੇ ।
ਪ੍ਰਿਯਃ ਹਿ ਜ੍ਞਾਨਿਨਃ ਅਤ੍ਯਰ੍ਥਮ੍ ਅਹਮ੍ ਸਃ ਚ ਮਮ ਪ੍ਰਿਯਃ ॥੧੭॥
ਉਦਾਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਏਵ ਏਤੇ ਜ੍ਞਾਨੀ ਤੁ ਆਤ੍ਮਾ ਏਵ ਮੇ ਮਤਮ੍ ।
ਆਸ੍ਥਿਤਃ ਸਃ ਹਿ ਯੁਕ੍ਤ-ਆਤ੍ਮਾ ਮਾਮ੍ ਏਵ ਅਨੁਤ੍ਤਮਾਮ੍ ਗਤਿਮ੍ ॥੧੮॥
ਬਹੂਨਾਮ੍ ਜਨ੍ਮਨਾਮ੍ ਅਨ੍ਤੇ ਜ੍ਞਾਨਵਾਨ੍ ਮਾਮ੍ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ ।
ਵਾਸੁਦੇਵਃ ਸਰ੍ਵਮ੍ ਇਤਿ ਸਃ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਃ ॥੧੯॥
ਕਾਮੈਃ ਤੈਃ ਤੈਃ ਹਤ-ਜ੍ਞਾਨਾਃ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਅਨ੍ਯ-ਦੇਵਤਾਃ ।
ਤਮ੍ ਤਮ੍ ਨਿਯਮਮ੍ ਆਸ੍ਥਾਯ ਪ੍ਰਕਤ੍ਯਾ ਨਿਯਤਾਃ ਸ੍ਵਯਾ ॥੨੦॥
ਯਃ ਯਃ ਯਾਮ੍ ਯਾਮ੍ ਤਨੁਮ੍ ਭਕ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਅਰ੍ਚਿਤੁਮ੍ ਇਚ੍ਛਤਿ ।
ਤਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਅਚਲਾਮ੍ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਮ੍ ਤਾਮ੍ ਏਵ ਵਿਦਧਾਮਿ ਅਹਮ੍ ॥੨੧॥
ਸਃ ਤਯਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ਤਸ੍ਯ ਅਰਾਧਨਮ੍ ਈਹਤੇ ।
ਲਭਤੇ ਚ ਤਤਃ ਕਾਮਾਨ੍ ਮਯਾ ਏਵ ਵਿਹਿਤਾਨ੍ ਹਿ ਤਾਨ੍ ॥੨੨॥
ਅਨ੍ਤਵਤ੍ ਤੁ ਫਲਮ੍ ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਤਤ੍ ਭਵਤਿ ਅਲ੍ਪ-ਮੇਧਸਾਮ੍ ।
ਦੇਵਾਨ੍ ਦੇਵ-ਯਜਃ ਯਾਨ੍ਤਿ ਮਤ੍ ਭਕ੍ਤਾਃ ਯਾਨ੍ਤਿ ਮਾਮ੍ ਅਪਿ ॥੨੩॥
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਮ੍ ਵ੍ਯਕ੍ਤਿਮ੍ ਆਪਨ੍ਨਮ੍ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਮਾਮ੍ ਅਬੁਦ੍ਧਯਃ ।
ਪਰਮ੍ ਭਾਵਮ੍ ਅਜਾਨਨ੍ਤਃ ਮਮ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ਅਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥੨੪॥
ਨ ਅਹਮ੍ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਯੋਗ-ਮਾਯਾ-ਸਮਾਵਤਃ ।
ਮੂਢਃ ਅਯਮ੍ ਨ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ ਲੋਕਃ ਮਾਮ੍ ਅਜਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ॥੨੫॥
ਵੇਦ ਅਹਮ੍ ਸਮਤੀਤਾਨਿ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾਨਿ ਚ ਅਰ੍ਜੁਨ ।
ਭਵਿਸ਼੍ਯਾਣਿ ਚ ਭੂਤਾਨਿ ਮਾਮ੍ ਤੁ ਵੇਦ ਨ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥੨੬॥
ਇਚ੍ਛਾ-ਦ੍ਵੇਸ਼-ਸਮੁਤ੍ਥੇਨ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵ-ਮੋਹੇਨ ਭਾਰਤ ।
ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤਾਨਿ ਸਮ੍ਮੋਹਮ੍ ਸਰ੍ਗੇ ਯਾਨ੍ਤਿ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥੨੭॥
ਯੇਸ਼ਾਮ੍ ਤੁ ਅਨ੍ਤਗਤਮ੍ ਪਾਪਮ੍ ਜਨਾਨਾਮ੍ ਪੁਣ੍ਯ-ਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ।
ਤੇ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵ-ਮੋਹ-ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਾਃ ਭਜਨ੍ਤੇ ਮਾਮ੍ ਦਢ-ਵ੍ਰਤਾਃ ॥੨੮॥
ਜਰਾ-ਮਰਣ-ਮੋਕ੍ਸ਼ਾਯ ਮਾਮ੍ ਆਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਯਤਨ੍ਤਿ ਯੇ ।
ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਤ੍ ਵਿਦੁਃ ਕਤ੍ਸ੍ਨਮ੍ ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਚ ਅਖਿਲਮ੍ ॥੨੯॥
ਸਾਧਿਭੂਤ-ਅਧਿਦੈਵਮ੍ ਮਾਮ੍ ਸਾਧਿਯਜ੍ਞਮ੍ ਚ ਯੇ ਵਿਦੁਃ ।
ਪ੍ਰਯਾਣਕਾਲੇ ਅਪਿ ਚ ਮਾਂ ਤੇ ਵਿਦੁਃ ਯੁਕ੍ਤ-ਚੇਤਸਃ ॥੩੦॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਜ੍ਞਾਨ-ਵਿਜ੍ਞਾਨ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਸਪ੍ਤਮਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਅਸ਼੍ਟਮਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਅਕ੍ਸ਼ਰ-ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਯੋਗਃ ।
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਕਿਮ੍ ਤਤ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਕਿਮ੍ ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਮ੍ ਕਿਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਪੁਰੁਸ਼ੋਤ੍ਤਮ ।
ਅਧਿਭੂਤਮ੍ ਚ ਕਿਮ੍ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਮ੍ ਅਧਿਦੈਵਮ੍ ਕਿਮ੍ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੧॥
ਅਧਿਯਜ੍ਞਃ ਕਥਮ੍ ਕਃ ਅਤ੍ਰ ਦੇਹੇ ਅਸ੍ਮਿਨ੍ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਪ੍ਰਯਾਣ-ਕਾਲੇ ਚ ਕਥਮ੍ ਜ੍ਞੇਯਃ ਅਸਿ ਨਿਯਤ-ਆਤ੍ਮਭਿਃ ॥੨॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਅਕ੍ਸ਼ਰਮ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪਰਮਮ੍ ਸ੍ਵਭਾਵਃ ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਮ੍ ਉਚ੍ਯਤੇ ।
ਭੂਤ-ਭਾਵ-ਉਦ੍ਭਵ-ਕਰਃ ਵਿਸਰ੍ਗਃ ਕਰ੍ਮ-ਸਂਜ੍ਞਿਤਃ ॥੩॥
ਅਧਿਭੂਤਮ੍ ਕ੍ਸ਼ਰਃ ਭਾਵਃ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਚ ਅਧਿਦੈਵਤਮ੍ ।
ਅਧਿਯਜ੍ਞਃ ਅਹਮ੍ ਏਵ ਅਤ੍ਰ ਦੇਹੇ ਦੇਹ-ਭਤਾਮ੍ ਵਰ ॥੪॥
ਅਨ੍ਤ-ਕਾਲੇ ਚ ਮਾਮ੍ ਏਵ ਸ੍ਮਰਨ੍ ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕਲੇਵਰਮ੍ ।
ਯਃ ਪ੍ਰਯਾਤਿ ਸਃ ਮਤ੍ ਭਾਵਮ੍ ਯਾਤਿ ਨ ਅਸ੍ਤਿ ਅਤ੍ਰ ਸਂਸ਼ਯਃ ॥੫॥
ਯਮ੍ ਯਮ੍ ਵਾ ਅਪਿ ਸ੍ਮਰਨ੍ ਭਾਵਮ੍ ਤ੍ਯਜਤਿ ਅਨ੍ਤੇ ਕਲੇਵਰਮ੍ ।
ਤਮ੍ ਤਮ੍ ਏਵ ਏਤਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਦਾ ਤਦ੍ਤ੍ ਭਾਵ-ਭਾਵਿਤਃ ॥੬॥
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਸਰ੍ਵੇਸ਼ੁ ਕਾਲੇਸ਼ੁ ਮਾਮ੍ ਅਨੁਸ੍ਮਰ ਯੁਧ੍ਯ ਚ ।
ਮਯਿ ਅਰ੍ਪਿਤ-ਮਨਃ-ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਮਾਮ੍ ਏਵ ਏਸ਼੍ਯਸਿ ਅਸਂਸ਼ਯਮ੍ ॥੭॥
ਅਭ੍ਯਾਸ-ਯੋਗ-ਯੁਕ੍ਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਨ ਅਨ੍ਯ-ਗਾਮਿਨਾ ।
ਪਰਮਮ੍ ਪੁਰੁਸ਼ਮ੍ ਦਿਵ੍ਯਮ੍ ਯਾਤਿ ਪਾਰ੍ਥ ਅਨੁਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ ॥੮॥
ਕਵਿਮ੍ ਪੁਰਾਣਮ੍ ਅਨੁਸ਼ਾਸਿਤਾਰਮ੍ ਅਣੋਃ ਅਣੀਯਾਂਸਮ੍ ਅਨੁਸ੍ਮਰੇਤ੍ ਯਃ ।
ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਧਾਤਾਰਮ੍ ਅਚਿਨ੍ਤ੍ਯ-ਰੂਪਂ ਆਦਿਤ੍ਯ-ਵਰ੍ਣਮ੍ ਤਮਸਃ ਪਰਸ੍ਤਾਤ੍ ॥੯॥
ਪ੍ਰਯਾਣ-ਕਾਲੇ ਮਨਸਾ ਅਚਲੇਨ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ਯੋਗ-ਬਲੇਨ ਚ ਏਵ ।
ਭ੍ਰੁਵੋਃਮਧ੍ਯੇ ਪ੍ਰਾਣਮ੍ਆਵੇਸ਼੍ਯ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਸਃ ਤਂ ਪਰਂ ਪੁਰੁਸ਼ਮ੍ ਉਪੈਤਿ ਦਿਵ੍ਯਮ੍॥੧੦॥
ਯਤ੍ ਅਕ੍ਸ਼ਰਮ੍ ਵੇਦ-ਵਿਦਃ ਵਦਨ੍ਤਿ ਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ ਯਤਯਃ ਵੀਤ-ਰਾਗਾਃ ।
ਯਤ੍ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਃ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਮ੍ ਚਰਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ ਤੇ ਪਦਮ੍ ਸਂਗ੍ਰਹੇਣ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼੍ਯੇ ॥੧੧॥
ਸਰ੍ਵ-ਦ੍ਵਾਰਾਣਿ ਸਂਯਮ੍ਯ ਮਨਃ ਹਦਿ ਨਿਰੁਧ੍ਯ ਚ ।
ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਆਧਾਯ ਆਤ੍ਮਨਃ ਪ੍ਰਾਣਮ੍ ਆਸ੍ਥਿਤਃ ਯੋਗ-ਧਾਰਣਾਮ੍ ॥੧੨॥
ਓਮ੍ ਇਤਿ ਏਕ-ਅਕ੍ਸ਼ਰਮ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵ੍ਯਾਹਰਨ੍ ਮਾਮ੍ ਅਨੁਸ੍ਮਰਨ੍ ।
ਯਃ ਪ੍ਰਯਾਤਿ ਤ੍ਯਜਨ੍ ਦੇਹਮ੍ ਸਃ ਯਾਤਿ ਪਰਮਾਮ੍ ਗਤਿਮ੍ ॥੧੩॥
ਅਨਨ੍ਯ-ਚੇਤਾਃ ਸਤਤਮ੍ ਯਃ ਮਾਮ੍ ਸ੍ਮਰਤਿ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ ।
ਤਸ੍ਯ ਅਹਂ ਸੁਲਭਃ ਪਾਰ੍ਥ ਨਿਤ੍ਯ-ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਯੋਗਿਨਃ ॥੧੪॥
ਮਾਮ੍ ਉਪੇਤ੍ਯ ਪੁਨਃ-ਜਨ੍ਮ ਦੁਃਖ-ਆਲਯਮ੍ ਅਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍ ।
ਨ ਆਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਂਸਿਦ੍ਧਿਮ੍ ਪਰਮਾਮ੍ ਗਤਾਃ ॥੧੫॥
ਆਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਭੁਵਨਾਤ੍ ਲੋਕਾਃ ਪੁਨਃ-ਆਵਰ੍ਤਿਨਃ ਅਰ੍ਜੁਨ ।
ਮਾਮ੍ ਉਪੇਤ੍ਯ ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਪੁਨਃ-ਜਨ੍ਮ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥੧੬॥
ਸਹਸ੍ਰ-ਯੁਗ-ਪਰ੍ਯਨ੍ਤਮ੍ ਅਹਃ ਯਤ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਵਿਦੁਃ ।
ਰਾਤ੍ਰਿਮ੍ ਯੁਗ-ਸਹਸ੍ਰ-ਅਨ੍ਤਾਮ੍ ਤੇ ਅਹੋਰਾਤ੍ਰ-ਵਿਦਃ ਜਨਾਃ ॥੧੭॥
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ ਵ੍ਯਕ੍ਤਯਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਭਵਨ੍ਤਿ ਅਹਃ ਆਗਮੇ ।
ਰਾਤ੍ਰਿ ਆਗਮੇ ਪ੍ਰਲੀਯਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ਰ ਏਵ ਅਵ੍ਯਕ੍ਤ-ਸਂਜ੍ਞਕੇ ॥੧੮॥
ਭੂਤ-ਗ੍ਰਾਮਃ ਸਃ ਏਵ ਅਯਮ੍ ਭੂਤ੍ਵਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਲੀਯਤੇ ।
ਰਾਤ੍ਰਿ ਆਗਮੇ ਅਵਸ਼ਃ ਪਾਰ੍ਥ ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਅਹਃ ਆਗਮੇ ॥੧੯॥
ਪਰਃ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਤੁ ਭਾਵਃ ਅਨ੍ਯਃ ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਃ ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ ਸਨਾਤਨਃ ।
ਯਃ ਸਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼ੁ ਭੂਤੇਸ਼ੁ ਨਸ਼੍ਯਤ੍ਸੁ ਨ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ ॥੨੦॥
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਃ ਅਕ੍ਸ਼ਰਃ ਇਤਿ ਉਕ੍ਤਃ ਤਮ੍ ਆਹੁਃ ਪਰਮਾਮ੍ ਗਤਿਮ੍ ।
ਯਮ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨ ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ ਧਾਮ ਪਰਮਮ੍ ਮਮ ॥੨੧॥
ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਸਃ ਪਰਃ ਪਾਰ੍ਥ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਲਭ੍ਯਃ ਤੁ ਅਨਨ੍ਯਯਾ ।
ਯਸ੍ਯ ਅਨ੍ਤਃ-ਸ੍ਥਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਯੇਨ ਸਰ੍ਵਮ੍ ਇਦਮ੍ ਤਤਮ੍ ॥੨੨॥
ਯਤ੍ਰ ਕਾਲੇ ਤੁ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਮ੍ ਆਵਤ੍ਤਿਮ੍ ਚ ਏਵ ਯੋਗਿਨਃ ।
ਪ੍ਰਯਾਤਾਃ ਯਾਨ੍ਤਿ ਤਮ੍ ਕਾਲਮ੍ ਵਕ੍ਸ਼੍ਯਾਮਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼ਭ ॥੨੩॥
ਅਗ੍ਨਿਃ ਜ੍ਯੋਤਿਃ ਅਹਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲਃ ਸ਼ਣ੍ਮਾਸਾਃ ਉਤ੍ਤਰ-ਆਯਣਮ੍ ।
ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਯਾਤਾਃ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦਃ ਜਨਾਃ ॥੨੪॥
ਧੂਮਃ ਰਾਤ੍ਰਿਃ ਤਥਾ ਕਸ਼੍ਣਃ ਸ਼ਣ੍ਮਾਸਾਃ ਦਕ੍ਸ਼ਿਣ-ਆਯਨਮ੍ ।
ਤਤ੍ਰ ਚਾਨ੍ਦ੍ਰਮਸਮ੍ ਜ੍ਯੋਤਿਃ ਯੋਗੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥੨੫॥
ਸ਼ੁਕ੍ਲ-ਕਸ਼੍ਣੇ ਗਤੀ ਹਿ ਏਤੇ ਜਗਤਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੇ ਮਤੇ ।
ਏਕਯਾ ਯਾਤਿ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਮ੍ ਅਨ੍ਯਯਾ ਆਵਰ੍ਤਤੇ ਪੁਨਃ ॥੨੬॥
ਨ ਏਤੇ ਸਤੀ ਪਾਰ੍ਥ ਜਾਨਨ੍ ਯੋਗੀ ਮੁਹ੍ਯਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਸਰ੍ਵੇਸ਼ੁ ਕਾਲੇਸ਼ੁ ਯੋਗ-ਯੁਕ੍ਤਃ ਭਵ ਅਰ੍ਜੁਨ ॥੨੭॥
ਵੇਦੇਸ਼ੁ ਯਜ੍ਞੇਸ਼ੁ ਤਪਃਸੁ ਚ ਏਵ ਦਾਨੇਸ਼ੁ ਯਤ੍ ਪੁਣ੍ਯ-ਫਲਮ੍ ਪ੍ਰਦਿਸ਼੍ਟਮ੍ ।
ਅਤ੍ਯੇਤਿ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮ੍ ਇਦਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਯੋਗੀ ਪਰਂ ਸ੍ਥਾਨਮ੍ ਉਪੈਤਿ ਚ ਆਦ੍ਯਮ੍॥੨੮॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਅਕ੍ਸ਼ਰ-ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਅਸ਼੍ਟਮਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਨਵਮਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਰਾਜ-ਵਿਦ੍ਯਾ-ਰਾਜ-ਗੁਹ੍ਯ-ਯੋਗਃ ।
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਇਦਮ੍ ਤੁ ਤੇ ਗੁਹ੍ਯਤਮਮ੍ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼੍ਯਾਮਿ ਅਨਸੂਯਵੇ ।
ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਵਿਜ੍ਞਾਨ-ਸਹਿਤਮ੍ ਯਤ੍ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਮੋਕ੍ਸ਼੍ਯਸੇ ਅਸ਼ੁਭਾਤ੍ ॥੧॥
ਰਾਜ-ਵਿਦ੍ਯਾ ਰਾਜ-ਗੁਹ੍ਯਮ੍ ਪਵਿਤ੍ਰਮ੍ਮ੍ ਇਦਮ੍ ਉਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼-ਅਵਗਮਮ੍ ਧਰ੍ਮ੍ਯਮ੍ ਸੁਸੁਖਮ੍ ਕਰ੍ਤੁਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ॥੨॥
ਅਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਾਃ ਪੁਰੁਸ਼ਾਃ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਅਸ੍ਯ ਪਰਨ੍ਤਪ ।
ਅਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਮਾਮ੍ ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਮਤ੍ਯੁ-ਸਂਸਾਰ-ਵਰ੍ਤ੍ਮਨਿ ॥੩॥
ਮਯਾ ਤਤਮ੍ ਇਦਮ੍ ਸਰ੍ਵਮ੍ ਜਗਤ੍ ਅਵ੍ਯਕ੍ਤ-ਮੂਰ੍ਤਿਨਾ ।
ਮਤ੍-ਸ੍ਥਾਨਿ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤਾਨਿ ਨ ਚ ਅਹਮ੍ ਤੇਸ਼ੁ ਅਵਸ੍ਥਿਤਃ ॥੪॥
ਨ ਚ ਮਤ੍-ਸ੍ਥਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਪਸ਼੍ਯ ਮੇ ਯੋਗਮ੍ ਐਸ਼੍ਵਰਮ੍ ।
ਭੂਤ-ਭਤ੍ ਨ ਚ ਭੂਤ-ਸ੍ਥਃ ਮਮ ਆਤ੍ਮਾ ਭੂਤ-ਭਾਵਨਃ ॥੫॥
ਯਥਾ ਆਕਾਸ਼-ਸ੍ਥਿਤਃ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ਵਾਯੁਃ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਗਃ ਮਹਾਨ੍ ।
ਤਥਾ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਭੂਤਾਨਿ ਮਤ੍-ਸ੍ਥਾਨਿ ਇਤਿ ਉਪਧਾਰਯ ॥੬॥
ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤਾਨਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਪ੍ਰਕਤਿਮ੍ ਯਾਨ੍ਤਿ ਮਾਮਿਕਾਮ੍ ।
ਕਲ੍ਪ-ਕ੍ਸ਼ਯੇ ਪੁਨਃ ਤਾਨਿ ਕਲ੍ਪ-ਆਦੌ ਵਿਸਜਾਮਿ ਅਹਮ੍ ॥੭॥
ਪ੍ਰਕਤਿਮ੍ ਸ੍ਵਾਮ੍ ਅਵਸ਼੍ਟਭ੍ਯ ਵਿਸਜਾਮਿ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ।
ਭੂਤ-ਗ੍ਰਾਮਮ੍ ਇਮਮ੍ ਕਤ੍ਸ੍ਨਮ੍ ਅਵਸ਼ਮ੍ ਪ੍ਰਕਤੇਃ ਵਸ਼ਾਤ੍ ॥੮॥
ਨ ਚ ਮਾਮ੍ ਤਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਨਿਬਧ੍ਨਨ੍ਤਿ ਧਨਞ੍ਜਯ ।
ਉਦਾਸੀਨਵਤ੍ ਆਸੀਨਮ੍ ਅਸਕ੍ਤਮ੍ ਤੇਸ਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ ॥੯॥
ਮਯਾ ਅਧ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਣ ਪ੍ਰਕਤਿਃ ਸੂਯਤੇ ਸਚਰ-ਅਚਰਮ੍ ।
ਹੇਤੁਨਾ ਅਨੇਨ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਜਗਤ੍ ਵਿਪਰਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥੧੦॥
ਅਵਜਾਨਨ੍ਤਿ ਮਾਮ੍ ਮੂਢਾਃ ਮਾਨੁਸ਼ੀਮ੍ ਤਨੁਮ੍ ਆਸ਼੍ਰਿਤਮ੍ ।
ਪਰਮ੍ ਭਾਵਮ੍ ਅਜਾਨਨ੍ਤਃ ਮਮ ਭੂਤ-ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥੧੧॥
ਮੋਘ-ਆਸ਼ਾਃ ਮੋਘ-ਕਰ੍ਮਾਣਃ ਮੋਘ-ਜ੍ਞਾਨਾਃ ਵਿਚੇਤਸਃ ।
ਰਾਕ੍ਸ਼ਸੀਮ੍ ਆਸੁਰੀਮ੍ ਚ ਏਵ ਪ੍ਰਕਤਿਮ੍ ਮੋਹਿਨੀਮ੍ ਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ॥੧੨॥
ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਤੁ ਮਾਮ੍ ਪਾਰ੍ਥ ਦੈਵੀਮ੍ ਪ੍ਰਕਤਿਮ੍ ਆਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ।
ਭਜਨ੍ਤਿ ਅਨਨ੍ਯ-ਮਨਸਃ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਭੂਤਾਦਿਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ॥੧੩॥
ਸਤਤਮ੍ ਕੀਰ੍ਤਯਨ੍ਤਃ ਮਾਮ੍ ਯਤਨ੍ਤਃ ਚ ਦਢ-ਵ੍ਰਤਾਃ ।
ਨਮਸ੍ਯਨ੍ਤਃ ਚ ਮਾਮ੍ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਨਿਤ੍ਯ-ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਉਪਾਸਤੇ ॥੧੪॥
ਜ੍ਞਾਨ-ਯਜ੍ਞੇਨ ਚ ਅਪਿ ਅਨ੍ਯੇ ਯਜਨ੍ਤਃ ਮਾਮ੍ ਉਪਾਸਤੇ ।
ਏਕਤ੍ਵੇਨ ਪਥਕ੍ਤ੍ਵੇਨ ਬਹੁਧਾ ਵਿਸ਼੍ਵਤੋਮੁਖਮ੍ ॥੧੫।
ਅਹਮ੍ ਕ੍ਰਤੁਃ ਅਹਮ੍ ਯਜ੍ਞਃ ਸ੍ਵਧਾ ਅਹਮ੍ ਅਹਮ੍ ਔਸ਼ਧਮ੍ ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰਃ ਅਹਮ੍ ਅਹਮ੍ ਏਵ ਆਜ੍ਯਮ੍ ਅਹਮ੍ ਅਗ੍ਨਿਃ ਅਹਮ੍ ਹੁਤਮ੍ ॥੧੬॥
ਪਿਤਾ ਅਹਮ੍ ਅਸ੍ਯ ਜਗਤਃ ਮਾਤਾ ਧਾਤਾ ਪਿਤਾਮਹਃ ।
ਵੇਦ੍ਯਮ੍ ਪਵਿਤ੍ਰਮ੍ ਓਂਕਾਰਃ ऋਕ੍-ਸਾਮ ਯਜੁਃ ਏਵ ਚ ॥੧੭॥
ਗਤਿਃ ਭਰ੍ਤਾ ਪ੍ਰਭੁਃ ਸਾਕ੍ਸ਼ੀ ਨਿਵਾਸਃ ਸ਼ਰਣਮ੍ ਸੁਹਤ੍ ।
ਪ੍ਰਭਵਃ ਪ੍ਰਲਯਃ ਸ੍ਥਾਨਮ੍ ਨਿਧਾਨਮ੍ ਬੀਜਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ॥੧੮॥
ਤਪਾਮਿ ਅਹਮ੍ ਅਹਮ੍ ਵਰ੍ਸ਼ਮ੍ ਨਿਗਹ੍ਣਾਮਿ ਉਤ੍ਸਜਾਮਿ ਚ ।
ਅਮਤਮ੍ ਚ ਏਵ ਮਤ੍ਯੁਃ ਚ ਸਤ੍ ਅਸਤ੍ ਚ ਅਹਮ੍ ਅਰ੍ਜੁਨ ॥੧੯॥
ਤ੍ਰੈ-ਵਿਦ੍ਯਾਃ ਮਾਮ੍ ਸੋਮਪਾਃ ਪੂਤ-ਪਾਪਾਃ ਯਜ੍ਞੈਃ ਇਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗਤਿਮ੍ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਨ੍ਤੇ ।
ਤੇ ਪੁਣ੍ਯਮ੍ ਆਸਾਦ੍ਯ ਸੁਰੇਨ੍ਦ੍ਰਲੋਕਂ ਅਸ਼੍ਨਨ੍ਤਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ ਦਿਵਿ ਦੇਵਭੋਗਾਨ੍ ॥੨੦॥
ਤੇ ਤਮ੍ ਭੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗ-ਲੋਕਮ੍ ਵਿਸ਼ਾਲਮ੍ ਕ੍ਸ਼ੀਣੇ ਪੁਣ੍ਯੇ ਮਰ੍ਤ੍ਯ-ਲੋਕਮ੍ ਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ।
ਏਵਮ੍ ਤ੍ਰਯੀ-ਧਰ੍ਮਮ੍ ਅਨੁਪ੍ਰਪਨ੍ਨਾਃ ਗਤ-ਆਗਤਮ੍ ਕਾਮ-ਕਾਮਾਃ ਲਭਨ੍ਤੇ ॥੨੧॥
ਅਨਨ੍ਯਾਃ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਃ ਮਾਮ੍ ਯੇ ਜਨਾਃ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਤੇ ।
ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਨਿਤ੍ਯ-ਅਭਿਯੁਕ੍ਤਾਨਾਮ੍ ਯੋਗ-ਕ੍ਸ਼ੇਮਮ੍ ਵਹਾਮਿ ਅਹਮ੍ ॥੨੨॥
ਯੇ ਅਪਿ ਅਨ੍ਯ-ਦੇਵਤਾ-ਭਕ੍ਤਾਃ ਯਜਨ੍ਤੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਅਨ੍ਵਿਤਾਃ ।
ਤੇ ਅਪਿ ਮਾਮ੍ ਏਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯਜਨ੍ਤਿ ਅਵਿਧਿ-ਪੂਰ੍ਵਕਮ੍ ॥੨੩॥
ਅਹਮ੍ ਹਿ ਸਰ੍ਵ-ਯਜ੍ਞਾਨਾਮ੍ ਭੋਕ੍ਤਾ ਚ ਪ੍ਰਭੁਃ ਏਵ ਚ ।
ਨ ਤੁ ਮਾਮ੍ ਅਭਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਅਤਃ ਚ੍ਯਵਨ੍ਤਿ ਤੇ ॥੨੪॥
ਯਾਨ੍ਤਿ ਦੇਵ-ਵ੍ਰਤਾਃ ਦੇਵਾਨ੍ ਪਿਤਨ੍ ਯਾਨ੍ਤਿ ਪਿਤ-ਵ੍ਰਤਾਃ ।
ਭੂਤਾਨਿ ਯਾਨ੍ਤਿ ਭੂਤ-ਇਜ੍ਯਾਃ ਯਾਨ੍ਤਿ ਮਤ੍ ਯਾਜਿਨਃ ਅਪਿ ਮਾਮ੍ ॥੨੫॥
ਪਤ੍ਰਮ੍ ਪੁਸ਼੍ਪਮ੍ ਫਲਮ੍ ਤੋਯਮ੍ ਯਃ ਮੇ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ ।
ਤਤ੍ ਅਹਮ੍ ਭਕ੍ਤਿ-ਉਪਹਤਮ੍ ਅਸ਼੍ਨਾਮਿ ਪ੍ਰਯਤ ਆਤ੍ਮਨਃ ॥੨੬॥
ਯਤ੍ ਕਰੋਸ਼ਿ ਯਤ੍ ਅਸ਼੍ਨਾਸਿ ਯਤ੍ ਜੁਹੋਸ਼ਿ ਦਦਾਸਿ ਯਤ੍ ।
ਯਤ੍ ਤਪਸ੍ਯਸਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਤ੍ ਕੁਰੁਸ਼੍ਵ ਮਤ੍ ਅਰ੍ਪਣਮ੍ ॥੨੭॥
ਸ਼ੁਭ-ਅਸ਼ੁਭ-ਫਲੈਃ ਏਵਮ੍ ਮੋਕ੍ਸ਼੍ਯਸੇ ਕਰ੍ਮ-ਬਨ੍ਧਨੈਃ ।
ਸਂਨ੍ਯਾਸ-ਯੋਗ-ਯੁਕ੍ਤ-ਆਤ੍ਮਾ ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਮਾਮ੍ ਉਪੈਸ਼੍ਯਸਿ ॥੨੮॥
ਸਮਃ ਅਹਮ੍ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤੇਸ਼ੁ ਨ ਮੇ ਦ੍ਵੇਸ਼੍ਯਃ ਅਸ੍ਤਿ ਨ ਪ੍ਰਿਯਃ ।
ਯੇ ਭਜਨ੍ਤਿ ਤੁ ਮਾਮ੍ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਮਯਿ ਤੇ ਤੇਸ਼ੁ ਚ ਅਪਿ ਅਹਮ੍ ॥੨੯॥
ਅਪਿ ਚੇਤ੍ ਸੁ-ਦੁਃ-ਆਚਾਰਃ ਭਜਤੇ ਮਾਮ੍ ਅਨਨ੍ਯ-ਭਾਕ੍ ।
ਸਾਧੁਃ ਏਵ ਸਃ ਮਨ੍ਤਵ੍ਯਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਵ੍ਯਵਸਿਤਃ ਹਿ ਸਃ ॥੩੦॥
ਕ੍ਸ਼ਿਪ੍ਰਮ੍ ਭਵਤਿ ਧਰ੍ਮ-ਆਤ੍ਮਾ ਸ਼ਸ਼੍ਵਤ੍ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮ੍ ਨਿਗਚ੍ਛਤਿ ।
ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਪ੍ਰਤਿਜਾਨੀਹਿ ਨ ਮੇ ਭਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ ॥੩੧॥
ਮਾਮ੍ ਹਿ ਪਾਰ੍ਥ ਵ੍ਯਪਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਯੇ ਅਪਿ ਸ੍ਯੁਃ ਪਾਪ-ਯੋਨਯਃ ।
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਤਥਾ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਃ ਤੇ ਅਪਿ ਯਾਨ੍ਤਿ ਪਰਾਮ੍ ਗਤਿਮ੍ ॥੩੨॥
ਕਿਮ੍ ਪੁਨਃ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਪੁਣ੍ਯਾਃ ਭਕ੍ਤਾਃ ਰਾਜਰ੍ਸ਼ਯਃ ਤਥਾ ।
ਅਨਿਤ੍ਯਮ੍ ਅਸੁਖਮ੍ ਲੋਕਮ੍ ਇਮਮ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਭਜਸ੍ਵ ਮਾਮ੍ ॥੩੩॥
ਮਤ੍-ਮਨਾਃ ਭਵ ਮਤ੍-ਭਕ੍ਤਃ ਮਤ੍-ਯਾਜੀ ਮਾਮ੍ ਨਮਸ੍ਕੁਰੁ ।
ਮਾਮ੍ ਏਵ ਏਸ਼੍ਯਸਿ ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਏਵਮ੍ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਮਤ੍-ਪਰਾਯਣਃ ॥੩੪॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਰਾਜ-ਵਿਦ੍ਯਾ-ਰਾਜ-ਗੁਹ੍ਯ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਨਵਮਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਦਸ਼ਮਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਵਿਭੂਤਿ-ਯੋਗਃ ।
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਭੂਯਃ ਏਵ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸ਼ਣੁ ਮੇ ਪਰਮਮ੍ ਵਚਃ ।
ਯਤ੍ ਤੇ ਅਹਮ੍ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣਾਯ ਵਕ੍ਸ਼੍ਯਾਮਿ ਹਿਤ-ਕਾਮ੍ਯਯਾ ॥੧॥
ਨ ਮੇ ਵਿਦੁਃ ਸੁਰ-ਗਣਾਃ ਪ੍ਰਭਵਮ੍ ਨ ਮਹਰ੍ਸ਼ਯਃ ।
ਅਹਮ੍ ਆਦਿਃ ਹਿ ਦੇਵਾਨਾਮ੍ ਮਹਰ੍ਸ਼ੀਣਾਮ੍ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥੨॥
ਯਃ ਮਾਮ੍ ਅਜਮ੍ ਅਨਾਦਿਮ੍ ਚ ਵੇਤ੍ਤਿ ਲੋਕ-ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ।
ਅਸਮ੍ਮੂਢਃ ਸਃ ਮਰ੍ਤ੍ਯੇਸ਼ੁ ਸਰ੍ਵ-ਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥੩॥
ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਅਸਮ੍ਮੋਹਃ ਕ੍ਸ਼ਮਾ ਸਤ੍ਯਮ੍ ਦਮਃ ਸ਼ਮਃ ।
ਸੁਖਮ੍ ਦੁਃਖਮ੍ ਭਵਃ ਅਭਾਵਃ ਭਯਮ੍ ਚ ਅਭਯਮ੍ ਏਵ ਚ ॥੪॥
ਅਹਿਂਸਾ ਸਮਤਾ ਤੁਸ਼੍ਟਿਃ ਤਪਃ ਦਾਨਮ੍ ਯਸ਼ਃ ਅਯਸ਼ਃ ।
ਭਵਨ੍ਤਿ ਭਾਵਾਃ ਭੂਤਾਨਾਮ੍ ਮਤ੍ਤਃ ਏਵ ਪਥਕ੍-ਵਿਧਾਃ ॥੫॥
ਮਹਰ੍ਸ਼ਯਃ ਸਪ੍ਤ ਪੂਰ੍ਵੇ ਚਤ੍ਵਾਰਃ ਮਨਵਃ ਤਥਾ ।
ਮਤ੍ ਭਾਵਾਃ ਮਾਨਸਾਃ ਜਾਤਾਃ ਯੇਸ਼ਾਮ੍ ਲੋਕੇ ਇਮਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥੬॥
ਏਤਾਮ੍ ਵਿਭੂਤਿਮ੍ ਯੋਗਮ੍ ਚ ਮਮ ਯਃ ਵੇਤ੍ਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ।
ਸਃ ਅਵਿਕਮ੍ਪੇਨ ਯੋਗੇਨ ਯੁਜ੍ਯਤੇ ਨ ਅਤ੍ਰ ਸਂਸ਼ਯਃ ॥੭॥
ਅਹਮ੍ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਵਃ ਮਤ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਮ੍ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ।
ਇਤਿ ਮਤ੍ਵਾ ਭਜਨ੍ਤੇ ਮਾਮ੍ ਬੁਧਾਃ ਭਾਵ-ਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ ॥੮॥
ਮਤ੍ ਚਿਤ੍ਤਾਃ ਮਤ੍ ਗਤ-ਪ੍ਰਾਣਾਃ ਬੋਧਯਨ੍ਤਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ।
ਕਥਯਨ੍ਤਃ ਚ ਮਾਮ੍ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ਤੁਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਚ ਰਮਨ੍ਤਿ ਚ ॥੯॥
ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਸਤਤ-ਯੁਕ੍ਤਾਨਾਮ੍ ਭਜਤਾਮ੍ ਪ੍ਰੀਤਿ-ਪੂਰ੍ਵਕਮ੍ ।
ਦਦਾਮਿ ਬੁਦ੍ਧਿ-ਯੋਗਮ੍ ਤਮ੍ ਯੇਨ ਮਾਮ੍ ਉਪਯਾਨ੍ਤਿ ਤੇ ॥੧੦॥
ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਏਵ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਰ੍ਥਮ੍ ਅਹਮ੍ ਅਜ੍ਞਾਨਜਮ੍ ਤਮਃ ।
ਨਾਸ਼ਯਾਮਿ ਆਤ੍ਮ-ਭਾਵਸ੍ਥਃ ਜ੍ਞਾਨ-ਦੀਪੇਨ ਭਾਸ੍ਵਤਾ ॥੧੧॥
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਪਰਮ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪਰਮ੍ ਧਾਮ ਪਵਿਤ੍ਰਮ੍ ਪਰਮਮ੍ ਭਵਾਨ੍ ।
ਪੁਰੁਸ਼ਮ੍ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍ ਦਿਵ੍ਯਮ੍ ਆਦਿਦੇਵਮ੍ ਅਜਮ੍ ਵਿਭੁਮ੍ ॥੧੨॥
ਆਹੁਃ ਤ੍ਵਾਮ੍ ऋਸ਼ਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦੇਵਰ੍ਸ਼ਿਃ ਨਾਰਦਃ ਤਥਾ ।
ਅਸਿਤਃ ਦੇਵਲਃ ਵ੍ਯਾਸਃ ਸ੍ਵਯਮ੍ ਚ ਏਵ ਬ੍ਰਵੀਸ਼ਿ ਮੇ ॥੧੩॥
ਸਰ੍ਵਮ੍ ਏਤਤ੍ ऋਤਮ੍ ਮਨ੍ਯੇ ਯਤ੍ ਮਾਮ੍ ਵਦਸਿ ਕੇਸ਼ਵ ।
ਨ ਹਿ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ ਵ੍ਯਕ੍ਤਿਮ੍ ਵਿਦੁਃ ਦੇਵਾਃ ਨ ਦਾਨਵਾਃ ॥੧੪॥
ਸ੍ਵਯਮ੍ ਏਵ ਆਤ੍ਮਨਾ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਵੇਤ੍ਥ ਤ੍ਵਮ੍ ਪੁਰੁਸ਼ੋਤ੍ਤਮ ।
ਭੂਤ-ਭਾਵਨ ਭੂਤ-ਈਸ਼ ਦੇਵ-ਦੇਵ ਜਗਤ੍-ਪਤੇ ॥੧੫॥
ਵਕ੍ਤੁਮ੍ ਅਰ੍ਹਸਿ ਅਸ਼ੇਸ਼ੇਣ ਦਿਵ੍ਯਾਃ ਹਿ ਆਤ੍ਮ-ਵਿਭੂਤਯਃ ।
ਯਾਭਿਃ ਵਿਭੂਤਿਭਿਃ ਲੋਕਾਨ੍ ਇਮਾਨ੍ ਤ੍ਵਮ੍ ਵ੍ਯਾਪ੍ਯ ਤਿਸ਼੍ਠਸਿ ॥੧੬॥
ਕਥਮ੍ ਵਿਦ੍ਯਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ਯੋਗਿਨ੍ ਤ੍ਵਾਮ੍ ਸਦਾ ਪਰਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ ।
ਕੇਸ਼ੁ ਕੇਸ਼ੁ ਚ ਭਾਵੇਸ਼ੁ ਚਿਨ੍ਤ੍ਯਃ ਅਸਿ ਭਗਵਨ੍ ਮਯਾ ॥੧੭॥
ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਆਤ੍ਮਨਃ ਯੋਗਮ੍ ਵਿਭੂਤਿਮ੍ ਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਭੂਯਃ ਕਥਯ ਤਪ੍ਤਿਃ ਹਿ ਸ਼ਣ੍ਵਤਃ ਨ ਅਸ੍ਤਿ ਮੇ ਅਮਤਮ੍ ॥੧੮॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਹਨ੍ਤ ਤੇ ਕਥਯਿਸ਼੍ਯਾਮਿ ਦਿਵ੍ਯਾਃ ਹਿ ਆਤ੍ਮ-ਵਿਭੂਤਯਃ ।
ਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯਤਃ ਕੁਰੁ-ਸ਼੍ਰੇਸ਼੍ਠ ਨ ਅਸ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਃ ਵਿਸ੍ਤਰਸ੍ਯ ਮੇ ॥੧੯॥
ਅਹਮ੍ ਆਤ੍ਮਾ ਗੁਡਾਕਾ-ਈਸ਼ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤ-ਆਸ਼ਯ-ਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਅਹਮ੍ ਆਦਿਃ ਚ ਮਧ੍ਯਮ੍ ਚ ਭੂਤਾਨਾਮ੍ ਅਨ੍ਤਃ ਏਵ ਚ ॥੨੦॥
ਆਦਿਤ੍ਯਾਨਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ਵਿਸ਼੍ਣੁਃ ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼ਾਮ੍ ਰਵਿਃ ਅਂਸ਼ੁਮਾਨ੍ ।
ਮਰੀਚਿਃ ਮਰੁਤਾਮ੍ ਅਸ੍ਮਿ ਨਕ੍ਸ਼ਤ੍ਰਾਣਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ਸ਼ਸ਼ੀ ॥੨੧॥
ਵੇਦਾਨਾਮ੍ ਸਾਮਵੇਦਃ ਅਸ੍ਮਿ ਦੇਵਾਨਾਮ੍ ਅਸ੍ਮਿ ਵਾਸਵਃ ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਮ੍ ਮਨਃ ਚ ਅਸ੍ਮਿ ਭੂਤਾਨਾਮ੍ ਅਸ੍ਮਿ ਚੇਤਨਾ ॥੨੨॥
ਰੁਦ੍ਰਾਣਾਮ੍ ਸ਼ਙ੍ਕਰਃ ਚ ਅਸ੍ਮਿ ਵਿਤ੍ਤ-ਈਸ਼ਃ ਯਕ੍ਸ਼-ਰਕ੍ਸ਼ਸਾਮ੍ ।
ਵਸੂਨਾਮ੍ ਪਾਵਕਃ ਚ ਅਸ੍ਮਿ ਮੇਰੁਃ ਸ਼ਿਖਰਿਣਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ॥੨੩॥
ਪੁਰੋਧਸਾਮ੍ ਚ ਮੁਖ੍ਯਮ੍ ਮਾਮ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਪਾਰ੍ਥ ਬਹਸ੍ਪਤਿਮ੍ ।
ਸੇਨਾਨੀਨਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ਸ੍ਕਨ੍ਦਃ ਸਰਸਾਮ੍ ਅਸ੍ਮਿ ਸਾਗਰਃ ॥੨੪॥
ਮਹਰ੍ਸ਼ੀਣਾਮ੍ ਭਗੁਃ ਅਹਮ੍ ਗਿਰਾਮ੍ ਅਸ੍ਮਿ ਏਕਮ੍ ਅਕ੍ਸ਼ਰਮ੍ ।
ਯਜ੍ਞਾਨਾਮ੍ ਜਪ-ਯਜ੍ਞਃ ਅਸ੍ਮਿ ਸ੍ਥਾਵਰਾਣਾਮ੍ ਹਿਮਾਲਯਃ ॥੨੫॥
ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਃ ਸਰ੍ਵ-ਵਕ੍ਸ਼ਾਣਾਮ੍ ਦੇਵਰ੍ਸ਼ੀਣਾਮ੍ ਚ ਨਾਰਦਃ ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਮ੍ ਚਿਤ੍ਰਰਥਃ ਸਿਦ੍ਧਾਨਾਮ੍ ਕਪਿਲਃ ਮੁਨਿਃ ॥੨੬॥
ਉਚ੍ਚੈਃਸ਼੍ਰਵਸਮ੍ ਅਸ਼੍ਵਾਨਾਮ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮਾਮ੍ ਅਮਤ-ਉਦ੍ਭਵਮ੍ ।
ਐਰਾਵਤਮ੍ ਗਜੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਮ੍ ਨਰਾਣਾਮ੍ ਚ ਨਰਾਧਿਪਮ੍ ॥੨੭॥
ਆਯੁਧਾਨਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ਵਜ੍ਰਮ੍ ਧੇਨੂਨਾਮ੍ ਅਸ੍ਮਿ ਕਾਮਧੁਕ੍ ।
ਪ੍ਰਜਨਃ ਚ ਅਸ੍ਮਿ ਕਨ੍ਦਰ੍ਪਃ ਸਰ੍ਪਾਣਾਮ੍ ਅਸ੍ਮਿ ਵਾਸੁਕਿਃ ॥੨੮॥
ਅਨਨ੍ਤਃ ਚ ਅਸ੍ਮਿ ਨਾਗਾਨਾਮ੍ ਵਰੁਣਃ ਯਾਦਸਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ।
ਪਿਤਣਾਮ੍ ਅਰ੍ਯਮਾ ਚ ਅਸ੍ਮਿ ਯਮਃ ਸਂਯਮਤਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ॥੨੯॥
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਃ ਚ ਅਸ੍ਮਿ ਦੈਤ੍ਯਾਨਾਮ੍ ਕਾਲਃ ਕਲਯਤਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ।
ਮਗਾਣਾਮ੍ ਚ ਮਗੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਅਹਮ੍ ਵੈਨਤੇਯਃ ਚ ਪਕ੍ਸ਼ਿਣਾਮ੍ ॥੩੦॥
ਪਵਨਃ ਪਵਤਾਮ੍ ਅਸ੍ਮਿ ਰਾਮਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰ-ਭਤਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ।
ਝਸ਼ਾਣਾਮ੍ ਮਕਰਃ ਚ ਅਸ੍ਮਿ ਸ੍ਰੋਤਸਾਮ੍ ਅਸ੍ਮਿ ਜਾਹ੍ਨਵੀ ॥੩੧॥
ਸਰ੍ਗਾਣਾਮ੍ ਆਦਿਃ ਅਨ੍ਤਃ ਚ ਮਧ੍ਯਮ੍ ਚ ਏਵ ਅਹਮ੍ ਅਰ੍ਜੁਨ ।
ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾ ਵਿਦ੍ਯਾਨਾਮ੍ ਵਾਦਃ ਪ੍ਰਵਦਤਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ॥੩੨॥
ਅਕ੍ਸ਼ਰਾਣਾਮ੍ ਅਕਾਰਃ ਅਸ੍ਮਿ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਃ ਸਾਮਾਸਿਕਸ੍ਯ ਚ ।
ਅਹਮ੍ ਏਵ ਅਕ੍ਸ਼ਯਃ ਕਾਲਃ ਧਾਤਾ ਅਹਮ੍ ਵਿਸ਼੍ਵਤੋਮੁਖਃ ॥੩੩॥
ਮਤ੍ਯੁਃ ਸਰ੍ਵ-ਹਰਃ ਚ ਅਹਮ੍ ਉਦ੍ਭਵਃ ਚ ਭਵਿਸ਼੍ਯਤਾਮ੍ ।
ਕੀਰ੍ਤਿਃ ਸ਼੍ਰੀਃ ਵਾਕ੍ ਚ ਨਾਰੀਣਾਮ੍ ਸ੍ਮਤਿਃ ਮੇਧਾ ਧਤਿਃ ਕ੍ਸ਼ਮਾ ॥੩੪॥
ਬਹਤ੍-ਸਾਮ ਤਥਾ ਸਾਮ੍ਨਾਮ੍ ਗਾਯਤ੍ਰੀ ਛਨ੍ਦਸਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ।
ਮਾਸਾਨਾਮ੍ ਮਾਰ੍ਗਸ਼ੀਰ੍ਸ਼ਃ ਅਹਮ੍ ऋਤੂਨਾਮ੍ ਕੁਸੁਮਾਕਰਃ ॥੩੫॥
ਦ੍ਯੂਤਮ੍ ਛਲਯਤਾਮ੍ ਅਸ੍ਮਿ ਤੇਜਃ ਤੇਜਸ੍ਵਿਨਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ।
ਜਯਃ ਅਸ੍ਮਿ ਵ੍ਯਵਸਾਯਃ ਅਸ੍ਮਿ ਸਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ਸਤ੍ਤ੍ਵਵਤਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ॥੩੬॥
ਵਸ਼੍ਣੀਨਾਮ੍ ਵਾਸੁਦੇਵਃ ਅਸ੍ਮਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮ੍ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ।
ਮੁਨੀਨਾਮ੍ ਅਪਿ ਅਹਂ ਵ੍ਯਾਸਃ ਕਵੀਨਾਮ੍ ਉਸ਼ਨਾ ਕਵਿਃ ॥੩੭॥
ਦਣ੍ਡੋ ਦਮਯਤਾਮਸ੍ਮਿ ਨੀਤਿਰਸ੍ਮਿ ਜਿਗੀਸ਼ਤਾਮ੍ ।
ਮੌਨਂ ਚੈਵਾਸ੍ਮਿ ਗੁਹ੍ਯਾਨਾਂ ਜ੍ਞਾਨਂ ਜ੍ਞਾਨਵਤਾਮਹਮ੍ ॥੩੮॥
ਦਣ੍ਡਃ ਦਮਯਤਾਮ੍ ਅਸ੍ਮਿ ਨੀਤਿਃ ਅਸ੍ਮਿ ਜਿਗੀਸ਼ਤਾਮ੍ ।
ਮੌਨਮ੍ ਚ ਏਵ ਅਸ੍ਮਿ ਗੁਹ੍ਯਾਨਾਮ੍ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਜ੍ਞਾਨਵਤਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ॥੩੮॥
ਯਤ੍ ਚ ਅਪਿ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤਾਨਾਮ੍ ਬੀਜਮ੍ ਤਤ੍ ਅਹਮ੍ ਅਰ੍ਜੁਨ ।
ਨ ਤਤ੍ ਅਸ੍ਤਿ ਵਿਨਾ ਯਤ੍ ਸ੍ਯਾਤ੍ ਮਯਾ ਭੂਤਮ੍ ਚਰ-ਅਚਰਮ੍ ॥੩੯॥
ਨ ਅਨ੍ਤਃ ਅਸ੍ਤਿ ਮਮ ਦਿਵ੍ਯਾਨਾਮ੍ ਵਿਭੂਤੀਨਾਮ੍ ਪਰਨ੍ਤਪ ।
ਏਸ਼ਃ ਤੁ ਉਦ੍ਦੇਸ਼ਤਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਃ ਵਿਭੂਤੇਃ ਵਿਸ੍ਤਰਃ ਮਯਾ ॥੪੦॥
ਯਤ੍ ਯਤ੍ ਵਿਭੂਤਿਮਤ੍ ਸਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਊਰ੍ਜਿਤਮ੍ ਏਵ ਵਾ ।
ਤਤ੍ ਤਤ੍ ਅਵਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵਮ੍ ਮਮ ਤੇਜਃ ਅਂਸ਼-ਸਮ੍ਭਵਮ੍ ॥੪੧॥
ਅਥਵਾ ਬਹੁਨਾ ਏਤੇਨ ਕਿਮ੍ ਜ੍ਞਾਤੇਨ ਤਵ ਅਰ੍ਜੁਨ ।
ਵਿਸ਼੍ਟਭ੍ਯ ਅਹਮ੍ ਇਦਮ੍ ਕਤ੍ਸ੍ਨਮ੍ ਏਕ-ਅਂਸ਼ੇਨ ਸ੍ਥਿਤਃ ਜਗਤ੍ ॥੪੨॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਵਿਭੂਤਿ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਦਸ਼ਮਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਏਕਾਦਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਵਿਸ਼੍ਵ-ਰੂਪ-ਦਰ੍ਸ਼ਨ-ਯੋਗਃ ।
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਮਤ੍ ਅਨੁਗ੍ਰਹਾਯ ਪਰਮਮ੍ ਗੁਹ੍ਯਮ੍ ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮ-ਸਂਜ੍ਞਿਤਮ੍ ।
ਯਤ੍ ਤ੍ਵਯਾ ਉਕ੍ਤਮ੍ ਵਚਃ ਤੇਨ ਮੋਹਃ ਅਯਮ੍ ਵਿਗਤਃ ਮਮ ॥੧॥
ਭਵ ਅਪਿ ਅਯੌ ਹਿ ਭੂਤਾਨਾਮ੍ ਸ਼੍ਰੁਤੌ ਵਿਸ੍ਤਰਸ਼ਃ ਮਯਾ ।
ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਕਮਲ-ਪਤ੍ਰ-ਅਕ੍ਸ਼ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਮ੍ ਅਪਿ ਚ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ॥੨॥
ਏਵਮ੍ ਏਤਤ੍ ਯਥਾ ਆਤ੍ਥ ਤ੍ਵਮ੍ ਆਤ੍ਮਾਨਂ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰ ।
ਦ੍ਰਸ਼੍ਟੁਮ੍ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਤੇ ਰੂਪਮ੍ ਐਸ਼੍ਵਰਮ੍ ਪੁਰੁਸ਼ੋਤ੍ਤਮ ॥੩॥
ਮਨ੍ਯਸੇ ਯਦਿ ਤਤ੍ ਸ਼ਕ੍ਯਮ੍ ਮਯਾ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟੁਮ੍ ਇਤਿ ਪ੍ਰਭੋ ।
ਯੋਗੇਸ਼੍ਵਰ ਤਤਃ ਮੇ ਤ੍ਵਮ੍ ਦਰ੍ਸ਼ਯ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ॥੪॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਪਸ਼੍ਯ ਮੇ ਪਾਰ੍ਥ ਰੂਪਾਣਿ ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਅਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ।
ਨਾਨਾ-ਵਿਧਾਨਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਨਾਨਾ-ਵਰ੍ਣ-ਆਕਤੀਨਿ ਚ ॥੫॥
ਪਸ਼੍ਯ ਆਦਿਤ੍ਯਾਨ੍ ਵਸੂਨ੍ ਰੁਦ੍ਰਾਨ੍ ਅਸ਼੍ਵਿਨੌ ਮਰੁਤਾਃ ਤਥਾ ।
ਬਹੂਨਿ ਅਦਸ਼੍ਟ-ਪੂਰ੍ਵਾਣਿ ਪਸ਼੍ਯ ਆਸ਼੍ਚਰ੍ਯਾਣਿ ਭਾਰਤ ॥੬॥
ਇਹ ਏਕਸ੍ਥਮ੍ ਜਗਤ੍ ਕਤ੍ਸ੍ਨਮ੍ ਪਸ਼੍ਯ ਅਦ੍ਯ ਸਚਰ-ਅਚਰਮ੍ ।
ਮਮ ਦੇਹੇ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ ਯਤ੍ ਚ ਅਨ੍ਯਤ੍ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟੁਮ੍ ਇਚ੍ਛਸਿ ॥੭॥
ਨ ਤੁ ਮਾਮ੍ ਸ਼ਕ੍ਯਸੇ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟੁਮ੍ ਅਨੇਨ ਏਵ ਸ੍ਵ-ਚਕ੍ਸ਼ੁਸ਼ਾ ।
ਦਿਵ੍ਯਮ੍ ਦਦਾਮਿ ਤੇ ਚਕ੍ਸ਼ੁਃ ਪਸ਼੍ਯ ਮੇ ਯੋਗਮ੍ ਐਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥੮॥
ਸਞ੍ਜਯਃ ਉਵਾਚ ।
ਏਵਮ੍ ਉਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤਃ ਰਾਜਨ੍ ਮਹਾ-ਯੋਗ-ਈਸ਼੍ਵਰਃ ਹਰਿਃ ।
ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਪਾਰ੍ਥਾਯ ਪਰਮਮ੍ ਰੂਪਮ੍ ਐਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥੯॥
ਅਨੇਕ-ਵਕ੍ਤ੍ਰ-ਨਯਨਮ੍ ਅਨੇਕ-ਅਦ੍ਭੁਤ-ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ।
ਅਨੇਕ-ਦਿਵ੍ਯ-ਆਭਰਣਮ੍ ਦਿਵ੍ਯ-ਅਨੇਕ-ਉਦ੍ਯਤ-ਆਯੁਧਮ੍ ॥੧੦॥
ਦਿਵ੍ਯ-ਮਾਲ੍ਯ-ਅਮ੍ਬਰ-ਧਰਮ੍ ਦਿਵ੍ਯ-ਗਨ੍ਧ-ਅਨੁਲੇਪਨਮ੍ ।
ਸਰ੍ਵ-ਆਸ਼੍ਚਰ੍ਯਮਯਮ੍ ਦੇਵਮ੍ ਅਨਨ੍ਤਮ੍ ਵਿਸ਼੍ਵਤੋਮੁਖਮ੍ ॥੧੧॥
ਦਿਵਿ ਸੂਰ੍ਯ-ਸਹਸ੍ਰਸ੍ਯ ਭਵੇਤ੍ ਯੁਗਪਤ੍ ਉਤ੍ਥਿਤਾ ।
ਯਦਿ ਭਾਃ ਸਦਸ਼ੀ ਸਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ ਭਾਸਃ ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥੧੨॥
ਤਤ੍ਰ ਏਕਸ੍ਥਮ੍ ਜਗਤ੍ ਕਤ੍ਸ੍ਨਮ੍ ਪ੍ਰਵਿਭਕ੍ਤਮ੍ ਅਨੇਕਧਾ ।
ਅਪਸ਼੍ਯਤ੍ ਦੇਵ-ਦੇਵਸ੍ਯ ਸ਼ਰੀਰੇ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ਤਦਾ ॥੧੩॥
ਤਤਃ ਸ ਵਿਸ੍ਮਯਾਵਿਸ਼੍ਟੋ ਹਸ਼੍ਟਰੋਮਾ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ।
ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਸ਼ਿਰਸਾ ਦੇਵਂ ਕਤਾਞ੍ਜਲਿਰਭਾਸ਼ਤ ॥੧੪॥
ਤਤਃ ਸਃ ਵਿਸ੍ਮਯ-ਆਵਿਸ਼੍ਟਃ ਹਸ਼੍ਟ-ਰੋਮਾ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ।
ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਸ਼ਿਰਸਾ ਦੇਵਮ੍ ਕਤ-ਅਞ੍ਜਲਿਃ ਅਭਾਸ਼ਤ ॥੧੪॥
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਦੇਵਾਨ੍ ਤਵ ਦੇਵ ਦੇਹੇ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ ਤਥਾ ਭੂਤ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼-ਸਙ੍ਘਾਨ੍ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣਮ੍ ਈਸ਼ਮ੍ ਕਮਲਆਸਨਸ੍ਥਂ ऋਸ਼ੀਨ੍ ਚ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ ਉਰਗਾਨ੍ ਚ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍॥੧੫॥
ਅਨੇਕ-ਬਾਹੁ-ਉਦਰ-ਵਕ੍ਤ੍ਰ-ਨੇਤ੍ਰਮ੍ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵਾਮ੍ ਸਰ੍ਵਤਃ ਅਨਨ੍ਤ-ਰੂਪਮ੍ ।
ਨ ਅਨ੍ਤਮ੍ ਨ ਮਧ੍ਯਂ ਨ ਪੁਨਃ ਤਵ ਆਦਿਮ੍ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਸ਼੍ਵੇਸ਼੍ਵਰ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪ॥੧੬॥
ਕਿਰੀਟਿਨਮ੍ ਗਦਿਨਮ੍ ਚਕ੍ਰਿਣਮ੍ ਚ ਤੇਜੋ-ਰਾਸ਼ਿਮ੍ ਸਰ੍ਵਤਃ ਦੀਪ੍ਤਿਮਨ੍ਤਮ੍ ।
ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਦੁਰ੍ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼੍ਯਮ੍ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ ਦੀਪ੍ਤਅਨਲਅਰ੍ਕ ਦ੍ਯੁਤਿਮ੍ਅਪ੍ਰਮੇਯਮ੍॥੧੭॥
ਤ੍ਵਮ੍ ਅਕ੍ਸ਼ਰਮ੍ ਪਰਮਮ੍ ਵੇਦਿਤਵ੍ਯਮ੍ ਤ੍ਵਮ੍ ਅਸ੍ਯ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਪਰਮ੍ ਨਿਧਾਨਮ੍ ।
ਤ੍ਵਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤ-ਧਰ੍ਮ-ਗੋਪ੍ਤਾ ਸਨਾਤਨਃ ਤ੍ਵਮ੍ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਮਤਃ ਮੇ ॥੧੮॥
ਅਨਾਦਿ-ਮਧ੍ਯ-ਅਨ੍ਤਮ੍ ਅਨਨ੍ਤ-ਵੀਰ੍ਯਮ੍ ਅਨਨ੍ਤ-ਬਾਹੁਮ੍ ਸ਼ਸ਼ਿ-ਸੂਰ੍ਯ-ਨੇਤ੍ਰਮ੍ ।
ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵਾਮ੍ ਦੀਪ੍ਤਹੁਤਾਸ਼ਵਕ੍ਤ੍ਰਮ੍ ਸ੍ਵਤੇਜਸਾ ਵਿਸ਼੍ਵਮ੍ ਇਦਮ੍ ਤਪਨ੍ਤਮ੍ ॥੧੯॥
ਦ੍ਯਾਵਾ-ਪਥਿਵ੍ਯੋਃ ਇਦਮ੍ ਅਨ੍ਤਰਮ੍ ਹਿ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਮ੍ ਤ੍ਵਯਾ ਏਕੇਨ ਦਿਸ਼ਃ ਚ ਸਰ੍ਵਾਃ ।
ਦਸ਼੍ਟ੍ਵਾਅਦ੍ਭੁਤਮ੍ ਰੂਪਮੁਗ੍ਰਂ ਤਵ ਇਦਮ੍ ਲੋਕ-ਤ੍ਰਯਮ੍ ਪ੍ਰਵ੍ਯਥਿਤਮ੍ ਮਹਾਤ੍ਮਨ੍॥੨੦॥
ਅਮੀ ਹਿ ਤ੍ਵਾਮ੍ ਸੁਰ-ਸਙ੍ਘਾਃ ਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿਤ੍ ਭੀਤਾਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਯਃ ਗਣਨ੍ਤਿ ।
ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਇਤਿ ਉਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਰ੍ਸ਼ਿ-ਸਿਦ੍ਧ-ਸਙ੍ਘਾਃਸ੍ਤੁਵਨ੍ਤਿ ਤ੍ਵਾਮ੍ ਸ੍ਤੁਤਿਭਿਃਪੁਸ਼੍ਕਲਾਭਿਃ॥੨੧॥
ਰੁਦ੍ਰ-ਆਦਿਤ੍ਯਾਃ ਵਸਵਃ ਯੇ ਚ ਸਾਧ੍ਯਾਃ ਵਿਸ਼੍ਵੇ ਅਸ਼੍ਵਿਨੌ ਮਰੁਤਃ ਚ ਉਸ਼੍ਮਪਾਃ ਚ ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵ-ਯਕ੍ਸ਼-ਅਸੁਰ-ਸਿਦ੍ਧ-ਸਙ੍ਘਾਃ ਵੀਕ੍ਸ਼ਨ੍ਤੇ ਤ੍ਵਾਮ੍ ਵਿਸ੍ਮਿਤਾਃ ਚ ਏਵ ਸਰ੍ਵੇ॥੨੨॥
ਰੂਪਮ੍ ਮਹਤ੍ ਤੇ ਬਹੁ-ਵਕ੍ਤ੍ਰ-ਨੇਤ੍ਰਮ੍ ਮਹਾ-ਬਾਹੋ ਬਹੁ-ਬਾਹੁ-ਊਰੁ-ਪਾਦਮ੍ ।
ਬਹੁ-ਉਦਰਮ੍ ਬਹੁ-ਦਂਸ਼੍ਟ੍ਰਾ-ਕਰਾਲਮ੍ ਦਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ਲੋਕਾਃ ਪ੍ਰਵ੍ਯਥਿਤਾਃ ਤਥਾ ਅਹਮ੍॥੨੩॥
ਨਭਃ-ਸ੍ਪਸ਼ਮ੍ ਦੀਪ੍ਤਮ੍ ਅਨੇਕ-ਵਰ੍ਣਮ੍ ਵ੍ਯਾਤ੍ਤ-ਆਨਨਮ੍ ਦੀਪ੍ਤ-ਵਿਸ਼ਾਲ-ਨੇਤ੍ਰਮ੍ ।
ਦਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ਹਿ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਵ੍ਯਥਿਤ-ਅਨ੍ਤਰ-ਆਤ੍ਮਾ ਧਤਿਮ੍ ਨ ਵਿਨ੍ਦਾਮਿ ਸ਼ਮਮ੍ ਚ ਵਿਸ਼੍ਣੋ॥੨੪॥
ਦਂਸ਼੍ਟ੍ਰਾ-ਕਰਾਲਾਨਿ ਚ ਤੇ ਮੁਖਾਨਿ ਦਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ਏਵ ਕਾਲ-ਅਨਲ-ਸਨ੍ਨਿਭਾਨਿ ।
ਦਿਸ਼ਃ ਨ ਜਾਨੇ ਨ ਲਭੇ ਚ ਸ਼ਰ੍ਮ ਪ੍ਰਸੀਦ ਦੇਵੇਸ਼ ਜਗਤ੍-ਨਿਵਾਸ ॥੨੫॥
ਅਮੀ ਚ ਤ੍ਵਾਮ੍ ਧਤਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਹ ਏਵ ਅਵਨਿਪਾਲ-ਸਙ੍ਘੈਃ ।
ਭੀਸ਼੍ਮਃ ਦ੍ਰੋਣਃ ਸੂਤ-ਪੁਤ੍ਰਃ ਤਥਾ ਅਸੌ ਸਹ ਅਸ੍ਮਦੀਯੈਃ ਅਪਿ ਯੋਧ-ਮੁਖ੍ਯੈਃ॥੨੬॥
ਵਕ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਤੇ ਤ੍ਵਰਮਾਣਾਃ ਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਦਂਸ਼੍ਟ੍ਰਾ-ਕਰਾਲਾਨਿ ਭਯਾਨਕਾਨਿ ।
ਕੇਚਿਤ੍ ਵਿਲਗ੍ਨਾਃ ਦਸ਼ਨ-ਅਨ੍ਤਰੇਸ਼ੁ ਸਨ੍ਦਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਚੂਰ੍ਣਿਤੈਃ ਉਤ੍ਤਮ-ਅਙ੍ਗੈਃ ॥੨੭॥
ਯਥਾ ਨਦੀਨਾਮ੍ ਬਹਵਃ ਅਮ੍ਬੁ-ਵੇਗਾਃ ਸਮੁਦ੍ਰਮ੍ ਏਵ ਅਭਿਮੁਖਾਃ ਦ੍ਰਵਨ੍ਤਿ ।
ਤਥਾ ਤਵ ਅਮੀ ਨਰ-ਲੋਕ-ਵੀਰਾਃ ਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਵਕ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਅਭਿਵਿਜ੍ਵਲਨ੍ਤਿ ॥੨੮॥
ਯਥਾ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਮ੍ ਜ੍ਵਲਨਮ੍ ਪਤਙ੍ਗਾਃ ਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਨਾਸ਼ਾਯ ਸਮਦ੍ਧ-ਵੇਗਾਃ ।
ਤਥਾ ਏਵ ਨਾਸ਼ਾਯ ਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਲੋਕਾਃ ਤਵ ਅਪਿ ਵਕ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸਮਦ੍ਧ-ਵੇਗਾਃ॥੨੯॥
ਲੇਲਿਹ੍ਯਸੇ ਗ੍ਰਸਮਾਨਃ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ ਲੋਕਾਨ੍ ਸਮਗ੍ਰਾਨ੍ ਵਦਨੈਃ ਜ੍ਵਲਦ੍ਭਿਃ ।
ਤੇਜੋਭਿਃ ਆਪੂਰ੍ਯ ਜਗਤ੍ ਸਮਗ੍ਰਮ੍ ਭਾਸਃ ਤਵ ਉਗ੍ਰਾਃ ਪ੍ਰਤਪਨ੍ਤਿ ਵਿਸ਼੍ਣੋ ॥੩੦॥
ਆਖ੍ਯਾਹਿ ਮੇ ਕੋ ਭਵਾਨੁਗ੍ਰਰੂਪੋ ਨਮਃ ਅਸ੍ਤੁ ਤੇ ਦੇਵਵਰ ਪ੍ਰਸੀਦ ।
ਵਿਜ੍ਞਾਤੁਮ੍ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਭਵਨ੍ਤਮ੍ ਆਦ੍ਯਮ੍ ਨ ਹਿ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮਿ ਤਵ ਪ੍ਰਵਤ੍ਤਿਮ੍ ॥੩੧॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਕਾਲਃ ਅਸ੍ਮਿ ਲੋਕ-ਕ੍ਸ਼ਯ-ਕਤ੍ ਪ੍ਰਵਦ੍ਧਃ ਲੋਕਾਨ੍ ਸਮਾਹਰ੍ਤੁਮ੍ ਇਹ ਪ੍ਰਵਤ੍ਤਃ ।
ऋਤੇऽਪਿ ਤ੍ਵਾਂ ਨ ਭਵਿਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਯੇ ਅਵਸ੍ਥਿਤਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਨੀਕੇਸ਼ੁ ਯੋਧਾਃ॥੩੨॥
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਤ੍ਵਮ੍ ਉਤ੍ਤਿਸ਼੍ਠ ਯਸ਼ਃ ਲਭਸ੍ਵ ਜਿਤ੍ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼੍ਵ ਰਾਜ੍ਯਮ੍ ਸਮਦ੍ਧਮ੍ ।
ਮਯਾ ਏਵ ਏਤੇ ਨਿਹਤਾਃ ਪੂਰ੍ਵਮ੍ ਏਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤ-ਮਾਤ੍ਰਮ੍ ਭਵ ਸਵ੍ਯ-ਸਾਚਿਨ੍ ॥੩੩॥
ਦ੍ਰੋਣਮ੍ ਚ ਭੀਸ਼੍ਮਮ੍ ਚ ਜਯਦ੍ਰਥਮ੍ ਚ ਕਰ੍ਣਮ੍ ਤਥਾ ਅਨ੍ਯਾਨ੍ ਅਪਿ ਯੋਧ-ਵੀਰਾਨ੍ ।
ਮਯਾ ਹਤਾਂਸ੍ਤ੍ਵਂ ਜਹਿ ਮਾ ਵ੍ਯਥਿਸ਼੍ਠਾਃ ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਜੇਤਾਅਸਿ ਰਣੇ ਸਪਤ੍ਨਾਨ੍॥੩੪॥
ਸਞ੍ਜਯਃ ਉਵਾਚ ।
ਏਤਤ੍ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚਨਮ੍ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ਕਤ-ਅਞ੍ਜਲਿਃ ਵੇਪਮਾਨਃ ਕਿਰੀਟੀ ।
ਨਮਸ੍ਕਤ੍ਵਾ ਭੂਯਃ ਏਵ ਆਹ ਕਸ਼੍ਣਮ੍ ਸਗਦ੍ਗਦਮ੍ ਭੀਤ-ਭੀਤਃ ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ॥੩੫॥
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਸ੍ਥਾਨੇ ਹਸ਼ੀਕੇਸ਼ ਤਵ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤ੍ਯਾ ਜਗਤ੍ ਪ੍ਰਹਸ਼੍ਯਤਿ ਅਨੁਰਜ੍ਯਤੇ ਚ ।
ਰਕ੍ਸ਼ਾਂਸਿ ਭੀਤਾਨਿ ਦਿਸ਼ਃ ਦ੍ਰਵਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਨਮਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਚ ਸਿਦ੍ਧ-ਸਙ੍ਘਾਃ ॥੩੬॥
ਕਸ੍ਮਾਤ੍ ਚ ਤੇ ਨ ਨਮੇਰਨ੍ ਮਹਾਤ੍ਮਨ੍ ਗਰੀਯਸੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਅਪਿ ਆਦਿ-ਕਰ੍ਤ੍ਰੇ ।
ਅਨਨ੍ਤ ਦੇਵੇਸ਼ ਜਗਤ੍ ਨਿਵਾਸ ਤ੍ਵਮਕ੍ਸ਼ਰਂ ਸਤ੍ ਅਸਤ੍ ਤਤ੍ ਪਰਂ ਯਤ੍ ॥੩੭॥
ਤ੍ਵਮ੍ ਆਦਿਦੇਵਃ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਪੁਰਾਣਃ ਤ੍ਵਮ੍ ਅਸ੍ਯ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਪਰਮ੍ ਨਿਧਾਨਮ੍ ।
ਵੇਤ੍ਤਾ ਅਸਿ ਵੇਦ੍ਯਂ ਚ ਪਰਮ੍ ਚ ਧਾਮ ਤ੍ਵਯਾ ਤਤਂ ਵਿਸ਼੍ਵਮ੍ਅਨਨ੍ਤ-ਰੂਪ ॥੩੮॥
ਵਾਯੁਃ ਯਮਃ ਅਗ੍ਨਿਃ ਵਰੁਣਃ ਸ਼ਸ਼ਾਙ੍ਕਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ਤ੍ਵਮ੍ ਪ੍ਰਪਿਤਾਮਹਃ ਚ ।
ਨਮਃ ਨਮਃਤੇਅਸ੍ਤੁ ਸਹਸ੍ਰ-ਕਤ੍ਵਃ ਪੁਨਃਚ ਭੂਯਃਅਪਿ ਨਮਃ ਨਮਃ ਤੇ ॥੩੯॥
ਨਮਃ ਪੁਰਸ੍ਤਾਤ੍ ਅਥ ਪਸ਼੍ਠਤਃ ਤੇ ਨਮਃ ਅਸ੍ਤੁ ਤੇ ਸਰ੍ਵਤਃ ਏਵ ਸਰ੍ਵ ।
ਅਨਨ੍ਤ-ਵੀਰ੍ਯ-ਅਮਿਤ-ਵਿਕ੍ਰਮਃ ਤ੍ਵਮ੍ ਸਰ੍ਵਮ੍ ਸਮਾਪ੍ਨੋਸ਼ਿ ਤਤਃਅਸਿ ਸਰ੍ਵਃ ॥੪੦॥
ਸਖਾ ਇਤਿ ਮਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਸਭਮ੍ ਯਤ੍ ਉਕ੍ਤਮ੍ ਹੇ ਕਸ਼੍ਣ ਹੇ ਯਾਦਵ ਹੇ ਸਖਾ ਇਤਿ ।
ਅਜਾਨਤਾ ਮਹਿਮਾਨਮ੍ ਤਵ ਇਦਮ੍ ਮਯਾ ਪ੍ਰਮਾਦਾਤ੍ ਪ੍ਰਣਯੇਨ ਵਾ ਅਪਿ ॥੪੧॥
ਯਤ੍ ਚ ਅਵਹਾਸਾਰ੍ਥਮ੍ ਅਸਤ੍ ਕਤਃ ਅਸਿ ਵਿਹਾਰ-ਸ਼ਯ੍ਯਾ-ਆਸਨ-ਭੋਜਨੇਸ਼ੁ ।
ਏਕਃਅਥਵਾਅਪਿਅਚ੍ਯੁਤ ਤਤ੍ਸਮਕ੍ਸ਼ਮ੍ ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼ਾਮਯੇ ਤ੍ਵਾਮ੍ਅਹਮ੍ ਅਪ੍ਰਮੇਯਮ੍ ॥੪੨॥
ਪਿਤਾ ਅਸਿ ਲੋਕਸ੍ਯ ਚਰ-ਅਚਰਸ੍ਯ ਤ੍ਵਮ੍ ਅਸ੍ਯ ਪੂਜ੍ਯਃ ਚ ਗੁਰੁਃ ਗਰੀਯਾਨ੍ ।
ਨ ਤ੍ਵਤ੍ਸਮਃਅਸ੍ਤਿਅਭ੍ਯਧਿਕਃ ਕੁਤਃਅਨ੍ਯਃ ਲੋਕ-ਤ੍ਰਯੇਅਪਿਅਪ੍ਰਤਿਮ-ਪ੍ਰਭਾਵ॥੪੩॥
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਪ੍ਰਣਿਧਾਯ ਕਾਯਮ੍ ਪ੍ਰਸਾਦਯੇ ਤ੍ਵਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ਈਸ਼ਮ੍ ਈਡ੍ਯਮ੍ ।
ਪਿਤਾਇਵ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਖਾ ਇਵ ਸਖ੍ਯੁਃ ਪ੍ਰਿਯਃ ਪ੍ਰਿਯਾਯਾਃਅਰ੍ਹਸਿ ਦੇਵ ਸੋਢੁਮ੍॥੪੪॥
ਅਦਸ਼੍ਟ-ਪੂਰ੍ਵਮ੍ ਹਸ਼ਿਤਃ ਅਸ੍ਮਿ ਦਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ਭਯੇਨ ਚ ਪ੍ਰਵ੍ਯਥਿਤਮ੍ ਮਨਃ ਮੇ ।
ਤਤ੍ ਏਵ ਮੇ ਦਰ੍ਸ਼ਯ ਦੇਵ ਰੂਪਮ੍ ਪ੍ਰਸੀਦ ਦੇਵੇਸ਼ ਜਗਤ੍-ਨਿਵਾਸ ॥੪੫॥
ਕਿਰੀਟਿਨਮ੍ ਗਦਿਨਮ੍ ਚਕ੍ਰ-ਹਸ੍ਤਮ੍ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਾਮ੍ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟੁਮ੍ਅਹਮ੍ ਤਥਾ ਏਵ ।
ਤੇਨ ਏਵ ਰੂਪੇਣ ਚਤੁਃ-ਭੁਜੇਨ ਸਹਸ੍ਰ-ਬਾਹੋ ਭਵ ਵਿਸ਼੍ਵ-ਮੂਰ੍ਤੇ ॥੪੬॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਮਯਾ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨੇਨ ਤਵ ਅਰ੍ਜੁਨ ਇਦਮ੍ ਰੂਪਮ੍ ਪਰਮ੍ ਦਰ੍ਸ਼ਿਤਮ੍ ਆਤ੍ਮ-ਯੋਗਾਤ੍ ।
ਤੇਜੋਮਯਮ੍ ਵਿਸ਼੍ਵਮ੍ਅਨਨ੍ਤਮ੍ ਆਦ੍ਯਮ੍ ਯਤ੍ ਮੇ ਤ੍ਵਤ੍ ਅਨ੍ਯੇਨ ਨ ਦਸ਼੍ਟ-ਪੂਰ੍ਵਮ੍॥੪੭॥
ਨ ਵੇਦ-ਯਜ੍ਞ-ਅਧ੍ਯਯਨੈਃ ਨ ਦਾਨੈਃ ਨ ਚ ਕ੍ਰਿਯਾਭਿਃ ਨ ਤਪੋਭਿਃ ਉਗ੍ਰੈਃ ।
ਏਵਮ੍ ਰੂਪਃ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਅਹਮ੍ ਨ-ਲੋਕੇ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟੁਮ੍ ਤ੍ਵਤ੍ ਅਨ੍ਯੇਨ ਕੁਰੁ-ਪ੍ਰਵੀਰ ॥੪੮॥
ਮਾ ਤੇ ਵ੍ਯਥਾ ਮਾ ਚ ਵਿਮੂਢ-ਭਾਵਃ ਦਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ਰੂਪਮ੍ ਘੋਰਮ੍ ਈਦਕ੍ ਮਮ ਇਦਮ੍ ।
ਵ੍ਯਪੇਤ-ਭੀਃ ਪ੍ਰੀਤ-ਮਨਾਃ ਪੁਨਃ ਤ੍ਵਮ੍ ਤਤ੍ ਏਵ ਮੇ ਰੂਪਮ੍ ਇਦਮ੍ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯ ॥੪੯॥
ਸਞ੍ਜਯਃ ਉਵਾਚ ।
ਇਤਿ ਅਰ੍ਜੁਨਮ੍ ਵਾਸੁਦੇਵਃ ਤਥਾ ਉਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਕਮ੍ ਰੂਪਮ੍ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਭੂਯਃ ।
ਆਸ਼੍ਵਾਸਯਾਮਾਸ ਚ ਭੀਤਮ੍ ਏਨਮ੍ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪੁਨਃ ਸੌਮ੍ਯ-ਵਪੁਃ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ॥੫੦॥
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਦਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ਇਦਮ੍ ਮਾਨੁਸ਼ਮ੍ ਰੂਪਮ੍ ਤਵ ਸੌਮ੍ਯਮ੍ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਇਦਾਨੀਮ੍ ਅਸ੍ਮਿ ਸਂਵਤ੍ਤਃ ਸਚੇਤਾਃ ਪ੍ਰਕਤਿਮ੍ ਗਤਃ ॥੫੧॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਸੁਦੁਰ੍ਦਰ੍ਸ਼ਮ੍ ਇਦਮ੍ ਰੂਪਮ੍ ਦਸ਼੍ਟਵਾਨ੍ ਅਸਿ ਯਤ੍ ਮਮ ।
ਦੇਵਾਃ ਅਪਿ ਅਸ੍ਯ ਰੂਪਸ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ਦਰ੍ਸ਼ਨ-ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਿਣਃ ॥੫੨॥
ਨ ਅਹਮ੍ ਵੇਦੈਃ ਨ ਤਪਸਾ ਨ ਦਾਨੇਨ ਨ ਚ ਇਜ੍ਯਯਾ ।
ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਏਵਮ੍-ਵਿਧਃ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟੁਮ੍ ਦਸ਼੍ਟਵਾਨ੍ ਅਸਿ ਮਾਮ੍ ਯਥਾ ॥੫੩॥
ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਤੁ ਅਨਨ੍ਯਯਾ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਅਹਮ੍ ਏਵਮ੍-ਵਿਧਃ ਅਰ੍ਜੁਨ ।
ਜ੍ਞਾਤੁਮ੍ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟੁਮ੍ ਚ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਵੇਸ਼੍ਟੁਮ੍ ਚ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥੫੪॥
ਮਤ੍-ਕਰ੍ਮ-ਕਤ੍ ਮਤ੍-ਪਰਮਃ ਮਤ੍-ਭਕ੍ਤਃ ਸਙ੍ਗ-ਵਰ੍ਜਿਤਃ ।
ਨਿਰ੍ਵੈਰਃ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤੇਸ਼ੁ ਯਃ ਸਃ ਮਾਮ੍ ਏਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥੫੫॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਵਿਸ਼੍ਵ-ਰੂਪ-ਦਰ੍ਸ਼ਨ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਏਕਾਦਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਭਕ੍ਤਿ-ਯੋਗਃ ।
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਏਵਮ੍ ਸਤਤ-ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਯੇ ਭਕ੍ਤਾਃ ਤ੍ਵਾਮ੍ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਤੇ ।
ਯੇ ਚ ਅਪਿ ਅਕ੍ਸ਼ਰਮ੍ ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਮ੍ ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਕੇ ਯੋਗ-ਵਿਤ੍ਤਮਾਃ ॥੧੨-੧॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਮਯਿ ਆਵੇਸ਼੍ਯ ਮਨਃ ਯੇ ਮਾਮ੍ ਨਿਤ੍ਯ-ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਉਪਾਸਤੇ ।
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਪਰਯਾ ਉਪੇਤਾਃ ਤੇ ਮੇ ਯੁਕ੍ਤਤਮਾਃ ਮਤਾਃ ॥੧੨-੨॥
ਯੇ ਤੁ ਅਕ੍ਸ਼ਰਮ੍ ਅਨਿਰ੍ਦੇਸ਼੍ਯਮ੍ ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਮ੍ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਤੇ ।
ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਗਮ੍ ਅਚਿਨ੍ਤ੍ਯਮ੍ ਚ ਕੂਟਸ੍ਥਮ੍ ਅਚਲਮ੍ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥੧੨-੩॥
ਸਨ੍ਨਿਯਮ੍ਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਗ੍ਰਾਮਮ੍ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸਮ-ਬੁਦ੍ਧਯਃ ।
ਤੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਮਾਮ੍ ਏਵ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤ-ਹਿਤੇ ਰਤਾਃ ॥੧੨-੪॥
ਕ੍ਲੇਸ਼ਃ ਅਧਿਕਤਰਃ ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਅਵ੍ਯਕ੍ਤ-ਆਸਕ੍ਤ-ਚੇਤਸਾਮ੍ ॥
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਾ ਹਿ ਗਤਿਃ ਦੁਃਖਮ੍ ਦੇਹਵਦ੍ਭਿਃ ਅਵਾਪ੍ਯਤੇ ॥੧੨-੫॥
ਯੇ ਤੁ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਮਯਿ ਸਂਨ੍ਯਸ੍ਯ ਮਤ੍-ਪਰਾਃ ।
ਅਨਨ੍ਯੇਨ ਏਵ ਯੋਗੇਨ ਮਾਮ੍ ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਤਃ ਉਪਾਸਤੇ ॥੧੨-੬॥
ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਅਹਮ੍ ਸਮੁਦ੍ਧਰ੍ਤਾ ਮਤ੍ਯੁ-ਸਂਸਾਰ-ਸਾਗਰਾਤ੍ ।
ਭਵਾਮਿ ਨ ਚਿਰਾਤ੍ ਪਾਰ੍ਥ ਮਯਿ ਆਵੇਸ਼ਿਤ-ਚੇਤਸਾਮ੍ ॥੧੨-੭॥
ਮਯਿ ਏਵ ਮਨਃ ਆਧਤ੍ਸ੍ਵ ਮਯਿ ਬੁਦ੍ਧਿਮ੍ ਨਿਵੇਸ਼ਯ ।
ਨਿਵਸਿਸ਼੍ਯਸਿ ਮਯਿ ਏਵ ਅਤਃ ਊਰ੍ਧ੍ਵਮ੍ ਨ ਸਂਸ਼ਯਃ ॥੧੨-੮॥
ਅਥ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ ਸਮਾਧਾਤੁਮ੍ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੋਸ਼ਿ ਮਯਿ ਸ੍ਥਿਰਮ੍ ।
ਅਭ੍ਯਾਸ-ਯੋਗੇਨ ਤਤਃ ਮਾਮ੍ ਇਚ੍ਛ ਆਪ੍ਤੁਮ੍ ਧਨਞ੍ਜਯ ॥੧੨-੯॥
ਅਭ੍ਯਾਸੇ ਅਪਿ ਅਸਮਰ੍ਥਃ ਅਸਿ ਮਤ੍-ਕਰ੍ਮ-ਪਰਮਃ ਭਵ ।
ਮਤ੍-ਅਰ੍ਥਮ੍ ਅਪਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ ਸਿਦ੍ਧਿਮ੍ ਅਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥੧੨-੧੦॥
ਅਥ ਏਤਤ੍ ਅਪਿ ਅਸ਼ਕ੍ਤਃ ਅਸਿ ਕਰ੍ਤੁਮ੍ ਮਤ੍-ਯੋਗਮ੍ ਆਸ਼੍ਰਿਤਃ ।
ਸਰ੍ਵ-ਕਰ੍ਮ-ਫਲ-ਤ੍ਯਾਗਮ੍ ਤਤਃ ਕੁਰੁ ਯਤ-ਆਤ੍ਮਵਾਨ੍ ॥੧੨-੧੧॥
ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਹਿ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਅਭ੍ਯਾਸਾਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ ਧ੍ਯਾਨਮ੍ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਯਤੇ ।
ਧ੍ਯਾਨਾਤ੍ ਕਰ੍ਮ-ਫਲ-ਤ੍ਯਾਗਃ ਤ੍ਯਾਗਾਤ੍ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਃ ਅਨਨ੍ਤਰਮ੍ ॥੧੨-੧੨॥
ਅਦ੍ਵੇਸ਼੍ਟਾ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤਾਨਾਂ ਮੈਤ੍ਰਃ ਕਰੁਣਃ ਏਵ ਚ ।
ਨਿਰ੍ਮਮਃ ਨਿਰਹਙ੍ਕਾਰਃ ਸਮ-ਦੁਃਖ-ਸੁਖਃ ਕ੍ਸ਼ਮੀ ॥੧੨-੧੩॥
ਸਨ੍ਤੁਸ਼੍ਟਃ ਸਤਤਮ੍ ਯੋਗੀ ਯਤ-ਆਤ੍ਮਾ ਦਢ-ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ।
ਮਯਿ ਅਰ੍ਪਿਤ-ਮਨਃ-ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਯਃ ਮਤ੍-ਭਕ੍ਤਃ ਸਃ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਃ ॥੧੨-੧੪॥
ਯਸ੍ਮਾਤ੍ ਨ ਉਦ੍ਵਿਜਤੇ ਲੋਕਃ ਲੋਕਾਤ੍ ਨ ਉਦ੍ਵਿਜਤੇ ਚ ਯਃ ।
ਹਰ੍ਸ਼-ਆਮਰ੍ਸ਼-ਭਯ-ਉਦ੍ਵੇਗੈਃ ਮੁਕ੍ਤਃ ਯਃ ਸਃ ਚ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਃ ॥੧੨-੧੫॥
ਅਨਪੇਕ੍ਸ਼ਃ ਸ਼ੁਚਿਃ ਦਕ੍ਸ਼ਃ ਉਦਾਸੀਨਃ ਗਤ-ਵ੍ਯਥਃ ।
ਸਰ੍ਵ-ਆਰਮ੍ਭ-ਪਰਿਤ੍ਯਾਗੀ ਯਃ ਮਤ੍-ਭਕ੍ਤਃ ਸਃ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਃ ॥੧੨-੧੬॥
ਯਃ ਨ ਹਸ਼੍ਯਤਿ ਨ ਦ੍ਵੇਸ਼੍ਟਿ ਨ ਸ਼ੋਚਤਿ ਨ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਤਿ ।
ਸ਼ੁਭ-ਅਸ਼ੁਭ-ਪਰਿਤ੍ਯਾਗੀ ਭਕ੍ਤਿਮਾਨ੍ ਯਃ ਸਃ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਃ ॥੧੨-੧੭॥
ਸਮਃ ਸ਼ਤ੍ਰੌ ਚ ਮਿਤ੍ਰੇ ਚ ਤਥਾ ਮਾਨ-ਅਪਮਾਨਯੋਃ ।
ਸ਼ੀਤ-ਉਸ਼੍ਣ-ਸੁਖ-ਦੁਃਖੇਸ਼ੁ ਸਮਃ ਸਙ੍ਗ-ਵਿਵਰ੍ਜਿਤਃ ॥੧੨-੧੮॥
ਤੁਲ੍ਯ-ਨਿਨ੍ਦਾ-ਸ੍ਤੁਤਿਃ ਮੌਨੀ ਸਨ੍ਤੁਸ਼੍ਟਃ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿਤ੍ ।
ਅਨਿਕੇਤਃ ਸ੍ਥਿਰ-ਮਤਿਃ ਭਕ੍ਤਿਮਾਨ੍ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਃ ਨਰਃ ॥੧੨-੧੯॥
ਯੇ ਤੁ ਧਰ੍ਮ੍ਯ-ਅਮਤਮ੍ ਇਦਮ੍ ਯਥਾ ਉਕ੍ਤਮ੍ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਤੇ ।
ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਾਃ ਮਤ੍-ਪਰਮਾਃ ਭਕ੍ਤਾਃ ਤੇ ਅਤੀਵ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਾਃ ॥੧੨-੨੦॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਭਕ੍ਤਿ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ-ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞ-ਵਿਭਾਗ-ਯੋਗਃ ।
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਪ੍ਰਕਤਿਮ੍ ਪੁਰੁਸ਼ਮ੍ ਚ ਏਵ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਮ੍ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞਮ੍ ਏਵ ਚ ।
ਏਤਤ੍ ਵੇਦਿਤੁਮ੍ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਜ੍ਞੇਯਮ੍ ਚ ਕੇਸ਼ਵ ॥੦॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਇਦਮ੍ ਸ਼ਰੀਰਮ੍ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਮ੍ ਇਤਿ ਅਭਿਧੀਯਤੇ ।
ਏਤਤ੍ ਯਃ ਵੇਤ੍ਤਿ ਤਮ੍ ਪ੍ਰਾਹੁਃ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞਃ ਇਤਿ ਤਤ੍-ਵਿਦਃ ॥੧॥
ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞਮ੍ ਚ ਅਪਿ ਮਾਮ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਸਰ੍ਵ-ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰੇਸ਼ੁ ਭਾਰਤ ।
ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ-ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞਯੋਃ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਯਤ੍ ਤਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਮਤਮ੍ ਮਮ ॥੨॥
ਤਤ੍ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਮ੍ ਯਤ੍ ਚ ਯਾਦਕ੍ ਚ ਯਤ੍ ਵਿਕਾਰਿ ਯਤਃ ਚ ਯਤ੍ ।
ਸਃ ਚ ਯਃ ਯਤ੍ ਪ੍ਰਭਾਵਃ ਚ ਤਤ੍ ਸਮਾਸੇਨ ਮੇ ਸ਼ਣੁ ॥੩॥
ऋਸ਼ਿਭਿਃ ਬਹੁਧਾ ਗੀਤਮ੍ ਛਨ੍ਦੋਭਿਃ ਵਿਵਿਧੈਃ ਪਥਕ੍ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਸੂਤ੍ਰ-ਪਦੈਃ ਚ ਏਵ ਹੇਤੁਮਦ੍ਭਿਃ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤੈਃ ॥੪॥
ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਅਹਙ੍ਕਾਰੋ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਮੇਵ ਚ ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਦਸ਼ੈਕਂ ਚ ਪਞ੍ਚ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗੋਚਰਾਃ ॥੫॥
ਇਚ੍ਛਾ ਦ੍ਵੇਸ਼ਃ ਸੁਖਮ੍ ਦੁਃਖਮ੍ ਸਂਘਾਤਃ ਚੇਤਨਾ ਧਤਿਃ ।
ਏਤਤ੍ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਮ੍ ਸਮਾਸੇਨ ਸਵਿਕਾਰਮ੍ ਉਦਾਹਤਮ੍ ॥੬॥
ਅਮਾਨਿਤ੍ਵਮ੍ ਅਦਮ੍ਭਿਤ੍ਵਮ੍ ਅਹਿਂਸਾ ਕ੍ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਃ ਆਰ੍ਜਵਮ੍ ।
ਆਚਾਰ੍ਯ-ਉਪਾਸਨਮ੍ ਸ਼ੌਚਮ੍ ਸ੍ਥੈਰ੍ਯਮ੍ ਆਤ੍ਮ-ਵਿਨਿਗ੍ਰਹਃ ॥੭॥
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਅਰ੍ਥੇਸ਼ੁ ਵੈਰਾਗ੍ਯਮ੍ ਅਨਹਂਕਾਰਃ ਏਵ ਚ ।
ਜਨ੍ਮ-ਮਤ੍ਯੁ-ਜਰਾ-ਵ੍ਯਾਧਿ-ਦੁਃਖ-ਦੋਸ਼-ਅਨੁਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥੮॥
ਅਸਕ੍ਤਿਃ ਅਨਭਿਸ਼੍ਵਙ੍ਗਃ ਪੁਤ੍ਰ-ਦਾਰ-ਗਹ-ਆਦਿਸ਼ੁ ।
ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ਚ ਸਮ-ਚਿਤ੍ਤਤ੍ਵਮ੍ ਇਸ਼੍ਟ ਅਨਿਸ਼੍ਟ-ਉਪਪਤ੍ਤਿਸ਼ੁ ॥੯॥
ਮਯਿ ਚ ਅਨਨ੍ਯ-ਯੋਗੇਨ ਭਕ੍ਤਿਃ ਅਵ੍ਯਭਿਚਾਰਿਣੀ ।
ਵਿਵਿਕ੍ਤ-ਦੇਸ਼-ਸੇਵਿਤ੍ਵਮ੍ ਅਰਤਿਃ ਜਨ-ਸਂਸਦਿ ॥੧੦॥
ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮ-ਜ੍ਞਾਨ-ਨਿਤ੍ਯਤ੍ਵਮ੍ ਤਤ੍ਤ੍ਵ-ਜ੍ਞਾਨ-ਅਰ੍ਥ-ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ।
ਏਤਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਇਤਿ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਮ੍ ਅਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਯਤ੍ ਅਤਃ ਅਨ੍ਯਥਾ ॥੧੧॥
ਜ੍ਞੇਯਮ੍ ਯਤ੍ ਤਤ੍ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯਤ੍ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਅਮਤਮ੍ ਅਸ਼੍ਨੁਤੇ ।
ਅਨਾਦਿਮਤ੍ ਪਰਮ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨ ਸਤ੍ ਤਤ੍ ਨ ਅਸਤ੍ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੧੨॥
ਸਰ੍ਵਤਃ ਪਾਣਿ-ਪਾਦਮ੍ ਤਤ੍ ਸਰ੍ਵਤਃ ਅਕ੍ਸ਼ਿ-ਸ਼ਿਰਃ-ਮੁਖਮ੍ ।
ਸਰ੍ਵਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਮਤ੍ ਲੋਕੇ ਸਰ੍ਵਮ੍ ਆਵਤ੍ਯ ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ॥੧੩॥
ਸਰ੍ਵ-ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਗੁਣ-ਆਭਾਸਮ੍ ਸਰ੍ਵ-ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਵਿਵਰ੍ਜਿਤਮ੍ ।
ਅਸਕ੍ਤਮ੍ ਸਰ੍ਵ-ਭਤ੍ ਚ ਏਵ ਨਿਰ੍ਗੁਣਮ੍ ਗੁਣ-ਭੋਕ੍ਤ ਚ ॥੧੪॥
ਬਹਿਃ-ਅਨ੍ਤਃ ਚ ਭੂਤਾਨਾਮ੍ ਅਚਰਮ੍ ਚਰਮ੍ ਏਵ ਚ ।
ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਤ੍ਵਾਤ੍ ਤਤ੍ ਅਵਿਜ੍ਞੇਯਮ੍ ਦੂਰਸ੍ਥਮ੍ ਚ ਅਨ੍ਤਿਕੇ ਚ ਤਤ੍ ॥੧੫॥
ਅਵਿਭਕ੍ਤਮ੍ ਚ ਭੂਤੇਸ਼ੁ ਵਿਭਕ੍ਤਮ੍ ਇਵ ਚ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ।
ਭੂਤ-ਭਰ੍ਤ ਚ ਤਤ੍ ਜ੍ਞੇਯਮ੍ ਗ੍ਰਸਿਸ਼੍ਣੁ ਪ੍ਰਭਵਿਸ਼੍ਣੁ ਚ ॥੧੬॥
ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼ਾਮ੍ ਅਪਿ ਤਤ੍ ਜ੍ਯੋਤਿਃ ਤਮਸਃ ਪਰਮ੍ ਉਚ੍ਯਤੇ ।
ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਜ੍ਞੇਯਮ੍ ਜ੍ਞਾਨਗਮ੍ਯਮ੍ ਹਦਿ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਧਿਸ਼੍ਠਿਤਮ੍ ॥੧੭॥
ਇਤਿ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਮ੍ ਤਥਾ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਜ੍ਞੇਯਮ੍ ਚ ਉਕ੍ਤਮ੍ ਸਮਾਸਤਃ ।
ਮਤ੍-ਭਕ੍ਤਃ ਏਤਤ੍ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਮਤ੍-ਭਾਵਾਯ ਉਪਪਦ੍ਯਤੇ ॥੧੮॥
ਪ੍ਰਕਤਿਮ੍ ਪੁਰੁਸ਼ਮ੍ ਚ ਏਵ ਵਿਦ੍ਧਿ ਅਨਾਦੀ ਉਭਾਉ ਅਪਿ ।
ਵਿਕਾਰਾਨ੍ ਚ ਗੁਣਾਨ੍ ਚ ਏਵ ਵਿਦ੍ਧਿ ਪ੍ਰਕਤਿ-ਸਮ੍ਭਵਾਨ੍ ॥੧੯॥
ਕਾਰ੍ਯ-ਕਾਰਣ-ਕਰ੍ਤਤ੍ਵੇ ਹੇਤੁਃ ਪ੍ਰਕਤਿਃ ਉਚ੍ਯਤੇ ।
ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਸੁਖ-ਦੁਃਖਾਨਾਮ੍ ਭੋਕ੍ਤਤ੍ਵੇ ਹੇਤੁਃ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੨੦॥
ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਪ੍ਰਕਤਿਸ੍ਥਃ ਹਿ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਪ੍ਰਕਤਿਜਾਨ੍ ਗੁਣਾਨ੍ ।
ਕਾਰਣਮ੍ ਗੁਣ-ਸਙ੍ਗਃ ਅਸ੍ਯ ਸਤ੍ ਅਸਤ੍ ਯੋਨਿ-ਜਨ੍ਮਸੁ ॥੨੧॥
ਉਪਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾ ਅਨੁਮਨ੍ਤਾ ਚ ਭਰ੍ਤਾ ਭੋਕ੍ਤਾ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ ।
ਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਇਤਿ ਚ ਅਪਿ ਉਕ੍ਤਃ ਦੇਹੇ ਅਸ੍ਮਿਨ੍ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਪਰਃ ॥੨੨॥
ਯਃ ਏਵਮ੍ ਵੇਤ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼ਮ੍ ਪ੍ਰਕਤਿਮ੍ ਚ ਗੁਣੈਃ ਸਹ ।
ਸਰ੍ਵਥਾ ਵਰ੍ਤਮਾਨਃ ਅਪਿ ਨ ਸਃ ਭੂਯਃ ਅਭਿਜਾਯਤੇ ॥੨੩॥
ਧ੍ਯਾਨੇਨ ਆਤ੍ਮਨਿ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿਤ੍ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਆਤ੍ਮਨਾ ।
ਅਨ੍ਯੇ ਸਾਙ੍ਖ੍ਯੇਨ ਯੋਗੇਨ ਕਰ੍ਮ-ਯੋਗੇਨ ਚ ਅਪਰੇ ॥੨੪॥
ਅਨ੍ਯੇ ਤੁ ਏਵਮ੍ ਅਜਾਨਨ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਯੇਭ੍ਯਃ ਉਪਾਸਤੇ ।
ਤੇ ਅਪਿ ਚ ਅਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਏਵ ਮਤ੍ਯੁਮ੍ ਸ਼੍ਰੁਤਿ-ਪਰਾਯਣਾਃ ॥੨੫॥
ਯਾਵਤ੍ ਸਞ੍ਜਾਯਤੇ ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ ਸਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ਸ੍ਥਾਵਰ-ਜਙ੍ਗਮਮ੍ ।
ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ-ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞ-ਸਂਯੋਗਾਤ੍ ਤਤ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼ਭ ॥੨੬॥
ਸਮਮ੍ ਸਰ੍ਵੇਸ਼ੁ ਭੂਤੇਸ਼ੁ ਤਿਸ਼੍ਠਨ੍ਤਮ੍ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ।
ਵਿਨਸ਼੍ਯਤ੍ਸੁ ਅਵਿਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਮ੍ ਯਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਸਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥੨੭॥
ਸਮਂ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ ਹਿ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸਮਵਸ੍ਥਿਤਮ੍ ਈਸ਼੍ਵਰਮ੍ ।
ਨ ਹਿਨਸ੍ਤਿ ਆਤ੍ਮਨਾ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਤਤਃ ਯਾਤਿ ਪਰਾਮ੍ ਗਤਿਮ੍ ॥੨੮॥
ਪ੍ਰਕਤ੍ਯਾ ਏਵ ਚ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ।
ਯਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਤਥਾ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਅਕਰ੍ਤਾਰਮ੍ ਸਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥੨੯॥
ਯਦਾ ਭੂਤ-ਪਥਕ੍-ਭਾਵਮ੍ ਏਕਸ੍ਥਮ੍ ਅਨੁਪਸ਼੍ਯਤਿ ।
ਤਤਃ ਏਵ ਚ ਵਿਸ੍ਤਾਰਮ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਮ੍ਪਦ੍ਯਤੇ ਤਦਾ ॥੩੦॥
ਅਨਾਦਿਤ੍ਵਾਤ੍ ਨਿਰ੍ਗੁਣਤ੍ਵਾਤ੍ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਅਯਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਃ ।
ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਥਃ ਅਪਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਨ ਕਰੋਤਿ ਨ ਲਿਪ੍ਯਤੇ ॥੩੧॥
ਯਥਾ ਸਰ੍ਵਗਤਮ੍ ਸੌਕ੍ਸ਼੍ਮ੍ਯਾਤ੍ ਆਕਾਸ਼ਮ੍ ਨ ਉਪਲਿਪ੍ਯਤੇ ।
ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ-ਅਵਸ੍ਥਿਤਃ ਦੇਹੇ ਤਥਾ ਆਤ੍ਮਾ ਨ ਉਪਲਿਪ੍ਯਤੇ ॥੩੨॥
ਯਥਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯਤਿ ਏਕਃ ਕਤ੍ਸ੍ਨਮ੍ ਲੋਕਮ੍ ਇਮਮ੍ ਰਵਿਃ ।
ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਮ੍ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰੀ ਤਥਾ ਕਤ੍ਸ੍ਨਮ੍ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯਤਿ ਭਾਰਤ ॥੩੩॥
ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ-ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞਯੋਃ ਏਵਮ੍ ਅਨ੍ਤਰਮ੍ ਜ੍ਞਾਨ-ਚਕ੍ਸ਼ੁਸ਼ਾ ।
ਭੂਤ-ਪ੍ਰਕਤਿ-ਮੋਕ੍ਸ਼ਮ੍ ਚ ਯੇ ਵਿਦੁਃ ਯਾਨ੍ਤਿ ਤੇ ਪਰਮ੍ ॥੩੪॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ-ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞ-ਵਿਭਾਗ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਗੁਣ-ਤ੍ਰਯ-ਵਿਭਾਗ-ਯੋਗਃ ।
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਪਰਮ੍ ਭੂਯਃ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼੍ਯਾਮਿ ਜ੍ਞਾਨਾਨਾਮ੍ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਉਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਯਤ੍ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਮੁਨਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪਰਾਮ੍ ਸਿਦ੍ਧਿਮ੍ ਇਤਃ ਗਤਾਃ ॥੧॥
ਇਦਮ੍ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਉਪਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਮਮ ਸਾਧਰ੍ਮ੍ਯਮ੍ ਆਗਤਾਃ ।
ਸਰ੍ਗੇ ਅਪਿ ਨ ਉਪਜਾਯਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਲਯੇ ਨ ਵ੍ਯਥਨ੍ਤਿ ਚ ॥੨॥
ਮਮ ਯੋਨਿਃ ਮਹਤ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਗਰ੍ਭਮ੍ ਦਧਾਮਿ ਅਹਮ੍ ।
ਸਮ੍ਭਵਃ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤਾਨਾਮ੍ ਤਤਃ ਭਵਤਿ ਭਾਰਤ ॥੩॥
ਸਰ੍ਵ-ਯੋਨਿਸ਼ੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਮੂਰ੍ਤਯਃ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਯਾਃ ।
ਤਾਸਾਮ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਮਹਤ੍ ਯੋਨਿਃ ਅਹਮ੍ ਬੀਜ-ਪ੍ਰਦਃ ਪਿਤਾ ॥੪॥
ਸਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ਰਜਃ ਤਮਃ ਇਤਿ ਗੁਣਾਃ ਪ੍ਰਕਤਿ-ਸਮ੍ਭਵਾਃ ।
ਨਿਬਧ੍ਨਨ੍ਤਿ ਮਹਾ-ਬਾਹੋ ਦੇਹੇ ਦੇਹਿਨਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ॥੫॥
ਤਤ੍ਰ ਸਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ਨਿਰ੍ਮਲਤ੍ਵਾਤ੍ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਮ੍ ਅਨਾਮਯਮ੍ ।
ਸੁਖ-ਸਙ੍ਗੇਨ ਬਧ੍ਨਾਤਿ ਜ੍ਞਾਨ-ਸਙ੍ਗੇਨ ਚ ਅਨਘ ॥੬॥
ਰਜਃ ਰਾਗ-ਆਤ੍ਮਕਮ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਤਸ਼੍ਣਾ-ਸਙ੍ਗ-ਸਮੁਦ੍ਭਵਮ੍ ।
ਤਤ੍ ਨਿਬਧ੍ਨਾਤਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕਰ੍ਮ-ਸਙ੍ਗੇਨ ਦੇਹਿਨਮ੍ ॥੭॥
ਤਮਃ ਤੁ ਅਜ੍ਞਾਨਜਮ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮੋਹਨਮ੍ ਸਰ੍ਵ-ਦੇਹਿਨਾਮ੍ ।
ਪ੍ਰਮਾਦ-ਆਲਸ੍ਯ-ਨਿਦ੍ਰਾਭਿਃ ਤਤ੍ ਨਿਬਧ੍ਨਾਤਿ ਭਾਰਤ ॥੮॥
ਸਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ਸੁਖੇ ਸਞ੍ਜਯਤਿ ਰਜਃ ਕਰ੍ਮਣਿ ਭਾਰਤ ।
ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਆਵਤ੍ਯ ਤੁ ਤਮਃ ਪ੍ਰਮਾਦੇ ਸਞ੍ਜਯਤਿ ਉਤ ॥੯॥
ਰਜਃ ਤਮਃ ਚ ਅਭਿਭੂਯ ਸਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ਭਵਤਿ ਭਾਰਤ ।
ਰਜਃ ਸਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ਤਮਃ ਚ ਏਵ ਤਮਃ ਸਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ਰਜਃ ਤਥਾ ॥੧੦॥
ਸਰ੍ਵ-ਦ੍ਵਾਰੇਸ਼ੁ ਦੇਹੇ ਅਸ੍ਮਿਨ੍ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਃ ਉਪਜਾਯਤੇ ।
ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਯਦਾ ਤਦਾ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ ਵਿਵਦ੍ਧਮ੍ ਸਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ਇਤਿ ਉਤ ॥੧੧॥
ਲੋਭਃ ਪ੍ਰਵਤ੍ਤਿਃ ਆਰਮ੍ਭਃ ਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ਅਸ਼ਮਃ ਸ੍ਪਹਾ ।
ਰਜਸਿ ਏਤਾਨਿ ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਵਿਵਦ੍ਧੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼ਭ ॥੧੨॥
ਅਪ੍ਰਕਾਸ਼ਃ ਅਪ੍ਰਵਤ੍ਤਿਃ ਚ ਪ੍ਰਮਾਦਃ ਮੋਹਃ ਏਵ ਚ ।
ਤਮਸਿ ਏਤਾਨਿ ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਵਿਵਦ੍ਧੇ ਕੁਰੁ-ਨਨ੍ਦਨ ॥੧੩॥
ਯਦਾ ਸਤ੍ਤ੍ਵੇ ਪ੍ਰਵਦ੍ਧੇ ਤੁ ਪ੍ਰਲਯਮ੍ ਯਾਤਿ ਦੇਹ-ਭਤ੍ ।
ਤਦਾ ਉਤ੍ਤਮ-ਵਿਦਾਮ੍ ਲੋਕਾਨ੍ ਅਮਲਾਨ੍ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ ॥੧੪॥
ਰਜਸਿ ਪ੍ਰਲਯਮ੍ ਗਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮ-ਸਙ੍ਗਿਸ਼ੁ ਜਾਯਤੇ ।
ਤਥਾ ਪ੍ਰਲੀਨਃ ਤਮਸਿ ਮੂਢ-ਯੋਨਿਸ਼ੁ ਜਾਯਤੇ ॥੧੫॥
ਕਰ੍ਮਣਃ ਸੁਕਤਸ੍ਯ ਆਹੁਃ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕਮ੍ ਨਿਰ੍ਮਲਮ੍ ਫਲਮ੍ ।
ਰਜਸਃ ਤੁ ਫਲਮ੍ ਦੁਃਖਮ੍ ਅਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਤਮਸਃ ਫਲਮ੍ ॥੧੬॥
ਸਤ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ ਸਞ੍ਜਾਯਤੇ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਰਜਸਃ ਲੋਭਃ ਏਵ ਚ ।
ਪ੍ਰਮਾਦ-ਮੋਹੌ ਤਮਸਃ ਭਵਤਃ ਅਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਏਵ ਚ ॥੧੭॥
ਊਰ੍ਧ੍ਵਮ੍ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਥਾਃ ਮਧ੍ਯੇ ਤਿਸ਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਰਾਜਸਾਃ ।
ਜਘਨ੍ਯ-ਗੁਣ-ਵਤ੍ਤਿਸ੍ਥਾਃ ਅਧਃ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਤਾਮਸਾਃ ॥੧੮॥
ਨ ਅਨ੍ਯਮ੍ ਗੁਣੇਭ੍ਯਃ ਕਰ੍ਤਾਰਮ੍ ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾ ਅਨੁਪਸ਼੍ਯਤਿ ।
ਗੁਣੇਭ੍ਯਃ ਚ ਪਰਮ੍ ਵੇਤ੍ਤਿ ਮਤ੍-ਭਾਵਮ੍ ਸਃ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥੧੯॥
ਗੁਣਾਨ੍ ਏਤਾਨ੍ ਅਤੀਤ੍ਯ ਤ੍ਰੀਨ੍ ਦੇਹੀ ਦੇਹ-ਸਮੁਦ੍ਭਵਾਨ੍ ।
ਜਨ੍ਮ-ਮਤ੍ਯੁ-ਜਰਾ-ਦੁਃਖੈਃ ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਅਮਤਮ੍ ਅਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥੨੦॥
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਕੈਃ ਲਿਙ੍ਗੈਃ ਤ੍ਰੀਨ੍ ਗੁਣਾਨ੍ ਏਤਾਨ੍ ਅਤੀਤਃ ਭਵਤਿ ਪ੍ਰਭੋ ।
ਕਿਮ੍ ਆਚਾਰਃ ਕਥਮ੍ ਚ ਏਤਾਨ੍ ਤ੍ਰੀਨ੍ ਗੁਣਾਨ੍ ਅਤਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥੨੧॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮ੍ ਚ ਪ੍ਰਵਤ੍ਤਿਮ੍ ਚ ਮੋਹਮ੍ ਏਵ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ ।
ਨ ਦ੍ਵੇਸ਼੍ਟਿ ਸਮ੍ਪ੍ਰਵਤ੍ਤਾਨਿ ਨ ਨਿਵਤ੍ਤਾਨਿ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਤਿ ॥੨੨॥
ਉਦਾਸੀਨਵਤ੍ ਆਸੀਨਃ ਗੁਣੈਃ ਯਃ ਨ ਵਿਚਾਲ੍ਯਤੇ ।
ਗੁਣਾਃ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਇਤਿ ਏਵਮ੍ ਯਃ ਅਵਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ਨ ਇਙ੍ਗਤੇ ॥੨੩॥
ਸਮ-ਦੁਃਖ-ਸੁਖਃ ਸ੍ਵਸ੍ਥਃ ਸਮ-ਲੋਸ਼੍ਟ-ਅਸ਼੍ਮ-ਕਾਞ੍ਚਨਃ ।
ਤੁਲ੍ਯ-ਪ੍ਰਿਯ-ਅਪ੍ਰਿਯਃ ਧੀਰਃ ਤੁਲ੍ਯ-ਨਿਨ੍ਦਾ-ਆਤ੍ਮ-ਸਂਸ੍ਤੁਤਿਃ ॥੨੪॥
ਮਾਨ-ਅਪਮਾਨਯੋਃ ਤੁਲ੍ਯਃ ਤੁਲ੍ਯਃ ਮਿਤ੍ਰ-ਅਰਿ-ਪਕ੍ਸ਼ਯੋਃ ।
ਸਰ੍ਵ-ਆਰਮ੍ਭ-ਪਰਿਤ੍ਯਾਗੀ ਗੁਣਾਤੀਤਃ ਸਃ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੨੫॥
ਮਾਮ੍ ਚ ਯਃ ਅਵ੍ਯਭਿਚਾਰੇਣ ਭਕ੍ਤਿ-ਯੋਗੇਨ ਸੇਵਤੇ ।
ਸਃ ਗੁਣਾਨ੍ ਸਮਤੀਤ੍ਯ ਏਤਾਨ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਭੂਯਾਯ ਕਲ੍ਪਤੇ ॥੨੬॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਹਿ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਾ ਅਹਮ੍ ਅਮਤਸ੍ਯ ਅਵ੍ਯਯਸ੍ਯ ਚ ।
ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਸ੍ਯ ਚ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਸੁਖਸ੍ਯ ਏਕਾਨ੍ਤਿਕਸ੍ਯ ਚ ॥੨੭॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਗੁਣ-ਤ੍ਰਯ-ਵਿਭਾਗ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਪਞ੍ਚਦਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਪੁਰੁਸ਼ੋਤ੍ਤਮ-ਯੋਗਃ ।
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਊਰ੍ਧ੍ਵ-ਮੂਲਮ੍ ਅਧਃ-ਸ਼ਾਖਮ੍ ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਮ੍ ਪ੍ਰਾਹੁਃ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ।
ਛਨ੍ਦਾਂਸਿ ਯਸ੍ਯ ਪਰ੍ਣਾਨਿ ਯਃ ਤਮ੍ ਵੇਦ ਸਃ ਵੇਦਵਿਤ੍ ॥੧॥
ਅਧਃ ਚ ਊਰ੍ਧ੍ਵਮ੍ ਪ੍ਰਸਤਾਃ ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਾਖਾਃ ਗੁਣ-ਪ੍ਰਵਦ੍ਧਾਃ ਵਿਸ਼ਯ-ਪ੍ਰਵਾਲਾਃ ।
ਅਧਃ ਚ ਮੂਲਾਨਿ ਅਨੁਸਨ੍ਤਤਾਨਿ ਕਰ੍ਮ-ਅਨੁਬਨ੍ਧੀਨਿ ਮਨੁਸ਼੍ਯ-ਲੋਕੇ ॥੨॥
ਨ ਰੂਪਮ੍ਅਸ੍ਯ ਇਹ ਤਥਾਉਪਲਭ੍ਯਤੇ ਨਅਨ੍ਤਃ ਨ ਚਆਦਿਃ ਨ ਚ ਸਮ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਾ।
ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਮ੍ ਏਨਮ੍ ਸੁਵਿਰੂਢ-ਮੂਲਮ੍ ਅਸਙ੍ਗ-ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਦਢੇਨ ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ॥੩॥
ਤਤਃ ਪਦਮ੍ ਤਤ੍ ਪਰਿਮਾਰ੍ਗਿਤਵ੍ਯਂ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ ਗਤਾਃ ਨ ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭੂਯਃ ।
ਤਮ੍ ਏਵ ਚ ਆਦ੍ਯਮ੍ ਪੁਰੁਸ਼ਮ੍ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇ ਯਤਃ ਪ੍ਰਵਤ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਸਤਾ ਪੁਰਾਣੀ ॥੪॥
ਨਿਰ੍ਮਾਨ-ਮੋਹਾਃ ਜਿਤਸਙ੍ਗਦੋਸ਼ਾਃ ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮ-ਨਿਤ੍ਯਾਃ ਵਿਨਿਵਤ੍ਤ-ਕਾਮਾਃ ।
ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵੈਃਵਿਮੁਕ੍ਤਾਃਸੁਖਦੁਃਖ-ਸਂਜ੍ਞੈਃ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਮੂਢਾਃ ਪਦਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਂ ਤਤ੍॥੫॥
ਨ ਤਤ੍ ਭਾਸਯਤੇ ਸੂਰ੍ਯਃ ਨ ਸ਼ਸ਼ਾਙ੍ਕਃ ਨ ਪਾਵਕਃ ।
ਯਤ੍ ਗਤ੍ਵਾ ਨ ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ ਧਾਮ ਪਰਮਮ੍ ਮਮ ॥੬॥
ਮਮ ਏਵ ਅਂਸ਼ਃ ਜੀਵ-ਲੋਕੇ ਜੀਵ-ਭੂਤਃ ਸਨਾਤਨਃ ।
ਮਨਃ-ਸ਼ਸ਼੍ਠਾਨਿ-ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਪ੍ਰਕਤਿ-ਸ੍ਥਾਨਿ ਕਰ੍ਸ਼ਤਿ ॥੭॥
ਸ਼ਰੀਰਮ੍ ਯਤ੍ ਅਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਯਤ੍ ਚ ਅਪਿ ਉਤ੍ਕ੍ਰਾਮਤਿ ਈਸ਼੍ਵਰਃ ।
ਗਹੀਤ੍ਵਾ ਏਤਾਨਿ ਸਂਯਾਤਿ ਵਾਯੁਃ ਗਨ੍ਧਾਨ੍ ਇਵ ਆਸ਼ਯਾਤ੍ ॥੮॥
ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਮ੍ ਚਕ੍ਸ਼ੁਃ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ਚ ਰਸਨਮ੍ ਘ੍ਰਾਣਮ੍ ਏਵ ਚ ।
ਅਧਿਸ਼੍ਠਾਯ ਮਨਃ ਚ ਅਯਮ੍ ਵਿਸ਼ਯਾਨ੍ ਉਪਸੇਵਤੇ ॥੯॥
ਉਤ੍ਕ੍ਰਾਮਨ੍ਤਮ੍ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ਵਾ ਅਪਿ ਭੁਞ੍ਜਾਨਮ੍ ਵਾ ਗੁਣ-ਅਨ੍ਵਿਤਮ੍ ।
ਵਿਮੂਢਾਃ ਨ ਅਨੁਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਜ੍ਞਾਨ-ਚਕ੍ਸ਼ੁਸ਼ਃ ॥੧੦॥
ਯਤਨ੍ਤਃ ਯੋਗਿਨਃ ਚ ਏਨਮ੍ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਆਤ੍ਮਨਿ ਅਵਸ੍ਥਿਤਮ੍ ।
ਯਤਨ੍ਤਃ ਅਪਿ ਅਕਤ-ਆਤ੍ਮਾਨਃ ਨ ਏਨਮ੍ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਚੇਤਸਃ ॥੧੧॥
ਯਤ੍ ਆਦਿਤ੍ਯ-ਗਤਂ ਤੇਜਃ ਜਗਤ੍ ਭਾਸਯਤੇ ਅਖਿਲਮ੍ ।
ਯਤ੍ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਸਿ ਯਤ੍ ਚ ਅਗ੍ਨੌ ਤਤ੍ ਤੇਜਃ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮਾਮਕਮ੍ ॥੧੨॥
ਗਾਮ੍ ਆਵਿਸ਼੍ਯ ਚ ਭੂਤਾਨਿ ਧਾਰਯਾਮਿ ਅਹਮ੍ ਓਜਸਾ ।
ਪੁਸ਼੍ਣਾਮਿ ਚ ਓਸ਼ਧੀਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸੋਮਃ ਭੂਤ੍ਵਾ ਰਸਾਤ੍ਮਕਃ ॥੧੩॥
ਅਹਮ੍ ਵੈਸ਼੍ਵਾਨਰਃ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਮ੍ ਦੇਹਮ੍ ਆਸ਼੍ਰਿਤਃ ।
ਪ੍ਰਾਣ-ਅਪਾਨ-ਸਮ-ਆਯੁਕ੍ਤਃ ਪਚਾਮਿ ਅਨ੍ਨਮ੍ ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਮ੍ ॥੧੪॥
ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਚ ਅਹਮ੍ ਹਦਿ ਸਨ੍ਨਿਵਿਸ਼੍ਟਃ ਮਤ੍ਤਃ ਸ੍ਮਤਿਃ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਅਪੋਹਨਮ੍ ਚ ।
ਵੇਦੈਃ ਚ ਸਰ੍ਵੈਃ ਅਹਮ੍ ਏਵ ਵੇਦ੍ਯਃ ਵੇਦਾਨ੍ਤ-ਕਤ੍ ਵੇਦ-ਵਿਤ੍ ਏਵ ਚ ਅਹਮ੍॥੧੫॥
ਦ੍ਵੌ ਇਮੌ ਪੁਰੁਸ਼ੌ ਲੋਕੇ ਕ੍ਸ਼ਰਃ ਚ ਅਕ੍ਸ਼ਰਃ ਏਵ ਚ ।
ਕ੍ਸ਼ਰਃ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਭੂਤਾਨਿ ਕੂਟਸ੍ਥਃ ਅਕ੍ਸ਼ਰਃ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੧੬॥
ਉਤ੍ਤਮਃ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਤੁ ਅਨ੍ਯਃ ਪਰਮ੍-ਆਤ੍ਮਾ ਇਤਿ ਉਦਾਹਤਃ ।
ਯਃ ਲੋਕ-ਤ੍ਰਯਮ੍ ਆਵਿਸ਼੍ਯ ਬਿਭਰ੍ਤਿ ਅਵ੍ਯਯਃ ਈਸ਼੍ਵਰਃ ॥੧੭॥
ਯਸ੍ਮਾਤ੍ ਕ੍ਸ਼ਰਮ੍ ਅਤੀਤਃ ਅਹਮ੍ ਅਕ੍ਸ਼ਰਾਤ੍ ਅਪਿ ਚ ਉਤ੍ਤਮਃ ।
ਅਤਃ ਅਸ੍ਮਿ ਲੋਕੇ ਵੇਦੇ ਚ ਪ੍ਰਥਿਤਃ ਪੁਰੁਸ਼ੋਤ੍ਤਮਃ ॥੧੮॥
ਯਃ ਮਾਮ੍ ਏਵਮ੍ ਅਸਮ੍ਮੂਢਃ ਜਾਨਾਤਿ ਪੁਰੁਸ਼ੋਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਸਃ ਸਰ੍ਵ-ਵਿਤ੍ ਭਜਤਿ ਮਾਮ੍ ਸਰ੍ਵ-ਭਾਵੇਨ ਭਾਰਤ ॥੧੯॥
ਇਤਿ ਗੁਹ੍ਯਤਮਮ੍ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮ੍ ਇਦਮ੍ ਉਕ੍ਤਮ੍ ਮਯਾ ਅਨਘ ।
ਏਤਤ੍ ਬੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍ ਸ੍ਯਾਤ੍ ਕਤਕਤ੍ਯਃ ਚ ਭਾਰਤ ॥੨੦॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਪੁਰੁਸ਼ੋਤ੍ਤਮ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਦਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਸ਼ੋਡਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਦੈਵ-ਆਸੁਰ-ਸਮ੍ਪਤ੍-ਵਿਭਾਗ-ਯੋਗਃ ।
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਅਭਯਮ੍ ਸਤ੍ਤ੍ਵ-ਸਂਸ਼ੁਦ੍ਧਿਃ ਜ੍ਞਾਨ-ਯੋਗ-ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਿਃ ।
ਦਾਨਮ੍ ਦਮਃ ਚ ਯਜ੍ਞਃ ਚ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਃ ਤਪਃ ਆਰ੍ਜਵਮ੍ ॥੧॥
ਅਹਿਂਸਾ ਸਤ੍ਯਮ੍ ਅਕ੍ਰੋਧਃ ਤ੍ਯਾਗਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਃ ਅਪੈਸ਼ੁਨਮ੍ ।
ਦਯਾ ਭੂਤੇਸ਼ੁ ਅਲੋਲੁਪ੍ਤ੍ਵਮ੍ ਮਾਰ੍ਦਵਮ੍ ਹ੍ਰੀਃ ਅਚਾਪਲਮ੍ ॥੨॥
ਤੇਜਃ ਕ੍ਸ਼ਮਾ ਧਤਿਃ ਸ਼ੌਚਮ੍ ਅਦ੍ਰੋਹਃ ਨ ਅਤਿ-ਮਾਨਿਤਾ ।
ਭਵਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਦਮ੍ ਦੈਵੀਮ੍ ਅਭਿਜਾਤਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥੩॥
ਦਮ੍ਭਃ ਦਰ੍ਪਃ ਅਭਿਮਾਨਃ ਚ ਕ੍ਰੋਧਃ ਪਾਰੁਸ਼੍ਯਮ੍ ਏਵ ਚ ।
ਅਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਚ ਅਭਿਜਾਤਸ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥ ਸਮ੍ਪਦਮ੍ ਆਸੁਰੀਮ੍ ॥੪॥
ਦੈਵੀ ਸਮ੍ਪਤ੍ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼ਾਯ ਨਿਬਨ੍ਧਾਯ ਆਸੁਰੀ ਮਤਾ ।
ਮਾ ਸ਼ੁਚਃ ਸਮ੍ਪਦਮ੍ ਦੈਵੀਮ੍ ਅਭਿਜਾਤਃ ਅਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥੫॥
ਦ੍ਵੌ ਭੂਤ-ਸਰ੍ਗੌ ਲੋਕੇ ਅਸ੍ਮਿਨ੍ ਦੈਵਃ ਆਸੁਰਃ ਏਵ ਚ ।
ਦੈਵਃ ਵਿਸ੍ਤਰਸ਼ਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਃ ਆਸੁਰਮ੍ ਪਾਰ੍ਥ ਮੇ ਸ਼ਣੁ ॥੬॥
ਪ੍ਰਵਤ੍ਤਿਮ੍ ਚ ਨਿਵਤ੍ਤਿਮ੍ ਚ ਜਨਾਃ ਨ ਵਿਦੁਃ ਆਸੁਰਾਃ ।
ਨ ਸ਼ੌਚਮ੍ ਨ ਅਪਿ ਚ ਆਚਾਰਃ ਨ ਸਤ੍ਯਮ੍ ਤੇਸ਼ੁ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥੭॥
ਅਸਤ੍ਯਮ੍ ਅਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਮ੍ ਤੇ ਜਗਤ੍ ਆਹੁਃ ਅਨੀਸ਼੍ਵਰਮ੍ ।
ਅਪਰਸ੍ਪਰ-ਸਮ੍ਭੂਤਂ ਕਿਮ੍ ਅਨ੍ਯਤ੍ ਕਾਮ-ਹੈਤੁਕਮ੍ ॥੮॥
ਏਤਾਮ੍ ਦਸ਼੍ਟਿਮ੍ ਅਵਸ਼੍ਟਭ੍ਯ ਨਸ਼੍ਟ-ਆਤ੍ਮਾਨਃ ਅਲ੍ਪ-ਬੁਦ੍ਧਯਃ ।
ਪ੍ਰਭਵਨ੍ਤਿ ਉਗ੍ਰ-ਕਰ੍ਮਾਣਃ ਕ੍ਸ਼ਯਾਯ ਜਗਤਃ ਅਹਿਤਾਃ ॥੯॥
ਕਾਮਮ੍ ਆਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਦੁਸ਼੍ਪੂਰਮ੍ ਦਮ੍ਭ-ਮਾਨ-ਮਦ-ਅਨ੍ਵਿਤਾਃ ।
ਮੋਹਾਤ੍ ਗਹੀਤ੍ਵਾ ਅਸਤ੍ ਗ੍ਰਾਹਾਨ੍ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਅਸ਼ੁਚਿ-ਵ੍ਰਤਾਃ ॥੧੦॥
ਚਿਨ੍ਤਾਮ੍ ਅਪਰਿਮੇਯਾਮ੍ ਚ ਪ੍ਰਲਯਾਨ੍ਤਾਮ੍ ਉਪਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ।
ਕਾਮ-ਉਪਭੋਗ-ਪਰਮਾਃ ਏਤਾਵਤ੍ ਇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾਃ ॥੧੧॥
ਆਸ਼ਾ-ਪਾਸ਼-ਸ਼ਤੈਃ ਬਦ੍ਧਾਃ ਕਾਮ-ਕ੍ਰੋਧ-ਪਰਾਯਣਾਃ ।
ਈਹਨ੍ਤੇ ਕਾਮ-ਭੋਗਾਰ੍ਥਮ੍ ਅਨ੍ਯਾਯੇਨ ਅਰ੍ਥ-ਸਞ੍ਚਯਾਨ੍ ॥੧੨॥
ਇਦਮ੍ ਅਦ੍ਯ ਮਯਾ ਲਬ੍ਧਮ੍ ਇਮਮ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯੇ ਮਨੋਰਥਮ੍ ।
ਇਦਮ੍ ਅਸ੍ਤਿ ਇਦਮ੍ ਅਪਿ ਮੇ ਭਵਿਸ਼੍ਯਤਿ ਪੁਨਃ ਧਨਮ੍ ॥੧੩॥
ਅਸੌ ਮਯਾ ਹਤਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਹਨਿਸ਼੍ਯੇ ਚ ਅਪਰਾਨ੍ ਅਪਿ ।
ਈਸ਼੍ਵਰਃ ਅਹਮ੍ ਅਹਂ ਭੋਗੀ ਸਿਦ੍ਧਃ ਅਹਮ੍ ਬਲਵਾਨ੍ ਸੁਖੀ ॥੧੪॥
ਆਢ੍ਯਃ ਅਭਿਜਨਵਾਨ੍ ਅਸ੍ਮਿ ਕਃ ਅਨ੍ਯਃ ਅਸ੍ਤਿ ਸਦਸ਼ਃ ਮਯਾ ।
ਯਕ੍ਸ਼੍ਯੇ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਮੋਦਿਸ਼੍ਯੇ ਇਤਿ ਅਜ੍ਞਾਨ-ਵਿਮੋਹਿਤਾਃ ॥੧੫॥
ਅਨੇਕ-ਚਿਤ੍ਤ-ਵਿਭ੍ਰਾਨ੍ਤਾਃ ਮੋਹ-ਜਾਲ-ਸਮਾਵਤਾਃ ।
ਪ੍ਰਸਕ੍ਤਾਃ ਕਾਮ-ਭੋਗੇਸ਼ੁ ਪਤਨ੍ਤਿ ਨਰਕੇ ਅਸ਼ੁਚੌ ॥੧੬॥
ਆਤ੍ਮ-ਸਮ੍ਭਾਵਿਤਾਃ ਸ੍ਤਬ੍ਧਾਃ ਧਨ-ਮਾਨ-ਮਦ-ਅਨ੍ਵਿਤਾਃ ।
ਯਜਨ੍ਤੇ ਨਾਮ-ਯਜ੍ਞੈਃ ਤੇ ਦਮ੍ਭੇਨ ਅਵਿਧਿ-ਪੂਰ੍ਵਕਮ੍ ॥੧੭॥
ਅਹਂਕਾਰਮ੍ ਬਲਮ੍ ਦਰ੍ਪਮ੍ ਕਾਮਮ੍ ਕ੍ਰੋਧਮ੍ ਚ ਸਂਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ।
ਮਾਮ੍ ਆਤ੍ਮ-ਪਰ-ਦੇਹੇਸ਼ੁ ਪ੍ਰਦ੍ਵਿਸ਼ਨ੍ਤਃ ਅਭ੍ਯਸੂਯਕਾਃ ॥੧੮॥
ਤਾਨ੍ ਅਹਮ੍ ਦ੍ਵਿਸ਼ਤਃ ਕ੍ਰੂਰਾਨ੍ ਸਂਸਾਰੇਸ਼ੁ ਨਰਾਧਮਾਨ੍ ।
ਕ੍ਸ਼ਿਪਾਮਿ ਅਜਸ੍ਰਮ੍ ਅਸ਼ੁਭਾਨ੍ ਆਸੁਰੀਸ਼ੁ ਏਵ ਯੋਨਿਸ਼ੁ ॥੧੯॥
ਆਸੁਰੀਮ੍ ਯੋਨਿਮ੍ ਆਪਨ੍ਨਾਃ ਮੂਢਾਃ ਜਨ੍ਮਨਿ ਜਨ੍ਮਨਿ ।
ਮਾਮ੍ ਅਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਏਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਤਃ ਯਾਨ੍ਤਿ ਅਧਮਾਮ੍ ਗਤਿਮ੍ ॥੨੦॥
ਤ੍ਰਿਵਿਧਮ੍ ਨਰਕਸ੍ਯ ਇਦਮ੍ ਦ੍ਵਾਰਮ੍ ਨਾਸ਼ਨਮ੍ ਆਤ੍ਮਨਃ ।
ਕਾਮਃ ਕ੍ਰੋਧਃ ਤਥਾ ਲੋਭਃ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਏਤਤ੍ ਤ੍ਰਯਮ੍ ਤ੍ਯਜੇਤ੍ ॥੨੧॥
ਏਤੈਃ ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਮੋ-ਦ੍ਵਾਰੈਃ ਤ੍ਰਿਭਿਃ ਨਰਃ ।
ਆਚਰਤਿ ਆਤ੍ਮਨਃ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਤਤਃ ਯਾਤਿ ਪਰਾਮ੍ ਗਤਿਮ੍ ॥੨੨॥
ਯਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ-ਵਿਧਿਮ੍ ਉਤ੍ਸਜ੍ਯ ਵਰ੍ਤਤੇ ਕਾਮ-ਕਾਰਤਃ ।
ਨ ਸਃ ਸਿਦ੍ਧਿਮ੍ ਅਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਨ ਸੁਖਮ੍ ਨ ਪਰਾਮ੍ ਗਤਿਮ੍ ॥੨੩॥
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮ੍ ਪ੍ਰਮਾਣਮ੍ ਤੇ ਕਾਰ੍ਯ-ਅਕਾਰ੍ਯ-ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤੌ ।
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ-ਵਿਧਾਨ-ਉਕ੍ਤਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਕਰ੍ਤੁਮ੍ ਇਹ ਅਰ੍ਹਸਿ ॥੨੪॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਦੈਵ-ਆਸੁਰ-ਸਮ੍ਪਤ੍-ਵਿਭਾਗ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਸ਼ੋਡਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ-ਤ੍ਰਯ-ਵਿਭਾਗ-ਯੋਗਃ ।
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਯੇ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ-ਵਿਧਿਮ੍ ਉਤ੍ਸਜ੍ਯ ਯਜਨ੍ਤੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਅਨ੍ਵਿਤਾਃ ।
ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਨਿਸ਼੍ਠਾ ਤੁ ਕਾ ਕਸ਼੍ਣ ਸਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ਆਹੋ ਰਜਃ ਤਮਃ ॥੧॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਤ੍ਰਿਵਿਧਾ ਭਵਤਿ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਦੇਹਿਨਾਮ੍ ਸਾ ਸ੍ਵਭਾਵਜਾ ।
ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕੀ ਰਾਜਸੀ ਚ ਏਵ ਤਾਮਸੀ ਚ ਇਤਿ ਤਾਮ੍ ਸ਼ਣੁ ॥੨॥
ਸਤ੍ਤ੍ਵ-ਅਨੁਰੂਪਾ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਭਵਤਿ ਭਾਰਤ ।
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਮਯਃ ਅਯਮ੍ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਯਃ ਯਤ੍ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਃ ਸਃ ਏਵ ਸਃ ॥੩॥
ਯਜਨ੍ਤੇ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕਾਃ ਦੇਵਾਨ੍ ਯਕ੍ਸ਼-ਰਕ੍ਸ਼ਾਂਸਿ ਰਾਜਸਾਃ ।
ਪ੍ਰੇਤਾਨ੍ ਭੂਤਗਣਾਨ੍ ਚ ਅਨ੍ਯੇ ਯਜਨ੍ਤੇ ਤਾਮਸਾਃ ਜਨਾਃ ॥੪॥
ਅਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ-ਵਿਹਿਤਮ੍ ਘੋਰਮ੍ ਤਪ੍ਯਨ੍ਤੇ ਯੇ ਤਪਃ ਜਨਾਃ ।
ਦਮ੍ਭ-ਅਹਂਕਾਰ-ਸਂਯੁਕ੍ਤਾਃ ਕਾਮ-ਰਾਗ-ਬਲ-ਅਨ੍ਵਿਤਾਃ ॥੫॥
ਕਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਤਃ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਥਮ੍ ਭੂਤ-ਗ੍ਰਾਮਮ੍ ਅਚੇਤਸਃ ।
ਮਾਮ੍ ਚ ਏਵ ਅਨ੍ਤਃ-ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਥਮ੍ ਤਾਨ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਆਸੁਰ-ਨਿਸ਼੍ਚਯਾਨ੍ ॥੬॥
ਆਹਾਰਃ ਤੁ ਅਪਿ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਵਿਧਃ ਭਵਤਿ ਪ੍ਰਿਯਃ ।
ਯਜ੍ਞਃ ਤਪਃ ਤਥਾ ਦਾਨਮ੍ ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਭੇਦਮ੍ ਇਮਮ੍ ਸ਼ਣੁ ॥੭॥
ਆਯੁਃ-ਸਤ੍ਤ੍ਵ-ਬਲ-ਆਰੋਗ੍ਯ-ਸੁਖ-ਪ੍ਰੀਤਿ-ਵਿਵਰ੍ਧਨਾਃ ।
ਰਸ੍ਯਾਃ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧਾਃ ਸ੍ਥਿਰਾਃ ਹਦ੍ਯਾਃ ਆਹਾਰਾਃ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕ-ਪ੍ਰਿਯਾਃ ॥੮॥
ਕਟ੍ਵਮ੍ਲ-ਲਵਣ-ਅਤਿ-ਉਸ਼੍ਣ-ਤੀਕ੍ਸ਼੍ਣ-ਰੂਕ੍ਸ਼-ਵਿਦਾਹਿਨਃ ।
ਆਹਾਰਾਃ ਰਾਜਸਸ੍ਯ ਇਸ਼੍ਟਾਃ ਦੁਃਖ-ਸ਼ੋਕ-ਆਮਯ-ਪ੍ਰਦਾਃ ॥੯॥
ਯਾਤਯਾਮਮ੍ ਗਤ-ਰਸਮ੍ ਪੂਤਿ ਪਰ੍ਯੁਸ਼ਿਤਮ੍ ਚ ਯਤ੍ ।
ਉਚ੍ਛਿਸ਼੍ਟਮ੍ ਅਪਿ ਚ ਅਮੇਧ੍ਯਮ੍ ਭੋਜਨਮ੍ ਤਾਮਸ-ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥੧੦॥
ਅਫਲ-ਆਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਿਭਿਃ ਯਜ੍ਞਃ ਵਿਧਿ-ਦਸ਼੍ਟਃ ਯਃ ਇਜ੍ਯਤੇ ।
ਯਸ਼੍ਟਵ੍ਯਮ੍ ਏਵ ਇਤਿ ਮਨਃ ਸਮਾਧਾਯ ਸਃ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕਃ ॥੧੧॥
ਅਭਿਸਨ੍ਧਾਯ ਤੁ ਫਲਮ੍ ਦਮ੍ਭਾਰ੍ਥਮ੍ ਅਪਿ ਚ ਏਵ ਯਤ੍ ।
ਇਜ੍ਯਤੇ ਭਰਤ-ਸ਼੍ਰੇਸ਼੍ਠ ਤਮ੍ ਯਜ੍ਞਮ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਰਾਜਸਮ੍ ॥੧੨॥
ਵਿਧਿ-ਹੀਨਮ੍ ਅਸਸ਼੍ਟ-ਅਨ੍ਨਮ੍ ਮਨ੍ਤ੍ਰ-ਹੀਨਮ੍ ਅਦਕ੍ਸ਼ਿਣਮ੍ ।
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ-ਵਿਰਹਿਤਮ੍ ਯਜ੍ਞਮ੍ ਤਾਮਸਮ੍ ਪਰਿਚਕ੍ਸ਼ਤੇ ॥੧੩॥
ਦੇਵ-ਦ੍ਵਿਜ-ਗੁਰੁ-ਪ੍ਰਾਜ੍ਞ-ਪੂਜਨਮ੍ ਸ਼ੌਚਮ੍ ਆਰ੍ਜਵਮ੍ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਮ੍ ਅਹਿਂਸਾ ਚ ਸ਼ਾਰੀਰਮ੍ ਤਪਃ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੧੪॥
ਅਨੁਦ੍ਵੇਗਕਰਮ੍ ਵਾਕ੍ਯਮ੍ ਸਤ੍ਯਮ੍ ਪ੍ਰਿਯ-ਹਿਤਮ੍ ਚ ਯਤ੍ ।
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯ-ਅਭ੍ਯਸਨਮ੍ ਚ ਏਵ ਵਾਙ੍ਮਯਮ੍ ਤਪਃ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੧੫॥
ਮਨਃ-ਪ੍ਰਸਾਦਃ ਸੌਮ੍ਯਤ੍ਵਮ੍ ਮੌਨਮ੍ ਆਤ੍ਮ-ਵਿਨਿਗ੍ਰਹਃ ।
ਭਾਵ-ਸਂਸ਼ੁਦ੍ਧਿਃ ਇਤਿ ਏਤਤ੍ ਤਪਃ ਮਾਨਸਮ੍ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੧੬॥
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਪਰਯਾ ਤਪ੍ਤਮ੍ ਤਪਃ ਤਤ੍ ਤ੍ਰਿਵਿਧਮ੍ ਨਰੈਃ ।
ਅਫਲ-ਆਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਿਭਿਃ ਯੁਕ੍ਤੈਃ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕਮ੍ ਪਰਿਚਕ੍ਸ਼ਤੇ ॥੧੭॥
ਸਤ੍ਕਾਰ-ਮਾਨ-ਪੂਜਾਰ੍ਥਮ੍ ਤਪਃ ਦਮ੍ਭੇਨ ਚ ਏਵ ਯਤ੍ ।
ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਤਤ੍ ਇਹ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਮ੍ ਰਾਜਸਮ੍ ਚਲਮ੍ ਅਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥੧੮॥
ਮੂਢ-ਗ੍ਰਾਹੇਣ ਆਤ੍ਮਨਃ ਯਤ੍ ਪੀਡਯਾ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਤਪਃ ।
ਪਰਸ੍ਯ ਉਤ੍ਸਾਦਨਾਰ੍ਥਮ੍ ਵਾ ਤਤ੍ ਤਾਮਸਮ੍ ਉਦਾਹਤਮ੍ ॥੧੯॥
ਦਾਤਵ੍ਯਮ੍ ਇਤਿ ਯਤ੍ ਦਾਨਮ੍ ਦੀਯਤੇ ਅਨੁਪਕਾਰਿਣੇ ।
ਦੇਸ਼ੇ ਕਾਲੇ ਚ ਪਾਤ੍ਰੇ ਚ ਤਤ੍ ਦਾਨਮ੍ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕਮ੍ ਸ੍ਮਤਮ੍ ॥੨੦॥
ਯਤ੍ ਤੁ ਪ੍ਰਤਿ-ਉਪਕਾਰਾਰ੍ਥਮ੍ ਫਲਮ੍ ਉਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਵਾ ਪੁਨਃ ।
ਦੀਯਤੇ ਚ ਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼੍ਟਮ੍ ਤਤ੍ ਦਾਨਮ੍ ਰਾਜਸਮ੍ ਸ੍ਮਤਮ੍ ॥੨੧॥
ਅਦੇਸ਼-ਕਾਲੇ ਯਤ੍ ਦਾਨਮ੍ ਅਪਾਤ੍ਰੇਭ੍ਯਃ ਚ ਦੀਯਤੇ ।
ਅਸਤ੍ਕਤਮ੍ ਅਵਜ੍ਞਾਤਮ੍ ਤਤ੍ ਤਾਮਸਮ੍ ਉਦਾਹਤਮ੍ ॥੨੨॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਨਿਰ੍ਦੇਸ਼ਃ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਤ੍ਰਿਵਿਧਃ ਸ੍ਮਤਃ ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਤੇਨ ਵੇਦਾਃ ਚ ਯਜ੍ਞਾਃ ਚ ਵਿਹਿਤਾਃ ਪੁਰਾ ॥੨੩॥
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ॐ ਇਤਿ ਉਦਾਹਤ੍ਯ ਯਜ੍ਞ-ਦਾਨ-ਤਪਃ-ਕ੍ਰਿਯਾਃ ।
ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵਿਧਾਨ-ਉਕ੍ਤਾਃ ਸਤਤਮ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਾਦਿਨਾਮ੍ ॥੨੪॥
ਤਤ੍ ਇਤਿ ਅਨਭਿਸਨ੍ਧਾਯ ਫਲਮ੍ ਯਜ੍ਞ-ਤਪਃ-ਕ੍ਰਿਯਾਃ ।
ਦਾਨ-ਕ੍ਰਿਯਾਃ ਚ ਵਿਵਿਧਾਃ ਕ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ ਮੋਕ੍ਸ਼-ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਿਭਿਃ ॥੨੫॥
ਸਤ੍-ਭਾਵੇ ਸਾਧੁ-ਭਾਵੇ ਚ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਏਤਤ੍ ਪ੍ਰਯੁਜ੍ਯਤੇ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੇ ਕਰ੍ਮਣਿ ਤਥਾ ਸਤ੍ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਪਾਰ੍ਥ ਯੁਜ੍ਯਤੇ ॥੨੬॥
ਯਜ੍ਞੇ ਤਪਸਿ ਦਾਨੇ ਚ ਸ੍ਥਿਤਿਃ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਚ ਉਚ੍ਯਤੇ ।
ਕਰ੍ਮ ਚ ਏਵ ਤਤ੍-ਅਰ੍ਥੀਯਮ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਏਵ ਅਭਿਧੀਯਤੇ ॥੨੭॥
ਅਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਹੁਤਮ੍ ਦਤ੍ਤਮ੍ ਤਪਃ ਤਪ੍ਤਮ੍ ਕਤਮ੍ ਚ ਯਤ੍ ।
ਅਸਤ੍ ਇਤਿ ਉਚ੍ਯਤੇ ਪਾਰ੍ਥ ਨ ਚ ਤਤ੍ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਨੋ ਇਹ ॥੨੮॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ-ਤ੍ਰਯ-ਵਿਭਾਗ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮
ਅਥ ਅਸ਼੍ਟਾਦਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ । ਮੋਕ੍ਸ਼-ਸਂਨ੍ਯਾਸ-ਯੋਗਃ ।
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਸਂਨ੍ਯਾਸਸ੍ਯ ਮਹਾ-ਬਾਹੋ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਵੇਦਿਤੁਮ੍ ।
ਤ੍ਯਾਗਸ੍ਯ ਚ ਹਸ਼ੀਕੇਸ਼ ਪਥਕ੍ ਕੇਸ਼ਿ-ਨਿਸ਼ੂਦਨ ॥੧॥
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ੍ ਉਵਾਚ ।
ਕਾਮ੍ਯਾਨਾਮ੍ ਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ਨ੍ਯਾਸਮ੍ ਸਂਨ੍ਯਾਸਮ੍ ਕਵਯਃ ਵਿਦੁਃ ।
ਸਰ੍ਵ-ਕਰ੍ਮ-ਫਲ-ਤ੍ਯਾਗਮ੍ ਪ੍ਰਾਹੁਃ ਤ੍ਯਾਗਮ੍ ਵਿਚਕ੍ਸ਼ਣਾਃ ॥੨॥
ਤ੍ਯਾਜ੍ਯਮ੍ ਦੋਸ਼ਵਤ੍ ਇਤਿ ਏਕੇ ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਾਹੁਃ ਮਨੀਸ਼ਿਣਃ ।
ਯਜ੍ਞ-ਦਾਨ-ਤਪਃ-ਕਰ੍ਮ ਨ ਤ੍ਯਾਜ੍ਯਮ੍ ਇਤਿ ਚ ਅਪਰੇ ॥੩॥
ਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ਸ਼ਣੁ ਮੇ ਤਤ੍ਰ ਤ੍ਯਾਗੇ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ।
ਤ੍ਯਾਗਃ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼-ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਤ੍ਰਿਵਿਧਃ ਸਮ੍ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਃ ॥੪॥
ਯਜ੍ਞ-ਦਾਨ-ਤਪਃ-ਕਰ੍ਮ ਨ ਤ੍ਯਾਜ੍ਯਮ੍ ਕਾਰ੍ਯਮ੍ ਏਵ ਤਤ੍ ।
ਯਜ੍ਞਃ ਦਾਨਮ੍ ਤਪਃ ਚ ਏਵ ਪਾਵਨਾਨਿ ਮਨੀਸ਼ਿਣਾਮ੍ ॥੫॥
ਏਤਾਨਿ ਅਪਿ ਤੁ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸਙ੍ਗਮ੍ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਫਲਾਨਿ ਚ ।
ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾਨਿ ਇਤਿ ਮੇ ਪਾਰ੍ਥ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮ੍ ਮਤਮ੍ ਉਤ੍ਤਮਮ੍ ॥੬॥
ਨਿਯਤਸ੍ਯ ਤੁ ਸਂਨ੍ਯਾਸਃ ਕਰ੍ਮਣਃ ਨ ਉਪਪਦ੍ਯਤੇ ।
ਮੋਹਾਤ੍ ਤਸ੍ਯ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗਃ ਤਾਮਸਃ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਃ ॥੭॥
ਦੁਃਖਮ੍ ਇਤਿ ਏਵ ਯਤ੍ ਕਰ੍ਮ ਕਾਯ-ਕ੍ਲੇਸ਼-ਭਯਾਤ੍ ਤ੍ਯਜੇਤ੍ ।
ਸਃ ਕਤ੍ਵਾ ਰਾਜਸਮ੍ ਤ੍ਯਾਗਮ੍ ਨ ਏਵ ਤ੍ਯਾਗ-ਫਲਮ੍ ਲਭੇਤ੍ ॥੮॥
ਕਾਰ੍ਯਮ੍ ਇਤਿ ਏਵ ਯਤ੍ ਕਰ੍ਮ ਨਿਯਤਮ੍ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਅਰ੍ਜੁਨ ।
ਸਙ੍ਗਮ੍ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਫਲਮ੍ ਚ ਏਵ ਸਃ ਤ੍ਯਾਗਃ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕਃ ਮਤਃ ॥੯॥
ਨ ਦ੍ਵੇਸ਼੍ਟਿ ਅਕੁਸ਼ਲਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਕੁਸ਼ਲੇ ਨ ਅਨੁਸ਼ਜ੍ਜਤੇ ।
ਤ੍ਯਾਗੀ ਸਤ੍ਤ੍ਵ-ਸਮਾਵਿਸ਼੍ਟਃ ਮੇਧਾਵੀ ਛਿਨ੍ਨ-ਸਂਸ਼ਯਃ ॥੧੦॥
ਨ ਹਿ ਦੇਹ-ਭਤਾ ਸ਼ਕ੍ਯਮ੍ ਤ੍ਯਕ੍ਤੁਮ੍ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਅਸ਼ੇਸ਼ਤਃ ।
ਯਃ ਤੁ ਕਰ੍ਮ-ਫਲ-ਤ੍ਯਾਗੀ ਸਃ ਤ੍ਯਾਗੀ ਇਤਿ ਅਭਿਧੀਯਤੇ ॥੧੧॥
ਅਨਿਸ਼੍ਟਮ੍ ਇਸ਼੍ਟਮ੍ ਮਿਸ਼੍ਰਮ੍ ਚ ਤ੍ਰਿਵਿਧਮ੍ ਕਰ੍ਮਣਃ ਫਲਮ੍ ।
ਭਵਤਿ ਅਤ੍ਯਾਗਿਨਾਮ੍ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਨ ਤੁ ਸਂਨ੍ਯਾਸਿਨਾਮ੍ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥੧੨॥
ਪਞ੍ਚ ਏਤਾਨਿ ਮਹਾ-ਬਾਹੋ ਕਾਰਣਾਨਿ ਨਿਬੋਧ ਮੇ ।
ਸਾਙ੍ਖ੍ਯੇ ਕਤ-ਅਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਨਿ ਸਿਦ੍ਧਯੇ ਸਰ੍ਵ-ਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ॥੧੩॥
ਅਧਿਸ਼੍ਠਾਨਮ੍ ਤਥਾ ਕਰ੍ਤਾ ਕਰਣਮ੍ ਚ ਪਥਕ੍-ਵਿਧਮ੍ ।
ਵਿਵਿਧਾਃ ਚ ਪਥਕ੍ ਚੇਸ਼੍ਟਾਃ ਦੈਵਮ੍ ਚ ਏਵ ਅਤ੍ਰ ਪਞ੍ਚਮਮ੍ ॥੧੪॥
ਸ਼ਰੀਰ-ਵਾਕ੍-ਮਨੋਭਿਃ ਯਤ੍ ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਾਰਭਤੇ ਨਰਃ ।
ਨ੍ਯਾਯ੍ਯਮ੍ ਵਾ ਵਿਪਰੀਤਂ ਵਾ ਪਞ੍ਚ ਏਤੇ ਤਸ੍ਯ ਹੇਤਵਃ ॥੧੫॥
ਤਤ੍ਰ ਏਵਮ੍ ਸਤਿ ਕਰ੍ਤਾਰਮ੍ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ਕੇਵਲਮ੍ ਤੁ ਯਃ ।
ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਅਕਤ-ਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਵਾਤ੍ ਨ ਸਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ॥੧੬॥
ਯਸ੍ਯ ਨ ਅਹਂਕਤਃ ਭਾਵਃ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਯਸ੍ਯ ਨ ਲਿਪ੍ਯਤੇ ।
ਹਤ੍ਵਾ ਅਪਿ ਸਃ ਇਮਾਨ੍ ਲੋਕਾਨ੍ ਨ ਹਨ੍ਤਿ ਨ ਨਿਬਧ੍ਯਤੇ ॥੧੭॥
ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਜ੍ਞੇਯਮ੍ ਪਰਿਜ੍ਞਾਤਾ ਤ੍ਰਿਵਿਧਾ ਕਰ੍ਮ-ਚੋਦਨਾ ।
ਕਰਣਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਕਰ੍ਤਾ ਇਤਿ ਤ੍ਰਿਵਿਧਃ ਕਰ੍ਮ-ਸਂਗ੍ਰਹਃ ॥੧੮॥
ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਚ ਕਰ੍ਤਾ ਚ ਤ੍ਰਿਧਾ ਏਵ ਗੁਣ-ਭੇਦਤਃ ।
ਪ੍ਰੋਚ੍ਯਤੇ ਗੁਣ-ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਨੇ ਯਥਾਵਤ੍ ਸ਼ਣੁ ਤਾਨਿ ਅਪਿ ॥੧੯॥
ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤੇਸ਼ੁ ਯੇਨ ਏਕਮ੍ ਭਾਵਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ਈਕ੍ਸ਼ਤੇ ।
ਅਵਿਭਕ੍ਤਮ੍ ਵਿਭਕ੍ਤੇਸ਼ੁ ਤਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕਮ੍ ॥੨੦॥
ਪਥਕ੍ਤ੍ਵੇਨ ਤੁ ਯਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਨਾਨਾ-ਭਾਵਾਨ੍ ਪਥਕ੍-ਵਿਧਾਨ੍ ।
ਵੇਤ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼ੁ ਭੂਤੇਸ਼ੁ ਤਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ਰਾਜਸਮ੍ ॥੨੧॥
ਯਤ੍ ਤੁ ਕਤ੍ਸ੍ਨਵਤ੍ ਏਕਸ੍ਮਿਨ੍ ਕਾਰ੍ਯੇ ਸਕ੍ਤਮ੍ ਅਹੈਤੁਕਮ੍ ।
ਅਤਤ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਥਵਤ੍ ਅਲ੍ਪਮ੍ ਚ ਤਤ੍ ਤਾਮਸਮ੍ ਉਦਾਹਤਮ੍ ॥੨੨॥
ਨਿਯਤਮ੍ ਸਙ੍ਗ-ਰਹਿਤਮ੍ ਅਰਾਗ-ਦ੍ਵੇਸ਼ਤਃ ਕਤਮ੍ ।
ਅਫਲ-ਪ੍ਰੇਪ੍ਸੁਨਾ ਕਰ੍ਮ ਯਤ੍ ਤਤ੍ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕਮ੍ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੨੩॥
ਯਤ੍ ਤੁ ਕਾਮ-ਈਪ੍ਸੁਨਾ ਕਰ੍ਮ ਸਾਹਂਕਾਰੇਣ ਵਾ ਪੁਨਃ ।
ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਬਹੁਲ ਆਯਾਸਮ੍ ਤਤ੍ ਰਾਜਸਮ੍ ਉਦਾਹਤਮ੍ ॥੨੪॥
ਅਨੁਬਨ੍ਧਮ੍ ਕ੍ਸ਼ਯਮ੍ ਹਿਂਸਾਮ੍ ਅਨਪੇਕ੍ਸ਼੍ਯ ਚ ਪੌਰੁਸ਼ਮ੍ ।
ਮੋਹਾਤ੍ ਆਰਭ੍ਯਤੇ ਕਰ੍ਮ ਯਤ੍ ਤਤ੍ ਤਾਮਸਮ੍ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੨੫॥
ਮੁਕ੍ਤ-ਸਙ੍ਗਃ ਅਨਹਂ-ਵਾਦੀ ਧਤਿ-ਉਤ੍ਸਾਹ-ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ।
ਸਿਦ੍ਧਿ-ਅਸਿਦ੍ਧ੍ਯੋਃ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਃ ਕਰ੍ਤਾ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕਃ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੨੬॥
ਰਾਗੀ ਕਰ੍ਮ-ਫਲ-ਪ੍ਰੇਪ੍ਸੁਃ ਲੁਬ੍ਧਃ ਹਿਂਸਾਤ੍ਮਕਃ ਅਸ਼ੁਚਿਃ ।
ਹਰ੍ਸ਼-ਸ਼ੋਕ-ਅਨ੍ਵਿਤਃ ਕਰ੍ਤਾ ਰਾਜਸਃ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਃ ॥੨੭॥
ਅਯੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਕਤਃ ਸ੍ਤਬ੍ਧਃ ਸ਼ਠਃ ਨੈਸ਼੍ਕਤਿਕਃ ਅਲਸਃ ।
ਵਿਸ਼ਾਦੀ ਦੀਰ੍ਘ-ਸੂਤ੍ਰੀ ਚ ਕਰ੍ਤਾ ਤਾਮਸਃ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥੨੮॥
ਬੁਦ੍ਧੇਃ ਭੇਦਮ੍ ਧਤੇਃ ਚ ਏਵ ਗੁਣਤਃ ਤ੍ਰਿਵਿਧਮ੍ ਸ਼ਣੁ ।
ਪ੍ਰੋਚ੍ਯਮਾਨਮ੍ ਅਸ਼ੇਸ਼ੇਣ ਪਥਕ੍ਤ੍ਵੇਨ ਧਨਞ੍ਜਯ ॥੨੯॥
ਪ੍ਰਵਤ੍ਤਿਮ੍ ਚ ਨਿਵਤ੍ਤਿਮ੍ ਚ ਕਾਰ੍ਯ-ਅਕਾਰ੍ਯੇ ਭਯ-ਅਭਯੇ ।
ਬਨ੍ਧਮ੍ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮ੍ ਚ ਯਾ ਵੇਤ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸਾ ਪਾਰ੍ਥ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕੀ ॥੩੦॥
ਯਯਾ ਧਰ੍ਮਮ੍ ਅਧਰ੍ਮਮ੍ ਚ ਕਾਰ੍ਯਮ੍ ਚ ਅਕਾਰ੍ਯਮ੍ ਏਵ ਚ ।
ਅਯਥਾਵਤ੍ ਪ੍ਰਜਾਨਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸਾ ਪਾਰ੍ਥ ਰਾਜਸੀ ॥੩੧॥
ਅਧਰ੍ਮਮ੍ ਧਰ੍ਮਮ੍ ਇਤਿ ਯਾ ਮਨ੍ਯਤੇ ਤਮਸਾ ਆਵਤਾ ।
ਸਰ੍ਵ-ਅਰ੍ਥਾਨ੍ ਵਿਪਰੀਤਾਨ੍ ਚ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸਾ ਪਾਰ੍ਥ ਤਾਮਸੀ ॥੩੨॥
ਧਤ੍ਯਾ ਯਯਾ ਧਾਰਯਤੇ ਮਨਃ-ਪ੍ਰਾਣ-ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਕ੍ਰਿਯਾਃ ।
ਯੋਗੇਨ ਅਵ੍ਯਭਿਚਾਰਿਣ੍ਯਾ ਧਤਿਃ ਸਾ ਪਾਰ੍ਥ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕੀ ॥੩੩॥
ਯਯਾ ਤੁ ਧਰ੍ਮ-ਕਾਮ-ਅਰ੍ਥਾਨ੍ ਧਤ੍ਯਾ ਧਾਰਯਤੇ ਅਰ੍ਜੁਨ ।
ਪ੍ਰਸਙ੍ਗੇਨ ਫਲ-ਆਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ੀ ਧਤਿਃ ਸਾ ਪਾਰ੍ਥ ਰਾਜਸੀ ॥੩੪॥
ਯਯਾ ਸ੍ਵਪ੍ਨਮ੍ ਭਯਮ੍ ਸ਼ੋਕਮ੍ ਵਿਸ਼ਾਦਮ੍ ਮਦਮ੍ ਏਵ ਚ ।
ਨ ਵਿਮੁਞ੍ਚਤਿ ਦੁਰ੍ਮੇਧਾ ਧਤਿਃ ਸਾ ਪਾਰ੍ਥ ਤਾਮਸੀ ॥੩੫॥
ਸੁਖਮ੍ ਤੁ ਇਦਾਨੀਮ੍ ਤ੍ਰਿਵਿਧਮ੍ ਸ਼ਣੁ ਮੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼ਭ ।
ਅਭ੍ਯਾਸਾਤ੍ ਰਮਤੇ ਯਤ੍ਰ ਦੁਃਖਾਨ੍ਤਮ੍ ਚ ਨਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥੩੬॥
ਯਤ੍ ਤਤ੍ ਅਗ੍ਰੇ ਵਿਸ਼ਮ੍ ਇਵ ਪਰਿਣਾਮੇ ਅਮਤ-ਉਪਮਮ੍ ।
ਤਤ੍ ਸੁਖਮ੍ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕਮ੍ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਮ੍ ਆਤ੍ਮ-ਬੁਦ੍ਧਿ-ਪ੍ਰਸਾਦਜਮ੍ ॥੩੭॥
ਵਿਸ਼ਯ-ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਸਂਯੋਗਾਤ੍ ਯਤ੍ ਤਤ੍ ਅਗ੍ਰੇ ਅਮਤ-ਉਪਮਮ੍ ।
ਪਰਿਣਾਮੇ ਵਿਸ਼ਮ੍ ਇਵ ਤਤ੍ ਸੁਖਮ੍ ਰਾਜਸਮ੍ ਸ੍ਮਤਮ੍ ॥੩੮॥
ਯਤ੍ ਅਗ੍ਰੇ ਚ ਅਨੁਬਨ੍ਧੇ ਚ ਸੁਖਮ੍ ਮੋਹਨਮ੍ ਆਤ੍ਮਨਃ ।
ਨਿਦ੍ਰਾ-ਆਲਸ੍ਯ-ਪ੍ਰਮਾਦ-ਉਤ੍ਥਮ੍ ਤਤ੍ ਤਾਮਸਮ੍ ਉਦਾਹਤਮ੍ ॥੩੯॥
ਨ ਤਤ੍ ਅਸ੍ਤਿ ਪਥਿਵ੍ਯਾਮ੍ ਵਾ ਦਿਵਿ ਦੇਵੇਸ਼ੁ ਵਾ ਪੁਨਃ ।
ਸਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ਪ੍ਰਕਤਿਜੈਃ ਮੁਕ੍ਤਮ੍ ਯਤ੍ ਏਭਿਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ ਤ੍ਰਿਭਿਃ ਗੁਣੈਃ ॥੪੦॥
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ-ਕ੍ਸ਼ਤ੍ਰਿਯ-ਵਿਸ਼ਾਮ੍ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਣਾਮ੍ ਚ ਪਰਨ੍ਤਪ ।
ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਪ੍ਰਵਿਭਕ੍ਤਾਨਿ ਸ੍ਵਭਾਵ-ਪ੍ਰਭਵੈਃ ਗੁਣੈਃ ॥੪੧॥
ਸ਼ਮਃ ਦਮਃ ਤਪਃ ਸ਼ੌਚਮ੍ ਕ੍ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਃ ਆਰ੍ਜਵਮ੍ ਏਵ ਚ ।
ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਵਿਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਆਸ੍ਤਿਕ੍ਯਮ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਕਰ੍ਮ ਸ੍ਵਭਾਵਜਮ੍ ॥੪੨॥
ਸ਼ੌਰ੍ਯਮ੍ ਤੇਜਃ ਧਤਿਃ ਦਾਕ੍ਸ਼੍ਯਮ੍ ਯੁਦ੍ਧੇ ਚ ਅਪਿ ਅਪਲਾਯਨਮ੍ ।
ਦਾਨਮ੍ ਈਸ਼੍ਵਰ-ਭਾਵਃ ਚ ਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ਰਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਸ੍ਵਭਾਵਜਮ੍ ॥੪੩॥
ਕਸ਼ਿ-ਗੌਰਕ੍ਸ਼੍ਯ-ਵਾਣਿਜ੍ਯਮ੍ ਵੈਸ਼੍ਯ-ਕਰ੍ਮ ਸ੍ਵਭਾਵਜਮ੍ ।
ਪਰਿਚਰ੍ਯਾ-ਆਤ੍ਮਕਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ੍ਯ ਅਪਿ ਸ੍ਵਭਾਵਜਮ੍ ॥੪੪॥
ਸ੍ਵੇ ਸ੍ਵੇ ਕਰ੍ਮਣਿ ਅਭਿਰਤਃ ਸਂਸਿਦ੍ਧਿਮ੍ ਲਭਤੇ ਨਰਃ ।
ਸ੍ਵਕਰ੍ਮ-ਨਿਰਤਃ ਸਿਦ੍ਧਿਮ੍ ਯਥਾ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ਤਤ੍ ਸ਼ਣੁ ॥੪੫॥
ਯਤਃ ਪ੍ਰਵਤ੍ਤਿਃ ਭੂਤਾਨਾਮ੍ ਯੇਨ ਸਰ੍ਵਮ੍ ਇਦਮ੍ ਤਤਮ੍ ।
ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਣਾ ਤਮ੍ ਅਭ੍ਯਰ੍ਚ੍ਯ ਸਿਦ੍ਧਿਮ੍ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥੪੬॥
ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਃ ਵਿਗੁਣਃ ਪਰ-ਧਰ੍ਮਾਤ੍ ਸ੍ਵਨੁਸ਼੍ਠਿਤਾਤ੍ ।
ਸ੍ਵਭਾਵ-ਨਿਯਤਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ ਨ ਆਪ੍ਨੋਤਿ ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼ਮ੍ ॥੪੭॥
ਸਹਜਮ੍ ਕਰ੍ਮ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਦੋਸ਼ਮ੍ ਅਪਿ ਨ ਤ੍ਯਜੇਤ੍ ।
ਸਰ੍ਵਾਰਮ੍ਭਾਃ ਹਿ ਦੋਸ਼ੇਣ ਧੂਮੇਨ ਅਗ੍ਨਿਃ ਇਵ ਆਵਤਾਃ ॥੪੮॥
ਅਸਕ੍ਤ-ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਜਿਤ-ਆਤ੍ਮਾ ਵਿਗਤ-ਸ੍ਪਹਃ ।
ਨੈਸ਼੍ਕਰ੍ਮ੍ਯ-ਸਿਦ੍ਧਿਮ੍ ਪਰਮਾਮ੍ ਸਂਨ੍ਯਾਸੇਨ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥੪੯॥
ਸਿਦ੍ਧਿਮ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਯਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਥਾ ਆਪ੍ਨੋਤਿ ਨਿਬੋਧ ਮੇ ।
ਸਮਾਸੇਨ ਏਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਨਿਸ਼੍ਠਾ ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ ਯਾ ਪਰਾ ॥੫੦॥
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਯਾ ਯੁਕ੍ਤੋ ਧਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਂ ਨਿਯਮ੍ਯ ਚ ।
ਸ਼ਬ੍ਦਾਦੀਨ੍ਵਿਸ਼ਯਾਂਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ੌ ਵ੍ਯੁਦਸ੍ਯ ਚ ॥੫੧॥
ਵਿਵਿਕ੍ਤ-ਸੇਵੀ ਲਘੁ-ਆਸ਼ੀ ਯਤ-ਵਾਕ੍-ਕਾਯ-ਮਾਨਸਃ ।
ਧ੍ਯਾਨ-ਯੋਗ-ਪਰਃ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ਵੈਰਾਗ੍ਯਮ੍ ਸਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ॥੫੨॥
ਅਹਂਕਾਰਮ੍ ਬਲਮ੍ ਦਰ੍ਪਮ੍ ਕਾਮਮ੍ ਕ੍ਰੋਧਮ੍ ਪਰਿਗ੍ਰਹਮ੍ ।
ਵਿਮੁਚ੍ਯ ਨਿਰ੍ਮਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਃ ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਭੂਯਾਯ ਕਲ੍ਪਤੇ ॥੫੩॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਭੂਤਃ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ-ਆਤ੍ਮਾ ਨ ਸ਼ੋਚਤਿ ਨ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਤਿ ।
ਸਮਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼ੁ ਭੂਤੇਸ਼ੁ ਮਤ੍-ਭਕ੍ਤਿਮ੍ ਲਭਤੇ ਪਰਾਮ੍ ॥੫੪॥
ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਮਾਮ੍ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ ਯਾਵਾਨ੍ ਯਃ ਚ ਅਸ੍ਮਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ।
ਤਤਃ ਮਾਮ੍ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਵਿਸ਼ਤੇ ਤਤ੍ ਅਨਨ੍ਤਰਮ੍ ॥੫੫॥
ਸਰ੍ਵ-ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਅਪਿ ਸਦਾ ਕੁਰ੍ਵਾਣਃ ਮਤ੍-ਵ੍ਯਪਾਸ਼੍ਰਯਃ ।
ਮਤ੍-ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ ਅਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍ ਪਦਮ੍ ਅਵ੍ਯਯਮ੍ ॥੫੬॥
ਚੇਤਸਾ ਸਰ੍ਵ-ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਮਯਿ ਸਂਨ੍ਯਸ੍ਯ ਮਤ੍-ਪਰਃ ।
ਬੁਦ੍ਧਿ-ਯੋਗਮ੍ ਉਪਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਮਤ੍-ਚਿਤ੍ਤਃ ਸਤਤਮ੍ ਭਵ ॥੫੭॥
ਮਤ੍-ਚਿਤ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵ-ਦੁਰ੍ਗਾਣਿ ਮਤ੍-ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ ਤਰਿਸ਼੍ਯਸਿ ।
ਅਥ ਚੇਤ੍ ਤ੍ਵਮ੍ ਅਹਂਕਾਰਾਤ੍ ਨ ਸ਼੍ਰੋਸ਼੍ਯਸਿ ਵਿਨਙ੍ਕ੍ਸ਼੍ਯਸਿ ॥੫੮॥
ਯਤ੍ ਅਹਂਕਾਰਮ੍ ਆਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਨ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯੇ ਇਤਿ ਮਨ੍ਯਸੇ ।
ਮਿਥ੍ਯਾ ਏਸ਼ਃ ਵ੍ਯਵਸਾਯਃ ਤੇ ਪ੍ਰਕਤਿਃ ਤ੍ਵਾਮ੍ ਨਿਯੋਕ੍ਸ਼੍ਯਤਿ ॥੫੯॥
ਸ੍ਵਭਾਵਜੇਨ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਨਿਬਦ੍ਧਃ ਸ੍ਵੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ।
ਕਰ੍ਤੁਮ੍ ਨ ਇਚ੍ਛਸਿ ਯਤ੍ ਮੋਹਾਤ੍ ਕਰਿਸ਼੍ਯਸਿ ਅਵਸ਼ਃ ਅਪਿ ਤਤ੍ ॥੬੦॥
ਈਸ਼੍ਵਰਃ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤਾਨਾਮ੍ ਹਤ੍-ਦੇਸ਼ੇ ਅਰ੍ਜੁਨ ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ।
ਭ੍ਰਾਮਯਨ੍ ਸਰ੍ਵ-ਭੂਤਾਨਿ ਯਨ੍ਤ੍ਰ-ਆਰੂਢਾਨਿ ਮਾਯਯਾ ॥੬੧॥
ਤਮ੍ ਏਵ ਸ਼ਰਣਮ੍ ਗਚ੍ਛ ਸਰ੍ਵ-ਭਾਵੇਨ ਭਾਰਤ ।
ਤਤ੍ ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ ਪਰਾਮ੍ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮ੍ ਸ੍ਥਾਨਮ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍ ॥੬੨॥
ਇਤਿ ਤੇ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਆਖ੍ਯਾਤਮ੍ ਗੁਹ੍ਯਾਤ੍ ਗੁਹ੍ਯਤਰਂ ਮਯਾ ।
ਵਿਮਸ਼੍ਯ ਏਤਤ੍ ਅਸ਼ੇਸ਼ੇਣ ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਸਿ ਤਥਾ ਕੁਰੁ ॥੬੩॥
ਸਰ੍ਵ-ਗੁਹ੍ਯਤਮਮ੍ ਭੂਯਃ ਸ਼ਣੁ ਮੇ ਪਰਮਮ੍ ਵਚਃ ।
ਇਸ਼੍ਟਃ ਅਸਿ ਮੇ ਦਢਮ੍ ਇਤਿ ਤਤਃ ਵਕ੍ਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਹਿਤਮ੍ ॥੬੪॥
ਮਤ੍-ਮਨਾਃ ਭਵ ਮਤ੍-ਭਕ੍ਤਃ ਮਤ੍-ਯਾਜੀ ਮਾਮ੍ ਨਮਸ੍ਕੁਰੁ ।
ਮਾਮ੍ ਏਵ ਏਸ਼੍ਯਸਿ ਸਤ੍ਯਮ੍ ਤੇ ਪ੍ਰਤਿਜਾਨੇ ਪ੍ਰਿਯਃ ਅਸਿ ਮੇ ॥੬੫॥
ਸਰ੍ਵ-ਧਰ੍ਮਾਨ੍ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਮਾਮ੍ ਏਕਮ੍ ਸ਼ਰਣਮ੍ ਵ੍ਰਜ ।
ਅਹਮ੍ ਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵ-ਪਾਪੇਭ੍ਯਃ ਮੋਕ੍ਸ਼੍ਯਯਿਸ਼੍ਯਾਮਿ ਮਾ ਸ਼ੁਚਃ ॥੬੬॥
ਇਦਮ੍ ਤੇ ਨ ਅਤਪਸ੍ਕਾਯ ਨ ਅਭਕ੍ਤਾਯ ਕਦਾਚਨ ।
ਨ ਚ ਅਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼ਵੇ ਵਾਚ੍ਯਮ੍ ਨ ਚ ਮਾਮ੍ ਯਃ ਅਭ੍ਯਸੂਯਤਿ ॥੬੭॥
ਯਃ ਇਦਮ੍ ਪਰਮਮ੍ ਗੁਹ੍ਯਮ੍ ਮਤ੍-ਭਕ੍ਤੇਸ਼ੁ ਅਭਿਧਾਸ੍ਯਤਿ ।
ਭਕ੍ਤਿਮ੍ ਮਯਿ ਪਰਾਮ੍ ਕਤ੍ਵਾ ਮਾਮ੍ ਏਵ ਏਸ਼੍ਯਤਿ ਅਸਂਸ਼ਯਃ ॥੬੮॥
ਨ ਚ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਮਨੁਸ਼੍ਯੇਸ਼ੁ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯ-ਕਤ੍ਤਮਃ ।
ਭਵਿਤਾ ਨ ਚ ਮੇ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਅਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਿਯਤਰਃ ਭੁਵਿ ॥੬੯॥
ਅਧ੍ਯੇਸ਼੍ਯਤੇ ਚ ਯਃ ਇਮਮ੍ ਧਰ੍ਮ੍ਯਮ੍ ਸਂਵਾਦਮ੍ ਆਵਯੋਃ ।
ਜ੍ਞਾਨ-ਯਜ੍ਞੇਨ ਤੇਨ ਅਹਮ੍ ਇਸ਼੍ਟਃ ਸ੍ਯਾਮ੍ ਇਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ॥੭੦॥
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਵਾਨ੍ ਅਨਸੂਯਃ ਚ ਸ਼ਣੁਯਾਤ੍ ਅਪਿ ਯਃ ਨਰਃ ।
ਸਃ ਅਪਿ ਮੁਕ੍ਤਃ ਸ਼ੁਭਾਨ੍ ਲੋਕਾਨ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ਪੁਣ੍ਯ-ਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ॥੭੧॥
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ ਏਤਤ੍ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ਪਾਰ੍ਥ ਤ੍ਵਯਾ ਏਕਾਗ੍ਰੇਣ ਚੇਤਸਾ ।
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ ਅਜ੍ਞਾਨ-ਸਮ੍ਮੋਹਃ ਪ੍ਰਨਸ਼੍ਟਃ ਤੇ ਧਨਞ੍ਜਯ ॥੭੨॥
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਉਵਾਚ ।
ਨਸ਼੍ਟਃ ਮੋਹਃ ਸ੍ਮਤਿਃ ਲਬ੍ਧਾ ਤ੍ਵਤ੍ ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ ਮਯਾ ਅਚ੍ਯੁਤ ।
ਸ੍ਥਿਤਃ ਅਸ੍ਮਿ ਗਤ-ਸਨ੍ਦੇਹਃ ਕਰਿਸ਼੍ਯੇ ਵਚਨਮ੍ ਤਵ ॥੭੩॥
ਸਞ੍ਜਯਃ ਉਵਾਚ ।
ਇਤਿ ਅਹਮ੍ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਸਂਵਾਦਮ੍ ਇਮਮ੍ ਅਸ਼੍ਰੌਸ਼ਮ੍ ਅਦ੍ਭੁਤਮ੍ ਰੋਮ-ਹਰ੍ਸ਼ਣਮ੍ ॥੭੪॥
ਵ੍ਯਾਸ-ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ ਸ਼੍ਰੁਤਵਾਨ੍ ਏਤਤ੍ ਗੁਹ੍ਯਮ੍ ਅਹਮ੍ ਪਰਮ੍ ।
ਯੋਗਮ੍ ਯੋਗੇਸ਼੍ਵਰਾਤ੍ ਕਸ਼੍ਣਾਤ੍ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ ਕਥਯਤਃ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥੭੫॥
ਰਾਜਨ੍ ਸਂਸ੍ਮਤ੍ਯ ਸਂਸ੍ਮਤ੍ਯ ਸਂਵਾਦਮ੍ ਇਮਮ੍ ਅਦ੍ਭੁਤਮ੍ ।
ਕੇਸ਼ਵ-ਅਰ੍ਜੁਨਯੋਃ ਪੁਣ੍ਯਮ੍ ਹਸ਼੍ਯਾਮਿ ਚ ਮੁਹੁਃ ਮੁਹੁਃ ॥੭੬॥
ਤਤ੍ ਚ ਸਂਸ੍ਮਤ੍ਯ ਸਂਸ੍ਮਤ੍ਯ ਰੂਪਮ੍ ਅਤਿ-ਅਦ੍ਭੁਤਮ੍ ਹਰੇਃ ।
ਵਿਸ੍ਮਯਃ ਮੇ ਮਹਾਨ੍ ਰਾਜਨ੍ ਹਸ਼੍ਯਾਮਿ ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥੭੭॥
ਯਤ੍ਰ ਯੋਗੇਸ਼੍ਵਰਃ ਕਸ਼੍ਣਃ ਯਤ੍ਰ ਪਾਰ੍ਥਃ ਧਨੁਰ੍ਧਰਃ ।
ਤਤ੍ਰ ਸ਼੍ਰੀਃ ਵਿਜਯਃ ਭੂਤਿਃ ਧ੍ਰੁਵਾ ਨੀਤਿਃ ਮਤਿਃ ਮਮ ॥੭੮॥
ॐ ਤਤ੍ ਸਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ ਭਗਵਤ੍ ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮ੍ ਯੋਗ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਣ-ਅਰ੍ਜੁਨ-ਸਂਵਾਦੇ ਮੋਕ੍ਸ਼-ਸਂਨ੍ਯਾਸ-ਯੋਗਃ ਨਾਮ ਅਸ਼੍ਟਾਦਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਾਯਃ
ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍ ਹਰਿ ਊਁ ਤਤ੍ਸਤ੍
ਅਧ੍ਯਾਯਃ ੧ ੨ ੩ ੪ ੫ ੬ ੭ ੮ ੯ ੧੦ ੧੧ ੧੨ ੧੩ ੧੪ ੧੫ ੧੬ ੧੭ ੧੮